Nuruosmaniye Mosque in Terms of Art Sociology

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 37, 4677 - 4701, 31.05.2021

Duygu İlkhan Söylemez

https://doi.org/10.26466/opus.866536

Öz

The purpose of this research is to examine the cultural belonging codes of Nuruosmaniye Mosque and art with a sociologically dialectical method. Here, to what extent analytical propositions will be identi-fied with synthetic propositions are closely related to social expectations and the art understanding of society. Another sociological factor is the cultural change between the year the Nuruosmaniye was built and today. The relationship between social receptions and interpretations about Nuruosmaniye Mosque is two-way, circular and linear. The visible artistic aspect of the mosque is linear, while its beyond physics is circular. For this reason, evaluations as art-sociology are like the median between analytical propositions and synthetic propositions. The main purpose of art sociology in this research is a short intellectual analysis of the tendency to see the inherent beauty of the human being and the contribution of the spirit to spiritual satisfaction.

Anahtar Kelimeler

sociology of art, art history, Nuruosmaniye Mosque

Sanat Sosyolojisi Açısından Nuruosmaniye Camisi

Öz

Nuruosmaniye Camisi, 1748-1755 yılları arasında inşa edilmiş dönemin en önemli ticaret merkezi olan Kapalıçarşı girişinde yer alan ve baroklaşmaya doğru bir gidişatın görüldüğü ilk camidir. Bu araştırmanın temel amacı, Nuruosmaniye Camisi kültürel aidiyet kodları ile sanatın sosyolojik olarak diyalektik bir yöntemle irdelenmesidir. Burada analitik önermelerin sentetik önermeler ile ne ölçüde özdeşleşeceği toplumsal beklentiler ve toplumun sanat anlayışı ile yakından ilgilidir. Bir diğer sosyolojik faktör ise Nuruosmaniye’nin yapıldığı yıl ile bugün arasındaki kültürel değişimdir. Nuruosmaniye Camii ile ilgili toplumsal alımlamalar ve anlamlandırmalar arasındaki ilişki dairesel ve doğrusal olmak üzere iki yönlüdür. Caminin görünen sanatsal yönü doğrusal, fizik ötesi ise daireseldir. Bu nedenledir ki sanat-sosyolojisi olarak değerlendirmeler analitik önermeler ile sentetik önermeler arasındaki medcezir gibidir. Araştırmada sanat sosyolojisinin temel amacı, insanın özünde var olan güzellikleri görme eğiliminin, ruhun manevi doyuma ulaşmasındaki katkının düşünsel kısa bir analizidir. Nuruosmaniye Camisi, insanı içerisinden dışına kadar kuşatacak estetik bir sanat anlayışının simgelemektedir. Bu sanat anlayışı, tüm toplum hayatına yayılacak manevi bir kültür oluşumunu da beraberinde getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

