Kişilerde Tükenmişlik ile Kişilik Özellikleri Arasında Yoga’nın Aracılık Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 18 Sayı: 40, 2450 - 2479, 01.08.2021

Didem Tetik Küçükelçi

https://doi.org/10.26466/opus.877462

Öz

Bu çalışmadaki amaç, kişilik tiplerine göre bireylerin tükenmişlik durumlarında yoganın aracılık etkisinin sonuçlarını ortaya koymaktır. Çalışmada Burnout Tükenmişlik Ölçeği, Kişilik Özellikleri için Big Five Ölçeği ve Yoga Self-Efficacy (YSE) ölçeği kullanılmıştır. Çalışma için Ağustos 2019-Eylül 2019 tarihleri arasında 165 kişi ile anket çalışması yapılmıştır. Anket çalışmaları internet üzerinden gerçekleştirilmiştir. Katılımcılardan toplanan anket yanıtları SPSS 22.00 ile AMOS 22.00 paket programları ile analiz edilmiş ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Ölçeklerin yapı geçerliliğinin sınanması için her bir ölçeğe doğrulayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Bu analiz sonucunda ölçeklerin uyum indeks değerleri kabul edilebilir sınırlar dahilinde bulunmuş ve doğrulayıcı faktör analizlerinin geçerli olduğu sonucu elde edilmiştir. Sonrasında ölçeklerin güvenilirliklerinin değerlendirilebilmesi için her bir ölçeğe ait Cronbach Alpha (Alfa) katsayıları hesaplanmıştır. Buna göre; Burnout Ölçeği, Kişilik özellikleri Ölçeği ve Yoga Self-Efficacy Ölçeklerinin Cronbach Alfaa değerleri sırasıyla (0,809), (0.786) ve (0,875) şeklinde hesaplanmıştır. Ölçeklerin güvenilirlik değerleri yüksek güvenilir ve oldukça güvenilir seviyelerinde yer almıştır. Daha sonra YSE Ölçeğinin aracılık etkisinin araştırılması için AMOS programı kullanılmış ve elde edilen sonuçlar Sobel Testi ile tekrar değerlendirilmiştir. Yoganın tükenmişlik ölçeği olan Burnout ile kişilik tipleri arasında tam aracılık etkilerine sahip olduğu görülmektedir. Bu çalışma sonucunda yoganın kişiler üzerinde olumlu etkilerinin olduğu ve düzenli yoga egzersizlerinin kişilerde hem fiziksel hem de ruhsal olumlu katkıları olduğu sonucu çıkarılabilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Burnout Tükenmişlik Ölçeği, YSE Ölçeği, Kişilik Tipleri, Bigfive, Yoga, Aracılık

Yoga’s Mediation Role in Relation between Personality Types and Burnout Scale

Öz

This work's purpose is demonstrade the consequenses of yoga's mediation effects on individual burnout situation according personal types. On this work burnout scale , for personal types Big Five Scale and Yoga Self-Efficacy (YSE) scale have been used. For this work , survey study has been done on 165 person between August 2019 - September 2019. Survey work done through internet. All the collected survey answers analized by SPSS 22.00 and AMOS 22.00 programmes and evaluted the results. To examinate the validity of scales structures , factor analyse has been applied to each scale. As the result of this analyse , scales fitting indeks values have been found in acceptable limits and confirmed the factor analizes are valid. After all, Cronbach Alpha coefficient is calculated for each scale to evaluate the reliability of scales.According this: Burnout Scale , Personal Specialties Scale and Yoga Self-Efficacy Scales Cronbach Alpha Values are calculated in order of (0,809),(0,786) and (0,875).Scales reliability values are high and they are at the level of quite reliable. Than to search the effect of YSE scale mediation Amos programme has been used and the results evaluated again by Sobel test. It is clear that Burnout has full mediation effects with personal types. As a result of this work , yoga has positive effects on people and regular yoga egzersizes have positive contributions ; menthal (spirituel) and phisical.

