Üniversite Öğrencilerinde Yaşam Doyumu: Beş Faktör Kişilik Özellikleri, Bilinçli Farkındalık ve Yılmazlığın Rolü

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 31, 4210 - 4237, 30.11.2020

Aytekin Nam , Sinem Evin Akbay

https://doi.org/10.26466/opus.719138

Cited By: 8

Öz

Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin beş faktör kişilik kuramındaki kişilik özellikleri, bilinçli farkındalık ve yılmazlık düzeylerinin yaşam doyumlarını ne düzeyde yordadığını incelemektir. Araştırmanın çalışma grubunu, Gaziantep Üniversitesi’nin çeşitli fakülte ve yüksekokullarında 2018-2019 eğitim öğretim yılında eğitim almakta olan 351’i Kız, 203’ü Erkek toplam 554 lisans öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma modeli olarak genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmada veri toplamak amacıyla araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel bilgi formunun yanısıra Yaşam Doyumu Ölçeği, Beş Faktör Kişilik Ölçeği, Bilinçli Farkındalık Ölçeği ve Yılmazlık Ölçeği olmak üzere toplam 5 ölçek kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen veriler SPSS paket program kullanılarak analiz edilmiştir. Yaşam Doyumu ile Beş Faktörlü Kişilik Özelliği, Bilinçli Farkındalık ve Yılmazlık düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemek için Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısı; beş faktör kişilik özelliği, Bilinçli farkındalık ve yılmazlık düzeylerinin öğrencilerin yaşam doyumlarını yordamadaki rolünü incelemek için çoklu regresyon analizi kullanılmıştır. Bu değişkenlerin yordama güçlerini belirleyebilmek için ise aşamalı(adımsal) regresyon analizi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda yılmazlık, bilinçli farkındalık ve nevrotiklik (duygusal dengesizlik) kişilik özelliği değişkenlerinin yaşam doyumunu anlamlı bir şekilde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bu sonuçlar tartışılarak gelecekte yapılacak çalışmalar için bazı öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

yaşam doyumu, beş faktör kişilik kuramı, bilinçli farkındalık, yılmazlık

Teşekkür

Tez danışmanım Dr. Öğrt. Üyesi Sinem Evin Akbay' a ve tez savunma jürimde olan Prof. Dr. Alim Kaya ve Doç. Dr. Bülent Gündüz hocalarıma teşekkür ederim.

Life Statisfaction Of University Students: The Five Factor Personality Traits, Mindfulness And The Role Of Resilience

Öz

Aim of this research is to examine the extend to which characteristics of personality in five factor personality theory of university students, mindfulness and resilience level predicted their life satisfaction. The sample of research consists of 554 of which were 351 girls and 203 boys undergaduate students who were studying in University of Gaziantep in 2018-2019 Academic Year in total. Among the general survey models ,the relational scanning model is employed as research model. Besides the Personal Information Form which is prepared by the researcher, in total 5 scales are utilized including The Satisfaction with Life Scale, Five Factor Personality Scale, Mindfulness Scale and Resilience Scale to collect data in the research. The gathered data in the result of the reseach has been analyzed by using SPSS package programme. In order to analyze the relation between Life satisfacion and Five Factor Personality Traits, and Mindfulness and Resilience level Pearson Product Moment Correlation Coefficient has been employed ; in order to examine the role of prediction the Minfulness and Resilience Level on students’ life satisfaction level Multiple Regression Analysis has been employed. Stepwise Regression has been used to determine the strength of prediction of these variables. In the results of the research, It has been concluded that resiliency, mindful attention awareness and neuroticism(mood disorders) personal traits variables predicts life satisfaction meaningfully. These gathered results from the research made suggestions by discussing in future studies.

