Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Kişilik Özelliklerinin Psikolojik Dayanıklılık Üzerindeki Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 36, 2890 - 2917, 30.04.2021
https://doi.org/10.26466/opus.827411

Öz

Bu çalışmanın amacı kişilik özelliklerinin psikolojik dayanıklılık üzerindeki etkisini ortaya çıkarmaktır. Araştırmanın örneklemini 423 meslek yüksekokulu öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma verileri Beş Faktör Kişilik Envanteri ve Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği kullanılarak elde edilmiştir. Elde edilen verilere fark, korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıştır. Analiz sonucunda kişilik özelliklerinden uyumluluk ve duygusal dengenin cinsiyet değişkenine göre farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Buna göre kadınlar uyumluluk özelliği açısından, erkekler ise duygusal denge özelliği açısından karşı cinsten yüksek ortalamaya sahiptirler. Araştırma sonuçları doğup büyüdüğü yer ile eğitim aldığı yer aynı olan katılımcıların öz disiplin ortalamasının doğup büyüdüğü yer ile eğitim aldığı yer aynı olmayan katılımcıların öz disiplin ortalamasından yüksek olduğunu da ortaya koymaktadır. Yine bulgulara göre psikolojik dayanıklılık da cinsiyete göre farklılık göstermektedir. Kadınların erkeklere görece daha yüksek psikolojik dayanıklılık ortalamalarına sahip olduğu ortaya koyulmuştur. Araştırma sonuçları öğrencilerin kişilik özelliklerinden gelişime açıklık, öz disiplin, dışa dönüklük ve uyumluluğun psikolojik dayanıklılıklarını pozitif yönde etkilediğini göstermiştir. Ayrıca kişilik özelliklerinin dayanıklılığın alt boyutlarını etkilediği de elde edilen sonuçlar arasındadır. Kişilik özelliklerinden öz disiplinin dayanıklılığın tüm boyutlarını, duygusal dengenin ise sadece kendilik algısı boyutunu etkilediği tespit edilmiştir.

