Öğretmenlerin Emekliliği Planlama Sürecine İlişkin Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: Eğitim ve Toplum Özel sayısı, 6478 - 6505, 31.12.2020

Evren Makar , Hüseyin Aslan

https://doi.org/10.26466/opus.805216

Öz

Bu araştırma, 40 yaş ve üstü öğretmenlerin emekliliği planlama sürecine ilişkin görüşlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evreni, Ordu ilindeki 2018-2019 eğitim-öğretim yılında okulların farklı kademelerinde görev yapmakta olan 40 yaş ve üstü öğretmenler oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Emekliliği Planlama Süreci Ölçeği kullanılmıştır. Emekliliği Planlama Süreci Ölçeği, Finansal Planlama, Yaşam Tarzı Planlama, Psikososyal Planlama ve Sağlık Planlama olmak üzere dört alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin toplam bir boyutu bulunmamaktadır. Tüm değerlendirmeler dört ayrı alt boyut üzerinden yapılmaktadır. Tüm alt boyutların aritmetik ortalamaları “3”e çok yakındır. Ölçek alt boyut ortalamalarının tümü 2.61-3.40 ortalamalar arasında bulunan “benim için doğru olup olmadığından emin değilim” ölçeğinde yer almıştır. Elde edilen bu sonuçtan genel olarak öğretmenlerin emekliliği planlamada orta düzeyde bulundukları anlaşılmıştır. Emekliliği Planlama Süreci Ölçeği alt boyutlarının aritmetik ortalamaları sıralandığında, emekliliği planlamada ilk sırayı sağlık boyutu yer almıştır (x̄=3.15). Bu alt boyutu (x̄=3.14) ile yaşam tarzını planlama alt boyutu çok yakından izlemiştir. Üçüncü sırada (x̄=2.96) ile emekliliği finansal açıdan planlama alt boyutu bulunmaktadır. Son sırada ise (x̄=2.80) ile emekliliği psikososyal açıdan planlama alt boyutu bulunmaktadır. Bu alt boyutta öğretmenlerin mevcut ve gelecekte sahip olacakları rollerin değerlendirilmesi yapılmaktadır.
Araştırma sonucunda; finansal planlama alt boyutunda medeni durum, okul türü, branş, çalışma yılı, ev ve araba sahibi olma durumu değişkenlerine göre, yaşam tarzı planlama alt boyutunda yaş ve ev sahibi olma durumu değişkenlerine göre, psikososyal planlama alt boyutunda cinsiyet, çalışma yılı, ev ve araba sahibi olma durumu değişkenlerine göre, sağlık planlama alt boyutunda ise yaş, okul türü, branş, çalışma yılı, ev ve araba sahibi olma durumu değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Çocuk sayısı değişkenine göre, Emekliliği Planlama Süreci alt boyutlarından hiçbirinde anlamlı bir fark bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

öğretmen, emeklilik, emeklilik dönemi, Planlama

Destekleyen Kurum

Yüksek Lisans tezinden üretilmiştir.

Teachers’ Opınıons on the Process of Retirement Planning

Öz

Bu araştırma, 40 yaş ve üstü öğretmenlerin emekliliği planlama sürecine ilişkin görüşlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evreni, Ordu ilindeki 2018-2019 eğitim-öğretim yılında okulların farklı kademelerinde görev yapmakta olan 40 yaş ve üstü öğretmenler oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Emekliliği Planlama Süreci Ölçeği kullanılmıştır. Emekliliği Planlama Süreci Ölçeği, Finansal Planlama, Yaşam Tarzı Planlama, Psikososyal Planlama ve Sağlık Planlama olmak üzere dört alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin toplam bir boyutu bulunmamaktadır. Tüm değerlendirmeler dört ayrı alt boyut üzerinden yapılmaktadır. Tüm alt boyutların aritmetik ortalamaları “3”e çok yakındır. Ölçek alt boyut ortalamalarının tümü 2.61-3.40 ortalamalar arasında bulunan “benim için doğru olup olmadığından emin değilim” ölçeğinde yer almıştır. Elde edilen bu sonuçtan genel olarak öğretmenlerin emekliliği planlamada orta düzeyde bulundukları anlaşılmıştır. Emekliliği Planlama Süreci Ölçeği alt boyutlarının aritmetik ortalamaları sıralandığında, emekliliği planlamada ilk sırayı sağlık boyutu yer almıştır (x̄=3.15). Bu alt boyutu (x̄=3.14) ile yaşam tarzını planlama alt boyutu çok yakından izlemiştir. Üçüncü sırada (x̄=2.96) ile emekliliği finansal açıdan planlama alt boyutu bulunmaktadır. Son sırada ise (x̄=2.80) ile emekliliği psikososyal açıdan planlama alt boyutu bulunmaktadır. Bu alt boyutta öğretmenlerin mevcut ve gelecekte sahip olacakları rollerin değerlendirilmesi yapılmaktadır.
Araştırma sonucunda; finansal planlama alt boyutunda medeni durum, okul türü, branş, çalışma yılı, ev ve araba sahibi olma durumu değişkenlerine göre, yaşam tarzı planlama alt boyutunda yaş ve ev sahibi olma durumu değişkenlerine göre, psikososyal planlama alt boyutunda cinsiyet, çalışma yılı, ev ve araba sahibi olma durumu değişkenlerine göre, sağlık planlama alt boyutunda ise yaş, okul türü, branş, çalışma yılı, ev ve araba sahibi olma durumu değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Çocuk sayısı değişkenine göre, Emekliliği Planlama Süreci alt boyutlarından hiçbirinde anlamlı bir fark bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