sanat sosyolojisi, sanat tarihi, Nuruosmaniye Camisi

Kaynakça

• Akar, A. (1969). Tezyini sanatlarımızda vazo motifleri. Vakıflar Dergisi, 8, 267-286.
• Akman, M.K. (2013). İçtimai bir müessese olarak sanatın işleyişi sanat sosyolojisi’nin fikri dairesi içinde bir analiz. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6, 145-148.
• Anonim (1997). Palmet. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, 3, 1424.
• Bahaddin, O. ( 1966). Nuruosmaniye Camii. Hayat Tarih Mecmuası, 2(11), 58-62.
• Bakır, B. (1999). XVIII. yüzyılda Türk Baroku Camileri. Osmanlı Ansiklopedisi Kültür ve Sanat, 10, 265-275.
• Barışta, H.Ö. (2000). Osmanlı İmparatorluğu dönemi İstanbul’unda kuş evleri.1. Baskı, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları,
• Bektaş, C. (2003). Kuş evleri. 1. Baskı, Literatür Yayınları, İstanbul.
• Cezar, M. (2002). Osmanlı başkenti İstanbul. (1. Baskı). İstanbul: Erol Kerim Aksoy Vakfı.
• Değirmenci, K. (2017). Sanat sosyolojisi üzerine: Belirli kavramsal Gerilimler ve ikilikler. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, 17, 1-9.
• Doğru, M. (1987). Eminönü camileri. 1. Baskı, Türkiye Diyanet Vakfı Eminönü Şubesi Yayınları, İstanbul.
• Gören, A.K. (1997). Nuruosmaniye Külliyesi. Art Decor, 4(47), 64-74.
• Hammadeh, S. (2010). Şehr-i sefa 18 yüzyılda İstanbul (Çev.: İ. Güzel), İletişim Yayınları, İstanbul.
• Hasol, D. (2002). Ansiklopedik mimarlık sözlüğü. Yem Yayınevi, İstanbul.
• İlkhan Söylemez, D. (2010). Batılılaşma dönemi İstanbul Cami cephelerinde taş süsleme (1703-1839). Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kuban, D. (1954). Türk barok mimarisi hakkında bir deneme. 1. Baskı, İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Kuban, D. (1981). Notes on the Building Technology 18th Century: The Building Mosque of Nur-u Osmaniye at İstanbul According to Camii Şerifi Nur-u Osmânî, 2nd International Congress on the History of Turkish- Islamic and Technology, 14-18 Eylül, İTÜ Yayınları, 271-293.
• Kuban, D. (1995). Türk ve İslam sanatı üzerine denemeler. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Kuran, A. (1963). XX. Yüzyıl’da batı mimarisiyle Türk mimarisinin gelmesi hususunda mukayeseli bir çalışma. Türk Sanatı Araştırma ve İncelemeleri, 1, 415-422.
• Kuru Çakmakoğlu, A. (1997). Orta Asya Türk sanatında palmet ve lale motiflerinin değerlendirilmesi hakkında bir deneme. Belleten, 61-37, 52.
• Kuru Çakmakoğlu, A. (2008). İkonografik açıdan ortaçağ Türk mimarisinde yer alan istiridye motifi. Erdem Dergisi, 52, 111-124.
• Kürkçüoğlu, C. (1998). Şanlıurfa islam mimarisinde taş süsleme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya.
• Mülayim, S. (2006). Mukarnas. TDV İslam Ansiklopedisi, 31, 126-128.
• Mülayim, S. (2012). Sanat sosyolojisi girişimleri. Sanat Tarihi Dergisi, 21(1), 97-109.
• Ongül, A. ( 1962). Tarih-i Câmi-i Nuruosmânî. Vakıflar Dergisi, 5, 127-146.
• Ögel, S. (1992). 18. ve 19. yüzyılların Osmanlı Camilerinde geleneksel anlama katkıları. Semavi Eyice Armağanı, 269-280.
• Özbek, Y. (2002). Osmanlı Beyliği mimarisinde taş süsleme (1300-1453). 1. Baskı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Söylemez, A . (2021). Yerel Yönetimler ve Erişilebilir Kentler: Sağlıklı Kentler Birliği’ne Üye Belediyeler Örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD) , 13 (24) , 78-88 . DOI: 10.20990/kilisiibfakademik.886650, 78-88.
• Söylemez, A., Şahin, A. (2018). Türkiye’nin Sanayi Politikası, Türkiye’de Kentsel Alan ve Çevre Politikası Analizleri (Ed: E.Akman, C. Babaoğlu), Ekin Basım Yayın, 323-348.
• Sözen, M.,Tanyeli, U. (1999). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. Remzi Kitabevi, 5. Baskı, İstanbul.
• Tanyeli, G, Tanyeli, U. (1989). Osmanlı mimarlığında devşirme malzeme kullanımı (16-18. Yüzyıl), Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, 4, 23-31.
• Ulusoy, D. (1993). Sanat sosyolojisinde temel yaklaşımlar. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(1), 247-259.