Kaynakça

  • Acaray, A., ve Günsel, A. (2017). Beş faktör kişilik özellikleri, izlenim yönetimi taktikleri ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi: Kamu çalışanları üzerine bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16, 527–546. https://doi.org/10.18092/ulikidince.323571
  • Ahmad, K. Z. Bin, Jasimuddin, S. M., ve Kee, W. L. (2018). Organizational climate and job satisfaction: do employees’ personalities matter? Management Decision, 56(2), 421–440. https://doi.org/10.1108/MD-10- 2016-0713
  • Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., ve Yıldırım, E. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (3. Baskı). Sakarya: Sakarya Kitabevi.
  • Antoncic, B., Bratkovic Kregar, T., Singh, G., ve Denoble, A. F. (2015). The Big Five Personality-Entrepreneurship Relationship: Evidence from Slovenia. Journal of Small Business Management, 53(3), 819–841. https://doi.org/10.1111/jsbm.12089
  • Armon, G., Shirom, A., ve Melamed, S. (2012). The big five personality factors as predictors of changes across time in burnout and its facets. Journal of Personality, 80(2), 403–427. https://doi.org/10.1111/j.1467- 6494.2011.00731.x
  • Bahar, H. H., ve Kağan, M. (2018). Öğretmen adaylarında özyeterlik algılarının yordayıcısı olarak beş faktör kişilik özellikleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 676–686. https://doi.org/10.17556/erziefd.406102
  • Bakker, A. B., Van Der Zee, K. I., Lewig, K. A., ve Dollard, M. F. (2006). The relationship between the big five personality factors and burnout: A study among volunteer counselors. Journal of Social Psychology, 146(1), 31–50. https://doi.org/10.3200/SOCP.146.1.31-50
  • Barric, M. R., ve Mount, M. K. (1991). The big five personalty dimension and job performance: A meta-analysıs. Personnel Psychology, 44(1), 1–26. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1991.tb00688.x
  • Basım, H. N., Çetin, F., ve Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin kişilerarası çatışma çözme yaklaşımlarıyla ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 20–34. http://www.academia.edu/download/38292553/Bes-faktor-kisilik-ozelliklerinin-kisilerarasi-catisma- cozme-yaklasimlariyla-iliskisi.pdf adresinden erişilmiştir.
  • Baymur, F. B. (2017). Genel psikoloji (26. Baskı). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
  • Bayat, G. (2019). Beş faktör kişilik özellikleri ve konaklama işletmeleri çalışanları kişilik özelliklerinin iş doyumu düzeyleri üzerindeki etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(3), 1575–1588. https://doi.org/10.20491/isarder.2019.690
  • Benet-Martínez, V., ve John, O. P. (1998). Los Cinco Grandes across cultures and ethnic groups: Multitrait multimethod analyses of the big five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75(3), 729–750. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.3.729
  • Bitlisli, F., Dinç, M., Çetinceli, E., ve Kaygisiz, Ü. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ile akademik güdülenme ilişkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta Meslek Yüksekokulu öğrencilerine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 459–480.
  • Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events? American Psychologist, 59(1), 20–28. https://doi.org/10.1037/0003- 066X.59.1.20
  • Burger, J. M. (2006). Kişilik (1. Baskı). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
  • Campbell-Sills, L., Cohan, S. L., ve Stein, M. B. (2006). Relationship of resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults. Behaviour Research and Therapy, 44(4), 585–599. https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.05.001
  • Çavuşoğlu, S., ve Yalçın, M. (2018). Banka çalışanlarının kişilik özelliklerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerine etkisi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 49–76. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/cbayarsos/issue/38081/439420
  • Çetin, F., ve Basım, H. N. (2011). Psikolojik dayanıklılığın iş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarındaki rolü. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(3), 81. https://doi.org/10.4026/1303-2860.2011.184.x
  • Çetin, F., Yeloğlu, H. O., ve Basım, H. N. (2015). Psikolojik dayanıklılığın açıklanmasında beş faktör kişilik özelliklerinin rolü: Bir kanonik ilişki analizi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(75), 81–92.
  • Chitra, T., ve Karunanidhi, S. (2013). Influence of occupational stress , resilience , and job satisfaction on psychological well-being of policewomen. Indian Journal of Health and Wellbeing, 4(4), 724–730. http://search.proquest.com/openview/7f03846033d316d6beac2055cc58bf39/1?pq- origsite=gscholar&cbl=2032134 adresinden erişilmiştir.
  • Costa, P. T., McCrae, R. R., ve Dye, D. A. (1991). Facet scales for agreeableness and conscientiousness: A revision of tshe NEO personality inventory. Personality and Individual Differences, 12(9), 887–898. https://doi.org/10.1016/0191-8869(91)90177-D
  • Dalton, M., ve Wilson, M. (2000). The relationship of the five-factor model of personality to job performance for a group of Middle Eastern Expatriate managers. Journal of Cross-Cultural Psychology, 31(2), 250–258. https://doi.org/10.1177/0022022100031002007 adresinden erişilmiştir.
  • Davey, M., Eaker, D. G., ve Walters, L. H. (2003, July 25). Resilience processes in adolescents: Profiles, self- worth, and coping. Journal of Adolescent Research, 18, 347–362. https://doi.org/10.1177/0743558403018004002
  • Dinç, M., Bitlisli, F., Çetinceli, E., ve Aydın, S. Z. (2013). Öğretim elemanlarının tükenmişliğinde beş faktör kişilik özelliklerinin etkisi: Süleymen Demirel Üniversitesi Meslek Yüksekolulları örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4(9), 44–69. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/vizyoner/issue/23008/246062
  • Doğan, T. (2013). Beş Faktör kişilik özellikleri ve öznei iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56–64. http://journal.dogus.edu.tr/index.php/duj/article/view/585