Anahtar Kelimeler

life satisfaction, five factor personality theory, mindfulness, resilience

Kaynakça

• Albuquerque, I.;,Lima, M.P., Matos, M. ve Figueiredo, C. (2012). Personality and subjective well-being: What hides behind global analyses? Social Indicators Research, 105, 447-460
• Alibekiroğlu, P., Akbaş, T., Bulut Ateş, F. ve Kırdök, O . (2018). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumu ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkide öz anlayışın aracı etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27 (2) , 1-17
• Bacanlı, H., İlhan T. ve Aslan, S. (2009). Beş faktör kuramına dayalı bir kişilik ölçeğinin geliştirilmesi: Sıfatlara dayalı kişilik testi (SDKT). Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 261-279.
• Batan, S.N. ve Ayten, A. (2016) Dinî başa çıkma, psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu ilişkisi üzerine bir araştırma. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 15, 67-92.
• Baysal, N. ve Dağlı, A. (2016). Yaşam doyumu ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 59,. 1250-1262.
• Brown, K. W. ve Kasser, T. (2005) Are psychological and ecological well-being compatible? The role of values, mindfulness, and lifestyle. Social Indicators Research. 74, 349-368
• Brown, K. W., Ryan, R. M., ve Creswell, J. D. (2007). Mindfulness: theoretical foundations and evidence for ıts salutary effects. Psychological Inquiry, 18(4), 211-237.
• Brown, K.W. ve Ryan,R.M.(2003).The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 822-848.
• Burger, Jerry M. (2006). Kişilik: psikoloji biliminin insan doğasına dair söyledikleri. Çev. İ. Deniz, Erguvan Sarıoğlu, İstanbul, Kaktüs Yayınları, 251-252
• Cengiz, R., Serdar, E., Donuk, B. (2016). Üniversite öğrencilerinin bilinçli farkındalık ve girişimcilik düzeylerinin incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(4), 1632-1643.
• Ciccarelli, S. K. ve White, J. N. (2016). Psikoloji: bir keşif gezintisi. (D. N. Şahin çev.), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Çelik, M., Sanberk, İ. ve Deveci E. (2017). Öğretmen adaylarının yaşam doyumlarının yordayıcısı olarak psikolojik dayanıklılık ve umutsuzluk. İlköğretim Online, 16(2), 654-662
• Çivitçi, A.(2012). Üniversite öğrencilerinde genel yaşam doyumu ve psikolojik ihtiyaçlar arasındaki ilişkiler. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitüsü Dergisi, 21(2), 321-336
• Çivitçi, N. ve Arıcıoğlu, A. (2012). Beş faktör kuramına dayalı kişilik özellikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 78-96.
• Deniz, M. E., Erus, S. M., ve Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi oluş ilişkisinde duygusal zekânın aracılık rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(47), 17-31
• Demirel, S. ve Canat, S. (2004). Ankara’daki Beş eğitim kurumunda kendini yaralama davranışı üzerine bir çalışma. Kriz Dergisi, 12(3), 1-9.
• Diener, E. (2000). Subjective well-being: The science of happiness and a proposal for a national index. American Psychologist, 55 (1), 34-43.
• Diener E. ve Suh E. M. (2000). Measuring Subjective Well-Bing to Copmare the Quality of Life of Culteres. In E. Diener ve E. M. Suh (Eds), Culture and Subjective Well-Being (p. 3-12). The Mıt Press
• Doğan, T. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64
• Dönmez Ş. (2018). Çevrimiçi oyun bağımlılığının bilinçli farkındalık ve yaşam doyumu ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Durmuş, E., Ulusoy, Y. (2011). Kişilerarası bağımlılık eğiliminin beş faktör kişilik özellikleri açısından incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 01-21.
• Ercan, H. (2019). Ergenlerde yaşam doyumunun demografik değişkenler, ebeveyn tutumları ve kişilik özellikleri açısından incelenmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (2), 501-516.
• Erkuş, A. ve Tabak, A . (2010). Beş faktör kişilik özelliklerinin çalışanların çatışma yönetim tarzlarına etkisi: savunma sanayiinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (2) , 213-242.
• Eryılmaz, A. ve Ercan, L. (2011). Investigating of the subjective well-being based on gender, age and personality traits. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (36) , 139-149
