Relationship between Marxist Aesthetics and Photography from Critical Perspective

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 36, 3057 - 3088, 30.04.2021

Rifat Becerikli Ahmet Dönmez

https://doi.org/10.26466/opus.865397

Öz

Aesthetics is one of the most contemplated concepts in the field of art. Aesthetics, which can be defined as reflecting on the "beautiful" has been a pursuit of interest to many philosophers. Over the years, the aesthetic features of a work of art are being evaluated following various approaches of people of thought. In this context, the features of the aesthetic in terms of art continued to steer to determine. These efforts have made a great contribution to the development of aesthetic philosophy.
Karl Marx and Friedrich Engels, besides being well-known thinkers within the fields of society, economy, and politics, also dealt with the aesthetic phenomenon based on literary texts. In general, the views of the thinkers about how the artist and art should approach; form the basis of the "Marxist Aesthetics" approach. Marxist aesthetics is viewed as a theoretical starting point for some artists and thinkers. Intellectual approaches to this aesthetics can be followed in the works of artists.
Lee Jeffries, a photographer who will be discussed within the framework of this approach, is especially known for his portraits of homeless people in modern, developed countries. The artist has published a photo-book called Homeless The Exhibition in 2019. In this context, the portrait photographs of Lee Jeffries, selected via purposeful sampling, are analyzed qualitatively and technically with the "Formal Analysis" method proposed by Terry Barret, through the Marxist aesthetic conceptualization. To elaborate, Jeffries' photographs are involved with the "homeless", who are considered to be in the lowest class of the capitalist system. The indirect observation of their interests, the use of photography as an ideological awareness tool that reveals class conflicts and the message in the photographs are open to audience interpretation. Thus, it is possible to infer that the artist uses the elements of Marxist aesthetics in his works.

Anahtar Kelimeler

Photograpy, Marxist Aesthetics, Lee Jeffries

Eleştirel Perspektiften Marksist Estetik ve Fotoğraf İlişkisi

Öz

Sanat alanında yapılan çalışmalarda en çok üzerine düşünülen kavramlardan biri estetiktir. “Güzel” üzerine düşünme olarak tanımlanabilen estetik birçok filozofun ilgi alanı olmuştur. Çağlar boyunca sanat yapıtının estetik özellikleri, düşünce insanlarının çeşitli yaklaşımlarına göre değerlendirilmiştir. Bu bağlamda, sanat açısından estetik olanın özellikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çaba estetik felsefesinin gelişmesi yönünde büyük katkı sağlamıştır.
Karl Marks ve Friedrich Engels daha çok toplum, ekonomi, politika alanında çalışmaları ile bilinen düşün insanları olmalarının yanında estetik olgusu ile özellikle edebiyat metinleri temelinde ilgilenmişlerdir. Genel olarak sanatçının ve sanatın nasıl bir yaklaşım içinde olması gerektiği hakkındaki düşünürlerin görüşleri, “Marksist Estetik” yaklaşımının temelini oluşturmaktadır. Marksist estetik, bazı sanatçılar ve düşünürler açısından kuramsal bir çıkış noktası olarak görülmektedir. Bu estetiğe dair fikirsel yaklaşımlar sanatçıların eserlerinde izlenebilmektedir.
Marksist estetik çerçevesinde değerlendirilebilecek bir fotoğraf sanatçısı olan Lee Jeffries, özellikle modern, gelişmiş ülkelerdeki evsiz insanların portre fotoğrafları ile tanınmaktadır. Sanatçı, 2019 yılında Evsizler Sergisi (Homeless The Exhibition) adında bir foto-kitap yayınlamıştır. Bu doğrultuda çalışmada, amaçsal örneklemle seçilmiş Lee Jeffries’in portre fotoğrafları, Marksist estetik kavramsallaştırılması üzerinden niteliksel ve teknik olarak Terry Barret’in önerdiği “Biçimsel Analiz” yöntemiyle çözümlenmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak Jeffries’in fotoğraflarında, kapitalist sistemin en alt sınıfında olduğu söylenebilecek olan “evsiz” insanların konu edinilmesi, bu insanların çıkarlarının dolaylı olarak gözetilmesi, fotoğrafın sınıf çatışmalarını ifşa eden ideolojik bir bilinçlenme aracı olarak kullanılması, fotoğraflardaki mesajın izleyici yorumlamasına açık olması gibi nedenlerden dolayı, sanatçının eserlerinde Marksist estetiğin unsurlarını kullandığı çıkarımını yapmak mümkündür.