  • Dollinger, S. J., ve Orf, L. A. (1991). Personality and Performance in “Personality”: Conscientiousness and openness. Journal of Research in Personality, 25(3), 276–284. https://doi.org/10.1016/0092-6566(91)90020-Q
  • Erkuş, A. (2011). Çok boyutlu lider-izleyici etkileşiminde kişilik özelliklerinin ve güç kaynaklarının rolü. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 127–152. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/2697/35631
  • Erkuş, A., ve Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin çalışanların çatışma yönetim tarzlarına ertkisi: Savunma sanayiinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 213–242. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/2696/35515
  • Erkutlu, H. (2012). Impact of Psychological Hardiness and Self-Monitoring On Teacher Burnout. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(43), 186–197.
  • Erol, E. (2010). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi (12. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
  • Farradinna, S., Nila Fadhlia, T., ve Azmansyah, D. (2019). Psychological resilience predicted by personality traits, locus of control and self-regulation of young entrepreneurs in Pekanbaru. Global Journal of Business and Social Science Review, 7(1), 75–83. www.gatrenterprise.com/GATRJournals/index.html adresinden erişilmiştir.
  • Fayombo, G. A. (2010). The relationship between personality traits and psychological resilience among the Caribbean Adolescents. International Journal of Psychological Studies, 2(2). https://doi.org/10.5539/ijps.v2n2p105
  • Friborg, O., Barlaug, D., Martinussen, M., Rosenvinge, J. H., ve Hjemdal, O. (2005). Resilience in relation to personality and intelligence. International Journal of Methods in Psychiatric Research, 14(1), 29–42. https://doi.org/10.1002/mpr.15
  • Friborg, O., Hjemdal, O., Rosenvinge, J. H., ve Martinussen, M. (2003). A new rating scale for adult resilience: What are the central protective resources behind healthy adjustment? International Journal of Methods in Psychiatric Research, 12(2), 65–76. https://doi.org/10.1002/mpr.143
  • Furnham, A., Crump, J., ve Whelan, J. (1997). Validating the Neo Personality İnventory Using Assessor’s Ratings. Personality and Individual Differences, 22(5), 669–675. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(96)00261- 9
  • García-Izquierdo, M., Meseguer de Pedro, M., Ríos-Risquez, M. I., ve Sánchez, M. I. S. (2018). Resilience as a moderator of psychological health in situations of chronic stress (burnout) in a sample of hospital nurses. Journal of Nursing Scholarship, 50(2), 228–236. https://doi.org/10.1111/jnu.12367
  • Gençtanırım Kurt, D., ve Çetinkaya Yıldız, E. (2017). Kişilik kuramları (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
  • Goldberg, L. (1995). What the hell took so long? Donald W. Fiske and the big-five factor structure. P. E. Shrout ve S. T. Fiske (Eds.), PersonalityResearch, Methods, and Theory içinde(s. 29–43). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Huang, J. L., Ryan, A. M., Zabel, K. L., ve Palmer, A. (2014). Personality and adaptive performance at work: A meta-analytic investigation. Journal of Applied Psychology, 99(1), 162-179. https://doi.org/10.1037/a0034285 adresinden erişilmiştir.
  • Joardar, A., ve Matthews, L. M. (2010). An empirical İnvestigation of Group Acceptance Using the Big Five Personality Domains. Organisation Management Journal, 7(3), 194–207. https://doi.org/10.1057/omj.2010.26
  • Kaba, İ., ve Keklik, İ. (2016). Öğrencilerin üniversite yaşamına uyumlarında psikolojik dayanıklılık ve psikolojik belirtiler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 98–113. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/huner adresinden erişilmiştir.
  • Karacabey, M. F., ve Bozkuş, K. (2019). Psikolojik sağlamlığın, tükenmişlik, iş tatmini ve örgütsel bağlılığa etkisi: Suriyeli Göçmenlerin Türkçe öğretmenleri üzerinde bir uygulama. İş, Güç: The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 95–110. https://doi.org/10.4026/isguc.563065
  • Kardaş, S. (2018). Beş faktör kişilik özelliklerinin iş tatmini üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Retrieved from http://acikerisim.ticaret.edu.tr/xmlui/handle/11467/2041
  • Kashyap, S. P., Kumar, S., ve Krishna, A. (2014). Role of resilience as a moderator between the relationship of occupational stress and psychological health. Indian Journal of Health ve Wellbeing, 5(9), 10-23. https://www.researchgate.net/publication/271139299 adresinden erişilmiştir.
  • Li, Y., Cao, F., Cao, D., ve Liu, J. (2015). Nursing Students’ Post-traumatic Growth, Emotional İntelligence And Psychological Resilience. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 22(5), 326–332. https://doi.org/10.1111/jpm.12192
  • Liu, Y., Wang, Z. H., ve Li, Z. G. (2012). Affective mediators of the influence of neuroticism and resilience on life satisfaction. Personality and Individual Differences, 52(7), 833–838. https://doi.org/10.1016/j.paid.2012.01.017
  • Masten, A. S. (2001). Ordinary magic resilience processes in development. https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.227
  • McCann, S. J. H. (2018). U.S. State resident big five personality and work satisfaction: The importance of neuroticism. Cross-Cultural Research, 52(2), 155–191. https://doi.org/10.1177/1069397117723607
  • McCrae, R. R., ve Costa, P. T. (2003). Personality in adulthood (Second E. ). New Yok: The Guilford Press.
  • Merdan, E. (2013). Beş faktör kişilik kuramı ile iş değerleri ilişkisinin incelenmesi: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 7. http://eds.a.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=fddd972c-f80a-423c-a0fa- b0016733ce5c%40sdc-v-sessmgr03 adresinden erişilmiştir.
  • Nakaya, M., Oshio, A., ve Kaneko, H. (2006). Correlations for Adolescent Resilience Scale with big Five Personality Traits. Psychological Reports, 98(3), 927–930. https://doi.org/10.2466/PR0.98.3.927-930