• Eryılmaz, A. ve Öğülmüş, S. (2010). Ergenlikte öznel iyi oluş ve beş faktörlü kişilik modeli. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 189-203
• Furnham, A. ve Petrides, K. V. (2003). Trait emotional intelligence and happiness. Social Behavior and Personality, 31(8), 815-824.
• Gürgan, U. (2006). Grupla psikolojik danışmanın üniversite öğrencilerinin yılmazlık düzeylerine etkisi (Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Gürgan, U. (2014). Üniversite öğrencilerinin yılmazlık ve iyilik halinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. NWSA-Education Sciences, 9(1), 18-35
• Griebel, C. (2015). Emotional ıntelligence as a mediator in the relationship between mindfulness and subjective well-being. Yayımlanmamış doktora tezi. Eastern Illinois University, Illinois
• Heady, B. ve Wearing, A. (1989). Personality, life events, and subjective well being: towards a dynamic equilibrium model. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 731-739.
• Heidemeier, H. ve Göritz, A. S. (2016). The Instrumental role of personality traits: using mixture structural equation modeling to investigate individual differences in the relationships between the big five traits and life satisfaction. Journal of Happiness Studies 17(6), 2595-2612.
• Howell, A. J., Digdon, N. L., Buro, K. ve Sheptycki, A. R. (2008). Relations among mindfulness, well-being, and sleep. Personality and Individual Differences, 45, 773-777.
• İbrahimoğlu, N., Ünaldı, İ., Samancıoğlu, M. ve Bağlıbel, M. (2013). The relationship between personality traits and learning styles: a cluster analysis, Asian Journal of Management Sciences and Education, 2(3), 93- 108.
• İlhan, T. ve Bacanlı, H. (2007). Mizah tarzları, kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş: Bir model denemesi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 11, 35-52
• İnanç, B. Y. ve Yerlikaya, E. E. (2017). Kişilik kuramları. 13. Baskı Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Karabulut, Ö. Ö. ve Özer, M. (2003). Yaşlılarda yaşam doyumu. Geriatri, 6(2), 72-. 74
• Limonero, J. T., Tomás Sábado, J., Fernández Castro, J., Gómez Romero, M. J., ve Ardilla Herrero, A. (2012). Resilient coping strategies and emotion regulation: predictors of life satisfaction. Psicol Conduct, 20(1), 183- 196.
• Merdan, E. (2013). Beş faktör kuramı ile iş değerleri ilişkisinin incelenmesi: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 4(7), 140-159
• Moran C. ve Hughes L (2006) Coping with stress: Social work students and humour, Social Work Education. 25(5), 501-517.
• Morrison, K. A. (1997). Personality correlates of the five-factor model for a sample of business owners/managers: associations with scores on self-monitoring, type a behavior, locus of control, and subjective well-being. Psychological Reports, 80, 255-272
• Morsünbül, Ü. (2014). Hızlı büyük beşli kişilik testi Türkçe versiyonu geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Düşünen Adam: The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 27, 316-322.
• Onat, G. (2010). Demokratik ve otoriter olarak algılanan ana-baba tutumlarının lise birinci sınıf öğrencilerinin yılmazlık düzeyine etkilerinin araştırılması. Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Obuz, B. (2019). Bel ağrısı olan hastalarda beş faktör kişilik özelliklerinin bedensel duyumları abartma ve somatizasyon ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Orhan, S. (2018). Üniversite öğrencilerinin dizi karakterleri ile kurdukları parasosyal ilişkideki iki etken: psikolojik sağlamlık ve yaşam doyumu. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi, Kırıkkale.
• Özdaş, İ. (2017). Yetişkinlerde ait olma ihtiyacı, psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, İstanbul.
• Özgür, G. Gümüş, A, ve Durdu, B. (2010). Evde ve yurtta kalan üniversite öğrencilerinde yaşam doyumu, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 1(1), 25-32
• Penley, J. A. ve Tomaka, J. (2002). Associations among the big-five, emotional responses, and coping with acute stress. Personality and Individual Differences, 32, 1215-1228.