Anahtar Kelimeler

Burnout Scale, Yoga, Bigfive Scale, YSES, Mediating Effect

Kaynakça

• Algül, R. (2014). Bugün işe gitmesem iş yaşamında tükenmişlik sendromu. (Birinci Baskı). İstanbul: Mitra Yayınları.
• Alkan, E. ve ÖzÇoban, F.A.(2017). Yoganın gebelik, doğum ve doğum sonuçları üzerine etkisi. Smyrna Tıp Dergisi, 64,71.
• Aslan, H., Aslan, R., Kesepara, C., Alparslan, N. ve Ünal, M. (1997). Kocaeli’nde bir grup sağlık çalışanında işe bağlı gerginlik, tükenme ve iş doyumu. Toplum ve Hekim, 12(82), 24-29.
• Atılgan E., Tarakci D., Polat B. ve Algun C. (2015). Sağlıklı kadınlarda Yoga temelli egzersizlerin esneklik, yaşam kalitesi, fiziksel aktivite ve depresyon üzerine etkilerinin araştırılması. Journal of Exercise Therapy and Rehabilitation, 2(2), 41-46.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York, NY, US: W H Freeman/Times Books.
• Baş, Ü. (1998). Hatha yoga ve klasik egzersiz yaklaşımının sağlıklı gençlerde postür ve fiziksel uygunluk üzerine etkileri. Bilim Uzmanlığı Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bayram, N. (2013). Yapısal eşitlik modellemesine giriş Amos uygulamaları(Birinci Baskı). Bursa: Ezgi yayınevi.
• Bollen, K.A. (1989). Structural Equations with Latent Variables(First ed). New York.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Broad W.J. (2012). The Science of Yoga (1st ed) . New York: Simon & Schuster.
• Büyüköztürk, Ş. (2015). Veri analizi el kitabı istatistik, araştırma deseni SPSS uygulamaları ve yorum (21. Baskı). Ankara: Pegam Yayınevi.
• Carrola, P. A., Yu, K., Sass, D. A. and Lee, S. M. (2012). Measurement invariance of the counselor burnout ınventory across cultures: A comparison of U.S. and Korean counselors. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 45(4), 227–244.
• Meydan, C. H. (2011). Yapısal eşitlik modellenmesi Amos uygulamaları (Birinci Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Coote, S., Garrett, M., Hogan, N., Larkin, A. and Saunders J. (2009). Getting the balance right: A randomised controlled trial of physiotherapy and Exercise Interventions for ambulatory people with multiple sclerosis. BMC Neurol, 9, 34.
• Cordes, C. L. and Dougherty, T. W. (1993), A review and an integration of research on job burnout. The academy of management review, 18(4), 621 – 656.
• Costa, P. T. and McCrae, R. R. (1988). Personality in adulthood: A six-year longitudinal study of self-reports and spouse ratings on the NEO Personality Inventory. Journal of Personality and Social Psychology, 54(5), 853-863.
• Desikachar, T. (1999). The heart of yoga: Developing a personal practice (1st ed). Inner Traditions International: Rochester, Vermont.
• Evans, D. D., Carter, M., Panico, R., Kimble, L., Morlock, J.T. and Spears, M. J. (2011). Characteristics and predictors of short-term outcomes in individuals self-selecting yoga or physical therapy for treatment of chronic low back pain. PMR, 2(11), 1006-15.
• Field, T. (2011). Yoga clinical research review. Complement Ther Clin Pract, 17(1), 1-8.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burnout. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Funder, D. C. (2001). Personality. Annual Review of Psychology, 52(1), 197-221. doi10.1146/annurev.psych.52.1.197.
• Goldberg, L. R. (1990). An alternative “description of personality”: The Big-Five factor structure. Journal of Personality and Social Psychology, 59(6), 1216-1229.