  • Neal, A., Yeo, G., Koy, A., ve Xiao, T. (2012). Predicting the form and direction of work role performance from the Big 5 model of personality traits. Journal of Organizational Behavior, 33(2), 175–192. https://doi.org/10.1002/job.742 adresinden erişilmiştir.
  • Olsson, C. A., Bond, L., Burns, J. M., Vella-Brodrick, D. A., ve Sawyer, S. M. (2003). Adolescent resilience: A concept analysis. journal of Adolescence, 26(1), 1–11. https://doi.org/10.1016/S0140-1971(02)00118-5
  • Ono, M., Sachau, D. A., Deal, W. P., Englert, D. R., ve Taylor, M. D. (2011). Cognitive ability, emotional intelligence, and the big five personality dimensions as predictors of criminal investigator performance. Criminal Justice and Behavior, 38(5), 471–491. https://doi.org/10.1177/0093854811399406 adresinden erişilmiştir.
  • Oshio, A., Taku, K., Hirano, M., ve Saeed, G. (2018). Resilience and big five personality traits: A meta-analysis. Personality and Individual Differences, 127, 54–60. https://doi.org/10.1016/j.paid.2018.01.048 adresinden erişilmiştir.
  • Ötken, A. B., ve Cenkci, T. (2013). Beş faktör kişilik modeli ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Öneri Dergisi, 10(39), 41–51. https://doi.org/10.14783/OD.V10I39.1012000306
  • Polatcı, S., Irk, E., Gültekin, Z., ve Sobacı, F. (2017). Psikolojik Dayanıklılık ve Kişilik Özellikleri Tatmin Düzeyini Etkiler mi? Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 553–578. https://www.researchgate.net/publication/322163309 adresinden erişilmiştir.
  • Polatçı, S., Sobacı, F., ve Kaban, İ. (2019). Beş faktör kişilik özellikleri ve kişi iş uyumunun iş tatmini üzerine etkileri taşeron firma elemanları üzerine bir araştırma. Journal of Organizational Behavior Review, 2(1), 12– 30. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/325273293
  • Riolli, L., Savicki, V., ve Cepani, A. (2002). Resilience in the face of catastrophe: Optimism, personality, and coping in the Kosovo Crisis. Journal of Applied Social Psychology, 32(8), 1604–1627. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2002.tb02765.x
  • Rutter, M. (2006). Implications of resilience concepts for scientific understanding. Annnals New York Academy of Sciences, 1094. https://doi.org/10.1196/annals.1376.002
  • Santos, A., Mustafa, M., ve Chern, G. T. (2016). The Big Five personality traits and burnout among Malaysian HR professionals. Asia-Pacific Journal of Business Administration, 8(1), 2–20. https://doi.org/10.1108/APJBA- 09-2014-0106
  • Schultz, D. P., ve Schultz, S. E. (2013). Therories of personality (10. Baskı). Amerika: wadsworth Cengage Learning.
  • Şimşek, E., ve Aktaş, H. (2015). Örgütsel sessizlik ile kişilik ve yaşam doyumu etkileşimi: Kamu sektöründe bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 121–136. https://doi.org/10.18037/ausbd.16857
  • Somer, O. (2001). Çeşitli çalışma alanlarının beş faktör kişilik boyutlarıyla ilişkisi. Ege Eğitim Dergisi, 1(1), 31–40.
  • Somer, O., Korkmaz, M., ve Tatar, A. (2002). Beş Faktör Kişilik Envanteri’nin Geliştirilmesi I: Ölçek ve Alt Ölçeklerin Oluşturulması (Development of the Five Factor Personality Inventory). Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21–33. https://www.researchgate.net/publication/284054468_Bes_Faktor_ adresinden erişilmiştir.
  • Sood, S., ve Puri, D. (2016). Big Five Personality Factors : Its Role in Determining Organizational Commitment. Indian Association of Health, Research, and Welfare, 6(4),425–431. https://search.proquest.com/docview/1865736125/fulltextPDF/9375FA9A6E7A44D4PQ/3?accountid=15959 adresinden erişilmiştir.
  • Tabak, A., Basım, N., Tatar, İ., ve Çeti̇n, F. (2010). İzlenim yönetimi taktiklerinde beş faktör kişilik özelliklerinin rolü: Savunma sanayiinde bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 10(2), 539–557.
  • Tatar, A., Saltukoğlu, G., Özdemir, H., Bekiroğlu, B., Çelikbaş, B., ve Çamkerten, S. (2019). Altı faktörlü kişilik modeline (hexaco) dayalı olarak iş performansı ve iş doyumunun yordanması. İş’te Davranış Dergisi, 4(2), 68–77. https://doi.org/10.25203/idd.629879 adresinden erişilmiştir.
  • Tekin, Ö. A., Turan, S. N., Özmen, M., Turhan, A. A., ve Kökçü, A. (2012). Beş faktör kişilik özellikleri ve örgütsel çatışma yönetimi arasındaki ilişkiler: Ankara’daki beş yıldızlı otel işletmeleri üzerine bir uygulama. Journal of Yaşar University, 27(7), 4611–4641. https://doi.org/10.19168/JYU.84228 adresinden erişilmiştir.
  • Tozkoparan, G. (2013). Beş faktör kişilik özelliklerinin çatışma yönetim tarzlarına etkisi: yöneticiler üzerine bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(9), 189–231. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/69318
  • Turhan, Ö. (2019). Beş faktör kişilik özelliklerinin iş tatmini üzerindeki etkisinde depresyonun aracılık rolü. Journal of International Scientific Researches, 4(3), 464–481. https://doi.org/10.21733/ibad.559860 adresinden erişilmiştir.
  • Ulu, S., Özdevecioğlu, M., ve Ardiç, K. (2016). Kişilik özelliklerinin hasta iken işe gelme (presenteizm) davranışı üzerindeki etkileri: İmalat sanayiinde bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 47, 167–181.
  • Yang, J., Tang, S., ve Zhou, W. (2017). Psychological resilience and job satisfaction: the mediating effect of positive affectivity. In Revista Argentina de Clínica Psicológica, XXVI(2), 194-201
  • Yazgan İnanç, B., ve Yerlikaya, E. E. (2011). Kişilik kuramları (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
  • Yıldızoğlu, H., ve Burgaz, B. (2014). Okul Yöneticilerinin Beş Faktör Kişilik Özellikleriyle Çatışma Yönetimi Stili Tercihleri Arasındaki İlişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29. https://dergipark.org.tr/en/pub/hunefd/issue/7788/101823 adresinden erişilmiştir.
  • Yurtsever, H. (2009). Kişilik özelliklerinin stres düzeyine etkisi ve stresle başa çıkma yolları: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
  • Zhai, Q., Willis, M., O’Shea, B., Zhai, Y., ve Yang, Y. (2013). Big five personality traits, job satisfaction and subjective wellbeing in China. International Journal of Psychology, 48(6), 1099–1108. https://doi.org/10.1080/00207594.2012.732700

