Özel Eğitim Kurumlarında Çalışan Kadın Özel Eğitim Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 38, 5244 - 5270, 15.06.2021

Gülhan Dinç , Mehmet Zeki İlgar

https://doi.org/10.26466/opus.822363

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, resmi ve özel özel eğitim kurumlarında çalışan kadın özel eğitim öğretmenlerinin, tükenmişlik düzeylerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenerek, farklılaşıp farklılaşmadığının tespiti amaçlanmıştır. Araştırma, taramaya dayalı betimsel modelde desenlenmiştir. Örneklemini, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Gaziantep il merkezi ve ilçelerindeki özel eğitim kurumlarında görev yapmakta olan 225 kadın özel eğitim öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma verileri araştırmacı tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu ve Maslach Tükenmişlik Envanteri aracılığı ile elde edilmiştir. Araştırma için toplanan verilerin analizinde SPSS 24.0 programı kullanılmıştır. Tanımlayıcı istatistik teknikleri ile değişkenlere ilişkin ortalama, standart sapma, frekans ve yüzdelik değerler bulunmuştur. Bulguların incelenmesinde; Bağımsız Örneklem T-Testi, Kolmogorov-Smirnov Testi, Post-Hoc; Tukey Testi, Scheffe Testi, Games-Howell Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (Anova) ve Pearson Korelasyon Analizlerinden faydalanılmıştır. Araştırma sonucunda; Duygusal Tükenmişlik puanlarının medeni durum, yaş ve hizmet süresine göre farklılaşmadığı, Duyarsızlaşma puanlarının medeni durum ve hizmet süresine göre farklılaşmadığı, yaşa göre farklılaştığı, Kişisel Başarı puanlarının yaşa ve hizmet süresine göre farklılaştığı, medeni duruma göre farklılaşmadığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Bulgular literatür ışığında tartışılmış ve ortaya çıkan sonuçlar yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kadın Özel Eğitim Öğretmeni, Tükenmişlik, Özel Eğitim

Destekleyen Kurum

GAZİANTEP REHBER ÖZEL EĞİTİM VE REHABİLİTASYON MERKEZİ GAZİANTEP/TÜRKİYE, BİRUNİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ İSTANBUL/TÜRKİYE

Proje Numarası

1

Examination of Burnout Levels of Woman Special Education Teachers Working in Private Educational Institutions

Öz

In this study, it was aimed to investigate the levels of occupational burnout of woman special education teachers working in special education institutions by examining in terms of some demographic variables and to determine whether they differ or not. The research model is a descriptive exemplar based on scanning. The research samples constitutes 225 woman special education teachers who are working in Gaziantep province center and districts in 2017-2018 education year. The research data were obtained through the Personal Information Form and Maslach Burnout Inventory in this study, it was aimed to investigate the levels of occupational burnout of woman special education teachers working in special education institutions by examining in terms of some demographic variables and to determine whether they differ or not. The research model is a descriptive exemplar based on scanning. The research samples constitutes 225 woman special education teachers who are working in Gaziantep province center and districts in 2017-2018 education year. The research data were obtained through the Personal Information Form and Maslach Burnout Inventory prepared by the researcher. SPSS 24.0 (Statistical Package For Social Sciences) program was used in the analysis of collected data. Mean, standard deviation, frequency and percentage values for variables were found by descriptive statistics techniques. Independent sample T-test, Kolmogorov-Smirnov Test, Post-Hoc; Tukey Test, Scheffe Test, Games-Howell Test, One Way Variance Analysis (Anova) and Pearson Correlation Analysis were used in the examination of findings. As a result of the research; "Emotional Burnout" scores do not differ according to marital status, age and duration of service, "Personal Achievement" scores differ according to age and duration of service, do not differ according to marital status, "Desensitization" scores differ according to age, do not differ according to marital status and duration of service. The findings were discussed and interpreted in light of the literature.