Anahtar Kelimeler

Fotoğraf, Marksist Estetik, Lee Jeffries

Kaynakça

• Adorno, T. (2000). Minima Moralia. (O. Koçak, ve A. Doğukan, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Adorno, T. (2002). Aesthetic Theory. London: Continuum.
• Akdere, İ. (2010). Marksizimde temel kavramlar. İstanbul: Evrensel basım yayın.
• Artan, E. Ç. (2007). Fotoğrafın sanatsal değerinin ötesinde kullanım alanları üzerine bir tartışma: bilgi mi, propaganda mı?,. Cogito dergisi, 52, 88-100.
• Bal, M. (2015). Sartre’ın marksist estetik kurama katkıları ve bir marksist estetik bir sanat yapıtı olarak seremoni filmi. Felsefelogos, 59, 95-112.
• Barret, T. (2012). Fotoğrafı eleştirmek, imgeleri anlamaya giriş. (Y. Harcanoğlu, Çev.) İstanbul: Hayalperest Yayınevi.
• Beech, D. (2015). Art and Value- Art’s Economic Exceptionalism in Classical, Neoclassical and Marxist Economics. Boston: Brill Press.
• Behrens, R. (2011). Adorno sözlüğü. (M. Tüzel, Çev.) İstanbul: Verus yayınları.
• Belge, M. (1989). Marksist estetik-Christopher Caudwell üzerine bir inceleme. İstanbul: Bfs yayınları.
• Benjamin, W. (2002). Pasajlar. (A. Cemal, Çev.) İstanbul: Yapı kredi yayınları.
• Benjamin, W. (2013). Fotoğrafın Kısa Tarihi. (O. Akınhay, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Bottomore, T. (1993). Marksist düşünce sözlüğü. (M. Tuncay, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bozkurt, N. (1995). Sanat ve estetik kuramları. İstanbul: Sarmal yayınevi.
• Child Photo Competition. (2018). 08 12, 2020 tarihinde https://childphotocompetition.com/interview-with- lee-jeffries-the-spiritual-photographer/ adresinden alındı
• Çalışlar, A. (1990). Önsöz. K. Marx, F. Engels, & V. Lenin içinde, Sanat ve edebiyat üzerine içinde (s. 11-35). Ankara: Ekim yayınları.
• Dellaloğlu, B. F. (2003). Bir giriş- Adorno yüz yaşında. Cogito Dergisi, 36, 13-36.
• Demiralp, O. (2007). Tuhaf bir çocuk. Cogito Dergisi, 52, 69-77.
• Doğan, M. H. (1975). 100 soruda estetik. İstanbul: Gerçek yayınevi.
• Eagleton, T. (2009). Eleştiri ve ideoloji marksist edebiyat teorisi üzerine bir çalışma. (S. Kılıç, Çev.) İstanbul: İletişim yayınları.
• Eagleton, T. (2014). Marksizim ve edebiyat eleştirisi. (U. Özmakas, Çev.) İstanbul: İletişim yayınları.
• Fischer, E. (1990). Sanatın gerekliliği. (C. Çapan, Çev.) Ankara: İmge kitapevi.
• Gombrich, E. H. (2010). Sanatın öyküsü. (Ö. Erduran ve E. Erduran, Çev.) İstanbul: Remzi kitapevi.
• Greatermancunians. (2020). 09 02, 2020 tarihinde https://greatermancunians.blog/2017/07/15/lee-jefferies/ adresinden alındı
• Güvenç, B. (1979). İnsan ve kültür. İstanbul: Remzi kitapevi.
• Hauser, A. (1984). Sanatın toplumsal tarihi. (Y. Gölönü, Çev.) İstanbul: Remzi kitapevi.
• Heinich, N. (2013). Sanat sosyolojisi. (T. Arnas, Çev.) İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Horkheimer, M., ve Adorno, T. (2014). Aydınlanmanın diyalektiği. (M. Sezai ve A. Gümüş , Çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Jay, M. (2001). Adorno. (Ü. Oskay, Çev.) İstanbul: Der yayınları.
• Jeffries, L. (2019). 09 02, 2020 tarihinde https://lee-jeffries.co.uk: https://lee-jeffries.co.uk/lost-angels adresinden alındı
• Julie, A. (2015). İnstagrafite. 07 15, 2020 tarihinde http://instagrafite.com/?fbclid=IwAR3tzTUr- uRjJfDv4hU3RRm1MEmASIZIoOf2GI3If8voUSC0yqsNG-f55wU adresinden alındı
• Kellner, D. (2016). Kültürel Marksizm ve kültürel çalışmalar. (F. Tezcan, Der.) Ethos: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 9(2), 132-151.
• Kılınç, B. (2008). Yabancılaşmış karakterler ve politik eleştiri: Yavuz Turgul Sinemasından 'Muhsin Bey' örneği. Selçuk İletişim Dergisi, 5(3), 220-235.