The Effect Of Personality Traits On Psychological Resilience Abstract

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 36, 2890 - 2917, 30.04.2021
https://doi.org/10.26466/opus.827411

Öz

The aim of this study is to reveal the effect of personality traits on psychological resilience. The sample of the research consist of 423 vocational school students. The research data were obtained by Five Factor Personality Inventory and the Adult Psychological Resilience Scale. Difference, correlation and regression analyses were performed. As a result of the analysis, it was determined that agreeableness and emotional stability differ according to the gender variable. According to this, females have a higher average in terms of agreeableness and males in terms of emotional stability feature compared to the opposite sex. It is also among the results that conscientiousness, which is one of the personality traits, differs in terms of the place of residence. The results of the research also reveal that the conscientiousness average of the participants whose place of birth and education is the same as the place is higher than the conscientiousness average of the participants whose place of birth and education is not the same. Again, according to the findings, psychological resilience also varies according to gender. It has been shown that women have higher averages of psychological resilience than men. The results of the research showed that openness to experience, conscientiousness, extraversion and agreeableness from personality traits of students positively affect their psychological resilience. It is also among the results that personality traits affect the sub-dimensions of resilience. It is determined that conscientiousness, which is one of the personality traits, affects all dimensions of resilience and emotional stability affects only perception of self.