• Reisoğlu, S. (2014). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarını yordamada beş faktör kişilik özellikleri, mizah tarzları ve duygusal zekânın rolü. Doktora Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Reisoğlu, S., ve Yazıcı, H. (2017). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarını yordamada beş faktör kişilik özellikleri, mizah tarzları ve duygusal zekânın rolü. Journal of History Culture and Art Research, 6(4), 888-912.
• Sarıçalı, M. ve Satıcı, S. A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik kırılganlık ilişkisinde utangaçlığın aracı rolü. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 655-670
• Schimmack,U., Radhakrishnan, P., Oishi, S., Dzokoto, V. ve Ahadi, S. (2002). Culture, personality, and subjective well-being: Integrating process models of life satisfaction. Journal of Personality and Social Psychology, 82, 1313-1329.
• Schutte, N. S. ve Malouff, J. M. (2011). Emotional intelligence mediates the relationship between mindfulness and subjective well-being. Personality and Individual Differences, 50(7), 1116-1119.
• Somer, O., Korkmaz, M., ve Tatar, A. (2002). Beş Faktör Kişilik Envanteri’nin geliştirilmesi-I: ölçek ve alt ölçeklerin oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi,17 (49), 21–33.
• Sümer, N. , Sümer, H.C. (2005). Beş faktör kişilik özellikleri ölçeği.Yayınlanmamış çalışma
• Şahin, A. (2019). Üniversite öğrencilerinde bilinçli farkındalık ile yaşam doyumu ve iyi oluş arasındaki ilişkiler. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 151-176.
• Şahin, Ş. (2008). Beden eğitimi öğretmenlerinin tükenmişlik ve yaşam doyum düzeyleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Mersin Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Şimşek, D. ve Aktaş, Y. (2016). Örgütsel sessizlik ile kişilik ve yaşam doyumu etkileşimi: Kamu sektöründe bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2) , 121-136 .
• Tuncer, N. (2017). Bir grup üniversite öğrencisinde belirlenen sosyal anksiyete düzeylerine göre bilinçli farkındalık ve yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi.Yüksek Lisans Tezi. Işık Üniversitesi, İstanbul.
• Tümkaya, S., Hamarta, E., Deniz, M. E., Çelik, M., ve Aybek, B. (2008). Duygusal zeka mizah tarzı ve yaşam doyumu: Üniversite öğretim elemanları üzerine bir araştırma. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 1-18.
• Tümlü, G. Ü., Recepoğlu, E. (2013). Üniversite akademik personelinin psikolojik dayanıklılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 3(3),205-213
• Uzunoğlu, S. (2006). Kişiliğin deşifresi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Uz Baş, D ve Yurdabakan, D. (2017). Psikolojik sağlamlık ve okul ikliminin ortaokul öğrencilerinin yaşam doyumunu yordama gücü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (41) , 202-214
• Wang, Y. ve Kong, F. (2014). The role of emotional intelligence in the impact of mindfulness on life satisfaction and mental distress. Social Indicators Research, 116 (3), 843-852
• Weber, M. ve Huebner, E.S. (2015). Early adolescents’ personality and life satisfaction: A closer look at global vs. domain-specific satisfaction. Personality and Individual Differences, 83, 31-36.
• Yıkılmaz, M. ve Güdül, M. D. (2015). Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumu, yaşamda anlam ve bilinçli farkındalık arasındaki ilişkiler. Ege Eğitim Dergisi, 16(2), 297-315.
• Zümbül, S. (2019). Öğretmen adaylarının psikolojik iyi oluş düzeylerinde bilinçli farkındalık ve affetmenin yordayıcı rolleri. Ege Eğitim Dergisi, 20 (1) , 20-36
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tezbaşaran, A. A. (1997). Likert tipi ölçek geliştirme kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği.
• Trompenaars, F. ve Voerman, E. (2009). Servant-leadership across cultures: Harnessing the strengths of the world’s most powerful management philosophy. New York: The McGraw-Hill Companies.
• Vinod, S. ve Sudhakar, B. (2011). Servant leadership: A unique art of leadership, Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, 2(11), 456-467.
• Yılmaz, V. ve Çelik, H. E. (2009). Lisrel ile Yapısal Eşitlik Modellemesi I Temel Kavramlar, Uygulamalar, Programlama. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.