Fen Bilgisi Öğretmen Yetiştirme Programlarında Yönetim ve İdari Hizmetlere Yönelik Kalite Standartlarının Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 37, 4760 - 4783, 31.05.2021

Adem Yılmaz , Seyit Aydın

https://doi.org/10.26466/opus.893880

Öz

Bir ülkenin rekabet edebilme gücü ve kalkınma çabaları yetiştirmiş olduğu nitelikli insan gücü ile belirlenmektedir. Nitelikli insan gücü ise iyi bir yükseköğrenim ile mümkün olmaktadır. Bu noktada yükseköğrenim kurumlarının niteliği, kalitesi ve yetkinlikleri ön plana çıkmaktadır. Bu doğrultuda aileler, çocuklarının iyi bir üniversite eğitimi almaları için sürekli araştırma yapmakta ve iyi bir seçim yapmak için kalite göstergelerini dikkate almaktadır. Yapılan bu çalışmada, bir yükseköğretim programı olan fen bilgisi öğretmen yetiştirme programları yönetim ve idari hizmetlere yönelik kalite standartları açısından incelenmiştir. Araştırma kapsamında bir kalite standardı ölçeği geliştirilmiştir. Araştırma sürecinde nicel araştırma yöntemlerinden olan tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırma örneklemi belirlenirken ölçüt örnekleme ve uygun örnekleme türleri tercih edilmiştir. Araştırmaya gönüllü ve istekli olarak 1352 kişi katılmıştır. Veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından geliştirilen likert türünde 7 faktörlü ve 58 maddeden oluşan bir ölçek kullanılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler, SPSS 20.0 ve LISREL 9.2 paket programları kullanılarak çözümlenmiştir. Geliştirilen ölçeğin açımlayıcı faktör analizi sonucu faktör yüklerinin .402 ile .907 arasında değiştiği görülmüştür. Kaiser-Meyer-Olkin değerinin ise .817 olduğu belirlenmiştir. Açıklanan toplam varyansın %55.93 ve Cronbach’s Alpha değerinin ise .907 olduğu bulunmuştur. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda X2/Sd değerinin 1.93, RMSEA değerinin .04, NNFI değerinin .95, SRMR değerinin .07 ve AGFI değerinin .75 olduğu bulunmuştur. Araştırma sonuçlarına göre geçerliği ve güvenirliği sağlanan bir ölçek geliştirilmiş ve paydaş görüşlerinin (öğretmen adayları, öğretmenler, öğretim üyeleri) kalite standartlarına “oldukça önemli” düzeyinde katılım sağladıkları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fen bilgisi öğretmen yetiştirme programı, kalite standartları, ölçek geliştirme, yönetim ve idari hizmetler

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK BİDEB 2211-Yurtiçi Doktora Bursu

Teşekkür

Araştırmaya katılan tüm paydaşlara gönülden teşekkür ederiz.

Determination of Quality Standards for Management and Administrative Services in Science Teacher Training Programs

Öz

A country's competitiveness and development efforts are determined by the qualified manpower it has trained. Reaching qualified manpower is possible with a good higher education. At this point, quality and competencies of higher education institutions come to the fore. In this direction, families are constantly researching for their children to have a good university education and take into account quality indicators to make a good choice. In this study, science teacher training programs, which are higher education programs, were examined in terms of quality standards for management and administrative services. A quality standard scale has been developed within the scope of the research. The survey method, which is one of the quantitative research methods, was used in the research process. While determining the research sample, criterion sampling and appropriate sampling types were preferred. 1352 people participated in the study voluntarily and willingly. As a data collection tool, a Likert-type scale with 7 factors and 58 items was used by the researchers. The data obtained within the scope of the research were analyzed using SPSS 20.0 and LISREL 9.2 package programs. As a result of the exploratory factor analysis of the developed scale, it was seen that the factor loads varied between .402 and .907. The Kaiser-Meyer-Olkin value was determined to be .817. It was found that the total variance explained was 55.93% and Cronbach's Alpha value was .907. As a result of the confirmatory factor analysis, it was found that X2/Df value was 1.93, RMSEA value was .04, NNFI value was .95, SRMR value was .07 and AGFI value was .75. According to the results of the research, a valid and reliable scale was developed and it was determined that the stakeholder opinions (prospective teachers, teachers, faculty members) contributed to the quality standards at “a very significant” level.