Kaynakça

  • Acaray, A., ve Günsel, A. (2017). Beş faktör kişilik özellikleri, izlenim yönetimi taktikleri ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi: Kamu çalışanları üzerine bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16, 527–546. https://doi.org/10.18092/ulikidince.323571
  • Ahmad, K. Z. Bin, Jasimuddin, S. M., ve Kee, W. L. (2018). Organizational climate and job satisfaction: do employees’ personalities matter? Management Decision, 56(2), 421–440. https://doi.org/10.1108/MD-10- 2016-0713
  • Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., ve Yıldırım, E. (2004). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (3. Baskı). Sakarya: Sakarya Kitabevi.
  • Antoncic, B., Bratkovic Kregar, T., Singh, G., ve Denoble, A. F. (2015). The Big Five Personality-Entrepreneurship Relationship: Evidence from Slovenia. Journal of Small Business Management, 53(3), 819–841. https://doi.org/10.1111/jsbm.12089
  • Armon, G., Shirom, A., ve Melamed, S. (2012). The big five personality factors as predictors of changes across time in burnout and its facets. Journal of Personality, 80(2), 403–427. https://doi.org/10.1111/j.1467- 6494.2011.00731.x
  • Bahar, H. H., ve Kağan, M. (2018). Öğretmen adaylarında özyeterlik algılarının yordayıcısı olarak beş faktör kişilik özellikleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 676–686. https://doi.org/10.17556/erziefd.406102
  • Bakker, A. B., Van Der Zee, K. I., Lewig, K. A., ve Dollard, M. F. (2006). The relationship between the big five personality factors and burnout: A study among volunteer counselors. Journal of Social Psychology, 146(1), 31–50. https://doi.org/10.3200/SOCP.146.1.31-50
  • Barric, M. R., ve Mount, M. K. (1991). The big five personalty dimension and job performance: A meta-analysıs. Personnel Psychology, 44(1), 1–26. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1991.tb00688.x
  • Basım, H. N., Çetin, F., ve Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin kişilerarası çatışma çözme yaklaşımlarıyla ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 20–34. http://www.academia.edu/download/38292553/Bes-faktor-kisilik-ozelliklerinin-kisilerarasi-catisma- cozme-yaklasimlariyla-iliskisi.pdf adresinden erişilmiştir.
  • Baymur, F. B. (2017). Genel psikoloji (26. Baskı). İstanbul: İnkılap Kitabevi.
  • Bayat, G. (2019). Beş faktör kişilik özellikleri ve konaklama işletmeleri çalışanları kişilik özelliklerinin iş doyumu düzeyleri üzerindeki etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(3), 1575–1588. https://doi.org/10.20491/isarder.2019.690
  • Benet-Martínez, V., ve John, O. P. (1998). Los Cinco Grandes across cultures and ethnic groups: Multitrait multimethod analyses of the big five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75(3), 729–750. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.3.729
  • Bitlisli, F., Dinç, M., Çetinceli, E., ve Kaygisiz, Ü. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ile akademik güdülenme ilişkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta Meslek Yüksekokulu öğrencilerine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 459–480.
  • Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events? American Psychologist, 59(1), 20–28. https://doi.org/10.1037/0003- 066X.59.1.20
  • Burger, J. M. (2006). Kişilik (1. Baskı). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
  • Campbell-Sills, L., Cohan, S. L., ve Stein, M. B. (2006). Relationship of resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults. Behaviour Research and Therapy, 44(4), 585–599. https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.05.001
  • Çavuşoğlu, S., ve Yalçın, M. (2018). Banka çalışanlarının kişilik özelliklerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerine etkisi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 49–76. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/cbayarsos/issue/38081/439420
  • Çetin, F., ve Basım, H. N. (2011). Psikolojik dayanıklılığın iş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarındaki rolü. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(3), 81. https://doi.org/10.4026/1303-2860.2011.184.x
  • Çetin, F., Yeloğlu, H. O., ve Basım, H. N. (2015). Psikolojik dayanıklılığın açıklanmasında beş faktör kişilik özelliklerinin rolü: Bir kanonik ilişki analizi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(75), 81–92.
  • Chitra, T., ve Karunanidhi, S. (2013). Influence of occupational stress , resilience , and job satisfaction on psychological well-being of policewomen. Indian Journal of Health and Wellbeing, 4(4), 724–730. http://search.proquest.com/openview/7f03846033d316d6beac2055cc58bf39/1?pq- origsite=gscholar&cbl=2032134 adresinden erişilmiştir.
  • Costa, P. T., McCrae, R. R., ve Dye, D. A. (1991). Facet scales for agreeableness and conscientiousness: A revision of tshe NEO personality inventory. Personality and Individual Differences, 12(9), 887–898. https://doi.org/10.1016/0191-8869(91)90177-D
  • Dalton, M., ve Wilson, M. (2000). The relationship of the five-factor model of personality to job performance for a group of Middle Eastern Expatriate managers. Journal of Cross-Cultural Psychology, 31(2), 250–258. https://doi.org/10.1177/0022022100031002007 adresinden erişilmiştir.
  • Davey, M., Eaker, D. G., ve Walters, L. H. (2003, July 25). Resilience processes in adolescents: Profiles, self- worth, and coping. Journal of Adolescent Research, 18, 347–362. https://doi.org/10.1177/0743558403018004002
  • Dinç, M., Bitlisli, F., Çetinceli, E., ve Aydın, S. Z. (2013). Öğretim elemanlarının tükenmişliğinde beş faktör kişilik özelliklerinin etkisi: Süleymen Demirel Üniversitesi Meslek Yüksekolulları örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4(9), 44–69. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/vizyoner/issue/23008/246062
  • Doğan, T. (2013). Beş Faktör kişilik özellikleri ve öznei iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56–64. http://journal.dogus.edu.tr/index.php/duj/article/view/585
  • Dollinger, S. J., ve Orf, L. A. (1991). Personality and Performance in “Personality”: Conscientiousness and openness. Journal of Research in Personality, 25(3), 276–284. https://doi.org/10.1016/0092-6566(91)90020-Q