• King, I. (1991). Laws of Beauty. Aesthetics, Ekonomics, and Materialism in Marx. Sciene & Society, 55(3), 323- 335.
• Krylov, B. (2009). Önsöz. K. Marx, & F. Engels, Yazın ve sanat üzerine içinde (s. 11-13). Ankara: Sol yayınları.
• Kula, O. B. (2013). Marx Benjamin Adorno sanat ve edebiyat. İstanbul: İş bankası yayınları.
• Lomography. (2019). https://www.lomography.com.tr/magazine/146830-tracing-faces-an-interview-with- photographer-lee-jeffries adresinden alınmıştır
• Lukacs, G. (1978). Estetik-I. (A. Cemal, Çev.) İstanbul: Payel Yayınevi.
• Lukacs, G. (1981). Estetik-II. (A. Cemal, Çev.) İstanbul: Pavel Yayınevi.
• Malinowski, B. (1992). Bilimsel bir kültür teorisi. (S. Özkal, Çev.) İstanbul: Kabalcı yayınevi.
• Malinowski, B. (1998). İlkel toplum. (H. Portakal, Çev.) Ankara: Öteki yayınları.
• Marcuse, H. (1978). The Aesthetic Dimension- Toward A Critique Of Marxist Aesthetics. Boston: Beacon Press.
• Marks, K. (2011). Ekonomi politiğineleştirisine katkı. (S. Belli, Çev.) Ankara: Sol yayınları.
• Marks, K. (2013). 1844 El yazmaları. (M. Belge, Çev.) İstanbul: Birikim yayınları.
• Marks, K., ve Engels, F. (1990). Sanat ve Edebiyat Üzerine. (A. Çalışlar, Çev.) Ankara: Ekim Yayınları.
• Marks, K., ve Engels, F. (2013). Alman ideolojisi. (T. Ok, ve G. Okay, Çev.) İstanbul: Evrensel basın yayın.
• Mollaer, F. (2007). Walter Benjamin'i çağımızda tahayyül etmek. Cogito dergisi, 52, 236-265.
• Moran, B. (2002). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim yayınları.
• Morawski, S. (1970). The aesthetic views of Marx and Engels. The journal of aesthetics and art criticism, 28(3), 301-314.
• Örnek, S. V. (1995). 100 Soruda ilkellerde din büyü sanat efsane. İstanbul: Gerçek yayınevi.
• Ötgün, C. (2008). Sanat yapıtına yaklaşım biçimleri. Sanat ve tasarım dergisi, 12, 159-178.
• Özbek, M. (2000a). Walter Benjamin okumak- I. Ankara üniversitesi SBF dergisi, 55(2), 69-96.
• Özbek, M. (2000b). Walter Benjamin okumak- II. Ankara üniversitesi SBF dergisi, 55(3), 103-131.
• Pickford, H. W. (2017). Poiêsis, Praxis, Aisthesis : Remarks on Aristotle and Marx S. Gandesha,J.F. Hartle. J. H. Gandesha (Der.), Aesthetic Marx içinde (s. 23-48). London: Bloomsbury Publishing.
• Plehanov, G. V. (1967). Sanat ve sosyalizm. (S. Mimoğlu, Çev.) İstanbul: Sosyal yayınları.
• Rader, M. (1967). Marx's Interpretatıon Of Art And Aesthetıc Value. The British Journal of Aesthetics, 7(3), 237- 249.
• Soykan, O. N. (2003). Adorno ve yapıtı. Cogito dergisi, 36, 37-64.
• Swiderski, E. (1979). Options for a Marxist-Leninist Theory of the Aesthetic. Studies in East European Thought, 20(2), 127-143.
• Timuroğlu, V. (2013). Estetik. İstanbul: Berfin yayınları.
• Tunalı, İ. (1976). Marxist estetik’te gerçeklik, obje ve subje problemi. Felsefe arkiyi, 20, 99-112.
• Tunalı, İ. (1993). Marksist Estetik. İstanbul: Altın kitaplar yayınevi.
• Tunalı, İ. (1998). Estetik. İstanbul: Remzi kitabevi.
• Witte, B. (2002). Walter Benjamin. (M. Tüzel, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yacavone, K. (2015). Benjamin Barthes ve fotoğrafın tekilliği. (S. Atay, ve M. Tumen, Çev.) İstanbul: Hayalperest yayınevi.
• Yaren, Ö. (2010). Marksist estetik ve snema: erken tartışmalar. Alternatif politika dergisi, 2(2), 106-125.
• Yellow Korner. (2017). 08 25, 2020 tarihinde https://www.yellowkorner.com/en/j/lee-jeffries/# adresinden alındı
• Zeytinoğlu, E. (2003). Theodar Adorno'nun sanat tanımı ve protesto. Cogito dergisi (36), 244-255.
• Ziss, A. (1984). Gerçekliği sanatsal özümsemenin bilimi estetik. (Y. Şahan, Çev.) İstanbul: De yayınevi.