Anahtar Kelimeler

Science teacher education program, management and administrative services, quality standards, scale development

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2008). Eğitim fakültelerinde öğretmen eğitimi program standartlarının gerçekleşme düzeyi. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
• Alakurt, T., and Keser, H. (2015). Bilgi paylaşma davranışları ölçeği: Ölçek geliştirme çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1033-1054.
• Ayaydın, A. (2010). Görsel sanatlar eğitiminde standart kavramı. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 159-172.
• Aydemir, H., Koçoğlu, E., and Karalı, Y. (2015). Grasha-Reichmann ölçeğine göre öğretmen adaylarının öğrenme stillerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1881-1896.
• Bakioğlu, A., and Ülker, N. (2015). Üniversitede akreditasyon. 1. Basım, Ankara: Nobel Akademi.
• Baş, T. (2008). Anket nasıl hazırlanır uygulanır değerlendirilir? (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayın Dağıtım.
• Baştürk, R. (2008). Fen ve teknoloji alanı öğretmen adaylarının kamu personeli seçme sınavı başarılarının yordanması. İlköğretim Online, 7(2), 323-332.
• Bozdağ, S., Uğurel, I., and Güzel, E. (2014). Matematik öğretmen adaylarının ispat ve ispatlamaya yönelik tutumlarının belirlenmesi: Bir ölçek geliştirme çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1585-1600.
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis: For applied research. New York: Guilford.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum (11. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., and Demirel, F. (2016). Bilimsel araştırma yöntemleri. 20. Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Can, A. (2016). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. (4.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Calvini, A., Fini, A., and Ranieri M. (2008). Models and instruments for assessing digital competence at school. Journal of E-Learning and Knowledge Society, (4)3, 183-193.
• Çeliker, G. (2015). Eğitim bilimleri ve öğretmen yetiştirme alan uzmanlarının eğitimde program değerlendirme öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
• Çokluk, O., Şekercioğlu, G., and Büyüköztürk, S. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Delfino, M., and Persico, D. (2007). Online or face to face? Experimenting with different techniques in teacher training. Journal of Computer Assisted Learning, 23, 351-365.
• Delice, A. (2015). Karma yöntem desen seçimi. Y. Dede and S. B. Demir (Eds.), Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi. 2. Baskı, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demirbaş, M., and Yağbasan, R. (2005). Türkiye’de etkili fen öğretimi için ilköğretim kurumlarına yönelik olarak gerçekleştirilen program geliştirme çalışmalarının analizi ve karşılaşılan problemlere yönelik çözüm önerileri. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, (6)2, 53-67.
• DeVellis, R. F. (2012). Scale development: Theory and applications. Thousand Oaks. SAGE.
• Eacute, J., and Esteve, M. (2000). The transformation of the teachers’ role at the end of the twentieth century: New challenges for the future. Educational Review, 52(2), 197-209.
• Erişen, Y. (2001). Öğretmen yetiştirme programlarına ilişkin kalite standartlarının belirlenmesi ve fakültelerin standartlara uygunluğunun değerlendirilmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Erkuş, A. (2012). Psikolojide ölçek ve ölçek geliştirme-I: Temel kavramlar ve işlemler (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Ersoy, Y. (2006). TIMSS-R aynasından yansıtmalar-I: Türkiye’de fen bilgisi öğretmenlerinin genel görünüşü. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 3(1), 19-35.
• European Network of Quality Assurance Agencies (ENQA) (2008). Quality procedures in the Eurupen higher education area and beyond: Second ENQA survey. Helsinki: ENQA.
• Fraenkel, J. R., and Wallen, N. E. (2003). How to design and evaluate research in education, (5th Ed.). New York: McGraw-Hill.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (Third Ed.). London: SAGE.
• George, D., and Mallery, M. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. Boston: Pearson.
• Güleş, F. (2013). Okul öncesi eğitimde fiziksel çevreye ilişkin kalite standartlarının belirlenmesi. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Hesapçıoğlu, M. (2003). Eğitim kurumlarında kalite olgusu ve kalite güvence sistemleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi Yayınları.
• Kaban, A. (2013). Uzaktan eğitim kalite standartlarının belirlenmesi ve Atatürk Üniversitesi uzaktan eğitim sisteminin incelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Kalaycı, N. (2008). Yüksekögretimde uygulanan toplam kalite yönetimi sürecinde gözardı edilen unsurlardan “Tky Merkezi” ve “Eğitim Programları”. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Bahar, 6(2), 163-188.