  • Erkuş, A. (2011). Çok boyutlu lider-izleyici etkileşiminde kişilik özelliklerinin ve güç kaynaklarının rolü. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 127–152. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/2697/35631
  • Erkuş, A., ve Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin çalışanların çatışma yönetim tarzlarına ertkisi: Savunma sanayiinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(2), 213–242. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/2696/35515
  • Erkutlu, H. (2012). Impact of Psychological Hardiness and Self-Monitoring On Teacher Burnout. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(43), 186–197.
  • Erol, E. (2010). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi (12. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
  • Farradinna, S., Nila Fadhlia, T., ve Azmansyah, D. (2019). Psychological resilience predicted by personality traits, locus of control and self-regulation of young entrepreneurs in Pekanbaru. Global Journal of Business and Social Science Review, 7(1), 75–83. www.gatrenterprise.com/GATRJournals/index.html adresinden erişilmiştir.
  • Fayombo, G. A. (2010). The relationship between personality traits and psychological resilience among the Caribbean Adolescents. International Journal of Psychological Studies, 2(2). https://doi.org/10.5539/ijps.v2n2p105
  • Friborg, O., Barlaug, D., Martinussen, M., Rosenvinge, J. H., ve Hjemdal, O. (2005). Resilience in relation to personality and intelligence. International Journal of Methods in Psychiatric Research, 14(1), 29–42. https://doi.org/10.1002/mpr.15
  • Friborg, O., Hjemdal, O., Rosenvinge, J. H., ve Martinussen, M. (2003). A new rating scale for adult resilience: What are the central protective resources behind healthy adjustment? International Journal of Methods in Psychiatric Research, 12(2), 65–76. https://doi.org/10.1002/mpr.143
  • Furnham, A., Crump, J., ve Whelan, J. (1997). Validating the Neo Personality İnventory Using Assessor’s Ratings. Personality and Individual Differences, 22(5), 669–675. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(96)00261- 9
  • García-Izquierdo, M., Meseguer de Pedro, M., Ríos-Risquez, M. I., ve Sánchez, M. I. S. (2018). Resilience as a moderator of psychological health in situations of chronic stress (burnout) in a sample of hospital nurses. Journal of Nursing Scholarship, 50(2), 228–236. https://doi.org/10.1111/jnu.12367
  • Gençtanırım Kurt, D., ve Çetinkaya Yıldız, E. (2017). Kişilik kuramları (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
  • Goldberg, L. (1995). What the hell took so long? Donald W. Fiske and the big-five factor structure. P. E. Shrout ve S. T. Fiske (Eds.), PersonalityResearch, Methods, and Theory içinde(s. 29–43). New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Huang, J. L., Ryan, A. M., Zabel, K. L., ve Palmer, A. (2014). Personality and adaptive performance at work: A meta-analytic investigation. Journal of Applied Psychology, 99(1), 162-179. https://doi.org/10.1037/a0034285 adresinden erişilmiştir.
  • Joardar, A., ve Matthews, L. M. (2010). An empirical İnvestigation of Group Acceptance Using the Big Five Personality Domains. Organisation Management Journal, 7(3), 194–207. https://doi.org/10.1057/omj.2010.26
  • Kaba, İ., ve Keklik, İ. (2016). Öğrencilerin üniversite yaşamına uyumlarında psikolojik dayanıklılık ve psikolojik belirtiler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 98–113. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/huner adresinden erişilmiştir.
  • Karacabey, M. F., ve Bozkuş, K. (2019). Psikolojik sağlamlığın, tükenmişlik, iş tatmini ve örgütsel bağlılığa etkisi: Suriyeli Göçmenlerin Türkçe öğretmenleri üzerinde bir uygulama. İş, Güç: The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 95–110. https://doi.org/10.4026/isguc.563065
  • Kardaş, S. (2018). Beş faktör kişilik özelliklerinin iş tatmini üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Retrieved from http://acikerisim.ticaret.edu.tr/xmlui/handle/11467/2041
  • Kashyap, S. P., Kumar, S., ve Krishna, A. (2014). Role of resilience as a moderator between the relationship of occupational stress and psychological health. Indian Journal of Health ve Wellbeing, 5(9), 10-23. https://www.researchgate.net/publication/271139299 adresinden erişilmiştir.
  • Li, Y., Cao, F., Cao, D., ve Liu, J. (2015). Nursing Students’ Post-traumatic Growth, Emotional İntelligence And Psychological Resilience. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 22(5), 326–332. https://doi.org/10.1111/jpm.12192
  • Liu, Y., Wang, Z. H., ve Li, Z. G. (2012). Affective mediators of the influence of neuroticism and resilience on life satisfaction. Personality and Individual Differences, 52(7), 833–838. https://doi.org/10.1016/j.paid.2012.01.017
  • Masten, A. S. (2001). Ordinary magic resilience processes in development. https://doi.org/10.1037/0003-066X.56.3.227
  • McCann, S. J. H. (2018). U.S. State resident big five personality and work satisfaction: The importance of neuroticism. Cross-Cultural Research, 52(2), 155–191. https://doi.org/10.1177/1069397117723607
  • McCrae, R. R., ve Costa, P. T. (2003). Personality in adulthood (Second E. ). New Yok: The Guilford Press.
  • Merdan, E. (2013). Beş faktör kişilik kuramı ile iş değerleri ilişkisinin incelenmesi: Bankacılık sektöründe bir araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 7. http://eds.a.ebscohost.com/eds/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=fddd972c-f80a-423c-a0fa- b0016733ce5c%40sdc-v-sessmgr03 adresinden erişilmiştir.
  • Nakaya, M., Oshio, A., ve Kaneko, H. (2006). Correlations for Adolescent Resilience Scale with big Five Personality Traits. Psychological Reports, 98(3), 927–930. https://doi.org/10.2466/PR0.98.3.927-930
  • Neal, A., Yeo, G., Koy, A., ve Xiao, T. (2012). Predicting the form and direction of work role performance from the Big 5 model of personality traits. Journal of Organizational Behavior, 33(2), 175–192. https://doi.org/10.1002/job.742 adresinden erişilmiştir.
  • Olsson, C. A., Bond, L., Burns, J. M., Vella-Brodrick, D. A., ve Sawyer, S. M. (2003). Adolescent resilience: A concept analysis. journal of Adolescence, 26(1), 1–11. https://doi.org/10.1016/S0140-1971(02)00118-5