• Gurjeet, S. B., Stephanie J. S. and Ken W. (2016). Development and Psychometric Properties of the Yoga Self-Efficacy Scale (YSES). The official journal of the International Society for Complementary Medicine Research,16,3.
• Hall, E., Verheyden, G. and Ashburn A. (2011). Effect of a yoga programme on an individual with Parkinson's disease: A single-subject design. Disabil Rehabil, 33(15-16),1483-9.
• Hewitt, J. (1994). Meditation (Teach Yourself). US: McGraw-Hill Inc.
• Isherwood, C. (2006). Konsantrasyonun gücü- patanjalinin yoga sutraları. İstanbul: Okyanus Yayınları.
• Joshi, K. S. (1983). Yogic pranayama: Breathing for long life and good health(2nd ed). Ind-US.
• Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (Burnout) sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68(1), 29-32.
• Kahill, S. (1988). Symptoms of professional burnout: A review of the empirical evidence. Canadian Psycholoy, 29(3), 284-297.
• Kalaycı, Ş. (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım. Kline, R. B. (2005). Principles and practice of structural equation modeling (2. ed.). NY: The Guillford Press. Kocher, H. C. (1971). Construction of a scale for measurement of attitude towards yoga. Yoga Mimamsa, 14, 39–42. Lee, J., Lim, N., Yang, E. and Lee, S. M. (2011). Antecedents and consequences of three dimensions of burnout in psychotherapists: A meta-analysis. Professional Psychology: Research and Practice, 42(3), 252–258.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. and Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-422. doi:10.1146/annurev.psych.52.1.397.
• Maslach, C. and Jackson S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
• Maslach, C. and Jackson, S. E. (1986). Maslach burnout inventory ( 2nd edition). Palo Alto, Consulting Psychologists Press.
• McCrae, R. R. and Costa, P. T. (2003). Personality in adulthood: A Five-Factor Theory perspective (2nd ed.). New York: Guilford.
• Nagendra, H., Nagarathna, R. and Gürelman, A. (2014). Hamilelik ve Yoga. İstanbul: Purnam Yayınları.
• Newham, J. J., Wittkowski, A., Hurley, J., Aplin, J. D. and Westwood M. (2014). Effects of antenatal yoga on maternal anxiety and depression: A randomized controlled trial. Depress Anxiety, 31(8), 631-40.
• Noller, P., Comrey, A. L. and Law, H. (1987). Cattell, Comrey, and Eysenck personality factors compared: More evidence for the five robust factors? Journal of Personality and Social Psychology, 53(4), 775–782.
• Patanjali, (2011). Yoga sutra, içsel özgürlüğün yolu. (M.,A. Işım) İstanbul: Arıtan Yayınevi.
• Rathfisch, G. (2015). Gebelikten anneliğe yoga(Birinci Basım). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri.
• Salmon, P., Lush, E., Jablonski, M. and Sephton, S. E. (2009). Yoga and mindfulness: Clinical aspects of an ancient mind/body practice. Cognitive and Behavioral Practice, 16(1), 59-72.
• Sareen, S., Kumari, V., Gajebasia, K. S. and Gajebasia, N. K. (2007). Yoga: A tool for improving the quality of life in chronic pancreatitis. World Journal of Gastroenterology, 13(391), 7.
• Sorosky, S., Stilp, S. and Akuthota, V. (2008). Yoga & Pilates in the management of low back pain. Curr Rev Musculoskelet Med.,1, 39-47.
• Stevens, J. P. (2001). Applied multivariate statistics for the Social Sciences (4th Ed). New York:Basic Books.
• Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74.
• Şahin, M. (2019a). Korku, kaygı ve anksiyete Bozuklukları. ASEAD,6(10), 117-135.
• Şahin, M. (2019b.) İntegratif Psikoterapi Kuramı. ASEAD, 6(8), 147-165.
• Şinik, E. (2016). Nefeste Saklı Hayat (Birinci Basım). İstanbul: Libros Yayıncılık.