teacher, retirement, the period of retirement, Planlama

Kaynakça

• Akçay, R. C. (1994). Çanakkale ilinde görev yapan öğretmenlerin emekliliğe hazırlık eğitimine ihtiyaçları. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akçay, R. C. (2015). Yaşlılık ve emeklilik. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Aksu, M., Demir, C. E., Daloğlu, A., Yıldırım,S. and Kiraz, E. (2010). Who are the future teachers in Turkey? Characteristics of entering students teachers. International Journal of Educational Development, 30, 91-101.
• Anderson, M., Li, Y., Bechhofer, F., McCrone, D. and Stewart, R. (2000). Sooner rather than later? Younger and middle-aged adults preparaing for retirement. Ageing and Society. 20, 446-466.
• Arpacı, F. (2014). Emekli bireylerin emekliliğe uyum konusundaki görüşleri ve emekliliğin yaşamlarında meydana getirdiği değişikliklerin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 73-85.
• Başar, M. A. and Ulutaş, M. (2015). Akademik personelin emeklilikleriyle ilgili görüş ve beklentileri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 1181, 125-148.
• Başaran, İ. E. (1985). Örgütlerde işgören hizmetlerinin yönetimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Başaran, İ. E. (2008). Örgütsel davranış insanın üretim gücü. Ankara: Ekinoks Yayıncılık.
• Bender, K. ve Jivan N. A. (2005). What makes retirees happy?, Center For Retirement Research, 28, 1-9.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. and Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Can, A. (2014). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Ekerdt, J.D., DeViney, S. and Kosloski, K. (1996). Profiling plans for retirement. Journal of Gerontology: Social Sciences. 51, 140-149.
• Gee, S. and Bailie, J. (1999). Happily ever after? An exploration of retirement expectations. Educational Gerontology. 25(2), 109-128.
• Günay, G. (2006). Bireylerin kişi ve aile olarak emekliliğe hazırlanmalarına ilişkin plan yapma durumlarının incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Günay, G. (2013). Emekliliği planlama süreci ölçeğinin Türkçe geçerlilik ve güvenirlik çalışması: Karabük Üniversitesi örneği. Türk Geriatri Dergisi, 16(1), 84-94.
• Kalkan, M. (2008). Yaşlılık: Tanımı, sınıflandırılması ve genel bilgiler. psikolojik, sosyal ve bedensel açıdan yaşlılık. (ed. K. Ersanlı ve M. Kalkan), Ankara: Pegem Akademi Yayınları: 63-97.
• Köknel, Ö. (1993). Zorlanan insan. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Noone, J. H. (2010). Psychological and socioeconomic faktors ınfluencing men and women’s planning for retirement. Yayımlanmamış Doktora Tezi. New Zealand.
• Noone J.H, Stephens and C, Alpass F. (2010). The Process of retirement planning scale (PRePS): Development and validation. Psychological Assessment, 22(3), 520-31.
• Nuttman–Shwartz, O. (2004). Like a high wave: Adjustment to retirement. The Gerontologist, 44(2), 229-235.
• Öz, F. (1992). Yaşlılıkta ruh sağlığı. Türk Hemşireler Dergisi, 42 (2), 5-8.
• Özben, Ş. (2008). Yaşlılık. K. Ersanlı, ve M. Kalkan (Ed.), Yaşlılıkta gelişim görevleri, (97-120). Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk, C. (1988). Türkiye’de dünden bugüne öğretmen yetiştiren kurumlar. İstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Öztürk, M. S. ve Hazer, O. (2017). Emeklilikte finansal tatmin ve yaşam tatmini. International Journal of Eurasia Social Sciences (IJOESS), 8(26), 203-219.
• Salman, S. (2004). Öğrencilerin emeklilik dönemine uyumları ve yaşam tatminleri Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Schellenbeg,G., Turcotte, M. and Ram, B. (2005). Preparing For Retirement. Canadian Social Trends. Catolegue No:11-008. 8-11.
• Sevim, Y. ve Şahin, J. (2007). Toplumun yeni yoksulları: Emekliler (Şanlıurfa ili örneği). Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 1, 195-207.
• Şahin Baltacı, H. ve Selvitopu, A. (2012). Öğretmenlerin emeklilik dönemine ve emekliliğe hazırlık eğitimine ilişkin görüşleri. İlköğretim Online, 11 (3), 800-812.
• Şimşek, A. ve Büyükkıdık, S. (2015). Emekli öğretmenlerin yaşam doyumlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Bilimleri Dergisi, 4(6), 19-41.
• Ünsal, S., Nacar, D. ve Gökdaş A. (2017). Emeklilik hakkı kazanmış öğretmenlerin emeklilik kavramına ve emekli olma durumlarına ilişkin görüşleri. Ö. Demirel ve S. Dinçer (Ed). Küreselleşen dünyada eğitim. Pegem İndeks, doi: 10.14527/9786053188407.56
• WHO. (2015). Definition of an older or elderly person. http://www.who.int/healthinfo/survey/ageingdefnolder/en/ adresinden erişilmiştir.