• Kane, M. T. (2001). Current concerns in validity theory. Journal of Educational Measurement, 38(4), 319-342.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel araştırma yöntemi (16. Baskı). Ankara: Nobel.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. UKK Routledge:1990.
• Kocakaya, P. (2015). Türkiye, Fransa ve İsviçre'de öğrenim gören fen alanları öğretmen adaylarının teknopedagojik yeterliklerinin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Doktora Tezi, Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Diyarbakır.
• Korkmaz, H. (2013). Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri’nde kim fen öğretmenlerinin eğitimcisi olmaktadır? Bir karşılaştırma çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı (1), 256-270.
• Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personnel Psychology, 28, 563-575.
• McMillan, J. H., and Schumacher, S. (2006). Research in education: Evidence-based inquiry (sixth Ed.). Boston: Pearson.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2002). Öğretmen yeterlilikleri. Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü, Ankara: Millî Eğitim Basımevi.
• MEB (2006). Ülkelerin öğretmen yetiştirme sistemleri. Ankara: MEB Yayınevi.
• MEB (2008). Öğretmen yeterlilikleri: Öğretmenlik mesleği genel ve özel alan yeterlilikleri. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Meraler, S. (2011). Eğitim fakültesi öğrencilerinin yükseköğretimde kaliteye ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Şanlıurfa.
• Özdamar, K. (2002). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi 1. Eskişehir: Kaan Kitapevi.
• Özdamar, K. (2016). Eğitim, sağlık ve davranış bilimlerinde ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi. Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• Özden, Y. (2000). Eğitimde yeni değerler. Ankara: Pegem Akademi.
• Özyurt, Y. (2014). Fen bilgisi öğretmenliği lisans programı dersleri ögrenme çıktılarının fen ve teknoloji öğretmenliği özel alan yeterlikleri ile örtüşme düzeyi. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Bolu.
• Saç, C. (2016). 2002-2014 yılları arasında öğretmen yetiştirme ve atama politikalarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
• Sançmış, F. (2014). Zorunlu yer değiştirmiş öğretmenlerin yaşadıkları sorunların belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen adaylarının öğretmen yeterlilikleri açısından kendilerini değerlendirmeleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 131-140.
• Şimşek, Ö. F. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş: Temel ilkeler ve LISREL uygulamaları. Ankara: Ekinoks.
• Tabachnick, B. G., and Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics (5th Ed.). Boston: Allyn ve Bacon.
• Tavşancıl, E. (2006). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (3. Baskı) Ankara: Nobel.
• Tukur, M. M. (2016). Fen bilgisi öğretmeni yetiştirme programlarından mezun olan yabancı uyruklu öğretmen adaylarının programlar hakkındaki tutumları. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Elazığ.
• Turan, E. Z. (2013). Din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmen yetiştirme programlarına ilişkin kalite standartlarının belirlenmesi. Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Türk Dil Kurumu [TDK] (2021a). “Kalite” ve “Nitelik” kavramı nedir? 15-02-2021 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• TDK (2021b). “Standart” kavramı nedir? 18-02-2021 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişilmiştir.
• Yanpar-Yelken, T., Çelikkaleli, Ö., and Çapri, B. (2007). Eğitim fakültesi kalite standartlarının belirlenmesine yönelik öğretmen adayı görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 191-215.
• Yılmaz, A., and Aydın, S. (2017). Quality standards for the content of the program and admission to the students in science education teacher training programs. International Teacher Education Conference, 168- 169. Cambridge, USA.
• Yılmaz, A. (2018). Fen bilgisi öğretmen yetiştirme programlarında kalite standartlarının belirlenmesi: Ölçek geliştirme ve uygulama çalışması. Doktora tezi. Kastamonu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Kastamonu.
• Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK). (1998). Öğretmen eğitiminde akreditasyon: İngiltere ve ABD örnekleri. Ankara: YÖK.
• YÖK (1999a). Eğitim fakültelerinde öğretmen yetiştirme programlarının geliştirilmesine yön veren temel ilkeler. Ankara: YÖK.
• YÖK (1999b). Türkiye’de öğretmen eğitiminde akreditasyon ve standartlar. YÖK/Dünya Bankası Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi. Ankara.