Anahtar Kelimeler

Special Education, Woman Special Education Teacher, Burnout

Proje Numarası

1

Kaynakça

• Aslan, H. (1996). Tıpta uzmanlık öğrencisi hekimlerde tükenme düzeyleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 7(1), 39–45.
• Baltaş, A., ve Baltaş, Z. (1993). Stres ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Başaran, B. I. (1999). Zihinsel, görme ve işitme özürlü çocuklara eğitim veren özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin kişilik özelliklerinin belirlenmesi ve karşılaştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Baysal, A. (1995). Lise ve dengi okul öğretmenlerinde meslekte tükenmişliğe etki eden faktörler. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Çam, O. (1991). Hemşirelerde tükenmişlik sendromunun araştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Çam, O. (1992). Tükenmişlik envanterinin geçerlik güvenirliğinin araştırılması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları El Kitabı.
• Çam, M. O. (1995). Tükenmişlik. İzmir: Saray Medikal Yayıncılık.
• Çavuşoğlu, İ. (2005). Endüstri meslek liselerinde çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri ile bazı kişisel değişkenler arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Çimen, S. (2007). İlköğretim Öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.
• Davis, J., ve Wilson, S. M. (2000). Principles efforts to empower teachers: Effectson teacher motivation and job satisfaction and stress. TTie Clearing House, 75(6), 349-357.
• Diken, H. İ. (2017). Özel Eğitime Gereksinimi Olan Öğrenciler ve Özel Eğitim. Ankara: Pegem Akademi.
• Dursun, S. (2000). Öğretmenlerde tükenmişlik ile yükleme biçimi, cinsiyet, eğitim düzeyi ve hizmet süresi değişkenleri arasındaki yordayıcı ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçeği’nin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 143-154. Gençtanırım-Kurt, D., ve Çetinkaya, E. (2017). Kişilik kuramları. Ankara: Pegem Akademi.
• Girgin, G. (1995). İlkokul öğretmenlerinde mesleki tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizi ve bir model önerisi (İzmir İli Kırsal ve Kentsel Yöre Karşılaştırması). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Gold, Y., Robert, A. R., ve Wright, C. R. (1991). The releationship of scores on the educational survey: a modified version of the maslach burnout inventory, the three teaching related variables for a sample of 132 beginning teachers. Educational and Psychological Measurement, 51, 429-438.
• Gündüz, B. (2004). Öğretmenlerde tükenmişliğin akılcı olmayan inançlar ve bazı mesleki değişkenlere göre yordanması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Gürbüz, H., Tutar, H., ve Başpınar, N. Ö. (2007). Burnout levels of executive lecturers: A comparative approach in three universities. Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 65-85.
• Işıkhan, V. (2004). Çalışma hayatında stres ve başa çıkma yolları. Ankara: Sandal Yayınları.
• Izgar, H. (2000). Okul yöneticilerinin tükenmişlik düzeyleri nedenleri ve bazı etken faktörlere göre incelenmesi (Orta Anadolu örneği). Yayımlanmamış Doktora Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Izgar, H. (2001). Okul Yöneticilerinde Tükenmişlik. Ankara: Nobel Kitabevi.
• İlgar, M. Z., ve İlgar, S. C. (2016). Aile odaklı eğitim, kuramdan uygulamaya. İstanbul: Ilgar Eğitim Danışmanlık Yayıncılık.
• Lazarus, R. S., ve Lazarus, B. N. (1994). Passion and reason: Making sense of our emotions. New York: Oxford University Press.
• Oruç, S. (2007). Özel eğitim alanında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Adana ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Özipek, A. (2006). Ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenlerde mesleki tükenmişlik düzeyi ve nedenleri. Yayımlanmamış YüksekLisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Özmen, H. (2001). Görme engelliler okullarında görev yapan öğretmenlerin tükenmişlik düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Öztürk, M., ve Başgül, Ş. S. (2020). Çocuklarda dürtüsellik. İstanbul: Uçurtma Yayınları.
• Pearson, L. C., ve Hall, B. C. (1993). Initial construct validation of the teaching autonomy scale. Journal of Educational Research, 86(3), 172-188.
• Pearson, L. C., ve Moomaw, W. (2005). The relationship between teacher autonomy and stress. Work satisfaction, empowerment, and professionalism. Educational Reserach Quarterly, 29(1), 37-53.
• Sabuncuoğlu, Z. (1996). Örgütsel psikoloji. Bursa: Ezgi Kitapevi Yayınları.
• Sonnenschein, M., Sorbi, J. M., Lorenz, J. P., Schaufeli, W. B. ve Cora, M. J. M. (2007). Evidence that impaired sleep recovery may complicate burnout improvement independently of depressive mood. Journal of Psychosomatic Research, 62, 487-494.
• Sonnentag, S. (2005). Burnout research: Addingan off-work and day-level perspective. First Publ. in: Work and Stress, 19(3), 271-275.
• Şahin, E. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Tuğrul, B., ve Çelik, E. (2002). Normal gelişim gösteren çocuklarla çalışan anaokulu öğretmenlerinde tükenmişlik. Journal of Qafqaz University, 9, Spring, 203–213. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 1-18.
• Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki tükenmişlik görülen psikolojik belirtiler ve başaçıkma davranışları. Yayımlanmış Doktora Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Vızlı, C. (2005). Görme engelliler ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlere normal ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması, Üsküdar ilçesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yalçın, M. (2011). Özel eğitim kurumlarında çalışan eğitimcilerin tükenmişlik düzeylerinin empatik eğilim ve bazı değişkenler ile olan ilişkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Yiğit, A. (2007). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin iş doyumu tükenmişlik ve ruh sağlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• Yıldırım, B. (2018). Endüstrileşme ve sosyal politika arasındaki ilişki üzerine bir değerlendirme. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 18(1), 30-44.
• Yolcuoğlu, İ. G. (2012). Türkiye'de sosyal politika ve sosyal hizmetlerin geliştirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23(2), 145-158.