  • Ono, M., Sachau, D. A., Deal, W. P., Englert, D. R., ve Taylor, M. D. (2011). Cognitive ability, emotional intelligence, and the big five personality dimensions as predictors of criminal investigator performance. Criminal Justice and Behavior, 38(5), 471–491. https://doi.org/10.1177/0093854811399406 adresinden erişilmiştir.
  • Oshio, A., Taku, K., Hirano, M., ve Saeed, G. (2018). Resilience and big five personality traits: A meta-analysis. Personality and Individual Differences, 127, 54–60. https://doi.org/10.1016/j.paid.2018.01.048 adresinden erişilmiştir.
  • Ötken, A. B., ve Cenkci, T. (2013). Beş faktör kişilik modeli ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Öneri Dergisi, 10(39), 41–51. https://doi.org/10.14783/OD.V10I39.1012000306
  • Polatcı, S., Irk, E., Gültekin, Z., ve Sobacı, F. (2017). Psikolojik Dayanıklılık ve Kişilik Özellikleri Tatmin Düzeyini Etkiler mi? Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29, 553–578. https://www.researchgate.net/publication/322163309 adresinden erişilmiştir.
  • Polatçı, S., Sobacı, F., ve Kaban, İ. (2019). Beş faktör kişilik özellikleri ve kişi iş uyumunun iş tatmini üzerine etkileri taşeron firma elemanları üzerine bir araştırma. Journal of Organizational Behavior Review, 2(1), 12– 30. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/325273293
  • Riolli, L., Savicki, V., ve Cepani, A. (2002). Resilience in the face of catastrophe: Optimism, personality, and coping in the Kosovo Crisis. Journal of Applied Social Psychology, 32(8), 1604–1627. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2002.tb02765.x
  • Rutter, M. (2006). Implications of resilience concepts for scientific understanding. Annnals New York Academy of Sciences, 1094. https://doi.org/10.1196/annals.1376.002
  • Santos, A., Mustafa, M., ve Chern, G. T. (2016). The Big Five personality traits and burnout among Malaysian HR professionals. Asia-Pacific Journal of Business Administration, 8(1), 2–20. https://doi.org/10.1108/APJBA- 09-2014-0106
  • Schultz, D. P., ve Schultz, S. E. (2013). Therories of personality (10. Baskı). Amerika: wadsworth Cengage Learning.
  • Şimşek, E., ve Aktaş, H. (2015). Örgütsel sessizlik ile kişilik ve yaşam doyumu etkileşimi: Kamu sektöründe bir araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 121–136. https://doi.org/10.18037/ausbd.16857
  • Somer, O. (2001). Çeşitli çalışma alanlarının beş faktör kişilik boyutlarıyla ilişkisi. Ege Eğitim Dergisi, 1(1), 31–40.
  • Somer, O., Korkmaz, M., ve Tatar, A. (2002). Beş Faktör Kişilik Envanteri’nin Geliştirilmesi I: Ölçek ve Alt Ölçeklerin Oluşturulması (Development of the Five Factor Personality Inventory). Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21–33. https://www.researchgate.net/publication/284054468_Bes_Faktor_ adresinden erişilmiştir.
  • Sood, S., ve Puri, D. (2016). Big Five Personality Factors : Its Role in Determining Organizational Commitment. Indian Association of Health, Research, and Welfare, 6(4),425–431. https://search.proquest.com/docview/1865736125/fulltextPDF/9375FA9A6E7A44D4PQ/3?accountid=15959 adresinden erişilmiştir.
  • Tabak, A., Basım, N., Tatar, İ., ve Çeti̇n, F. (2010). İzlenim yönetimi taktiklerinde beş faktör kişilik özelliklerinin rolü: Savunma sanayiinde bir araştırma. Ege Akademik Bakış, 10(2), 539–557.
  • Tatar, A., Saltukoğlu, G., Özdemir, H., Bekiroğlu, B., Çelikbaş, B., ve Çamkerten, S. (2019). Altı faktörlü kişilik modeline (hexaco) dayalı olarak iş performansı ve iş doyumunun yordanması. İş’te Davranış Dergisi, 4(2), 68–77. https://doi.org/10.25203/idd.629879 adresinden erişilmiştir.
  • Tekin, Ö. A., Turan, S. N., Özmen, M., Turhan, A. A., ve Kökçü, A. (2012). Beş faktör kişilik özellikleri ve örgütsel çatışma yönetimi arasındaki ilişkiler: Ankara’daki beş yıldızlı otel işletmeleri üzerine bir uygulama. Journal of Yaşar University, 27(7), 4611–4641. https://doi.org/10.19168/JYU.84228 adresinden erişilmiştir.
  • Tozkoparan, G. (2013). Beş faktör kişilik özelliklerinin çatışma yönetim tarzlarına etkisi: yöneticiler üzerine bir araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(9), 189–231. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/69318
  • Turhan, Ö. (2019). Beş faktör kişilik özelliklerinin iş tatmini üzerindeki etkisinde depresyonun aracılık rolü. Journal of International Scientific Researches, 4(3), 464–481. https://doi.org/10.21733/ibad.559860 adresinden erişilmiştir.
  • Ulu, S., Özdevecioğlu, M., ve Ardiç, K. (2016). Kişilik özelliklerinin hasta iken işe gelme (presenteizm) davranışı üzerindeki etkileri: İmalat sanayiinde bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 47, 167–181.
  • Yang, J., Tang, S., ve Zhou, W. (2017). Psychological resilience and job satisfaction: the mediating effect of positive affectivity. In Revista Argentina de Clínica Psicológica, XXVI(2), 194-201
  • Yazgan İnanç, B., ve Yerlikaya, E. E. (2011). Kişilik kuramları (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
  • Yıldızoğlu, H., ve Burgaz, B. (2014). Okul Yöneticilerinin Beş Faktör Kişilik Özellikleriyle Çatışma Yönetimi Stili Tercihleri Arasındaki İlişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29. https://dergipark.org.tr/en/pub/hunefd/issue/7788/101823 adresinden erişilmiştir.
  • Yurtsever, H. (2009). Kişilik özelliklerinin stres düzeyine etkisi ve stresle başa çıkma yolları: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
  • Zhai, Q., Willis, M., O’Shea, B., Zhai, Y., ve Yang, Y. (2013). Big five personality traits, job satisfaction and subjective wellbeing in China. International Journal of Psychology, 48(6), 1099–1108. https://doi.org/10.1080/00207594.2012.732700
Toplam 78 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Yöneylem
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Sema Polatcı 0000-0002-4671-1356

Zeynep Dilara Tınaz 0000-0002-8063-9749

Yayımlanma Tarihi 30 Nisan 2021
Kabul Tarihi 30 Aralık 2020
Yayımlandığı Sayı Yıl 2021 Cilt: 17 Sayı: 36

Kaynak Göster

APA Polatcı, S., & Tınaz, Z. D. (2021). Kişilik Özelliklerinin Psikolojik Dayanıklılık Üzerindeki Etkisi. OPUS International Journal of Society Researches, 17(36), 2890-2917. https://doi.org/10.26466/opus.827411

Cited By