Öz
Our stylized decorative arts have gained a rich and highly aesthetic structure with the influence of our religions and beliefs and the direction of our customs and traditions for centuries. Turkish tile art, one of the most ancient branches of Turkish decorative arts, is one of the areas where the most unique examples of Turkish decorative arts are presented. The art of tiles, which was brought to Anatolia by the Seljuks, showed a magnificent development in the Ottoman period and extraordinarybeautiful patterns were revealed. Motif is the most basic element of the pattern in decorative arts. “Hatayi” is a type of motif which is used willingly and intensively in Traditional Turkish Decorative Arts, especially in the arts of illumination, tile, binding and textile. Motifs that originate from Central Asia and China-Turkistan and which are often not clearly understood because they are fully stylized, are called "Hatayi". The "Hatayi" motif is created by taking the vertical cross-section of the flowers in nature and their full stylization, and its radical development goes back centuries. It is generally a symmetri-cally drawn motif. However, if it is not drawn properly, its place and role in the pattern and composition cannot be fully understood, some problems may occur in the designs created with the Hatayi group. Knowing and applying Hatayi's place and task in the pattern and composition, and drawing features, will ensure that the motif and patterns are drawn in accordance with the classic, without degenerating. The purpose of this study is to define the Hatayi motif, its types and drawing features, and the phases of drawing in the example of the Peony motif, which is the most frequently used of Hatayi group motifs.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Hatayi motifleri. (2007). Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.
- Basit motif çizimleri. (2008). Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.
- Akar, A. ve Keskiner, C. (1978). Türk süsleme sanatlarında desen ve motif. İstanbul: Tercüman Sanat ve Kültür Yayınları.
- Birol, İ. ve Derman, Ç. (2013). Türk Tezyini sanatlarında motifler. İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
- Çelebi, R. (1997), Hatayi. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. İstanbul: Yem Yayınları.
- Keskiner, C. (2002). Türk süsleme sanatlarında stilize çiçekler “Hatai”. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Keskiner, C. (2011). Türk süsleme sanatlarında stilize çiçekler “Hatai”. İstanbul: İlke Basın Yayım.
- Kılıçkan, H. (2015). Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk Bezeme Sanatı. İstanbul: İnkilap Kitabevi.
- Sözen, M. ve Tanyeli, U. (2001). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Üçer, M. ve Üçer, K. (2018). İstanbul’un 100 Motifi. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları.
Öz
Yüzyıllardır din ve inançlarımızın etkisi ve gelenek ve göreneklerimizin de yön vermesiyle, stilize olan süsleme sanatlarımız alabildiğine zengin ve son derece estetik bir yapıya kavuşmuştur. Türk süsleme sanatlarının en kadim dallarından biri olan Türk çini sanatı, Türk süsleme sanatlarının en eşsiz örneklerinin sunulduğu alanların başında gelir. Selçuklular eliyle Anadolu’ya taşınan Çini sanatında, Osmanlı döneminde muhteşem bir gelişme gösterilerek olağanüstü güzellikte desenler ortaya konmuş-tur. Motif, süsleme sanatlarında desenin en temel öğesidir. “Hatayi”, Geleneksel Türk Süsleme Sanatlarında, özellikle de tezhip, çini, cilt ve tekstil sanatlarında yoğun olarak kullanılan bir motif çeşididir. Kökeni Orta Asya ve Çin-Türkistan’a dayanan ve tam stilize edildiği için çoğu kez hangi çiçek olduğu net anlaşılamayan motifler “hatayi” olarak isimlendirilir. “Hatayi” motifi, doğadaki çiçeklerin dikine kesiti alınarak, bunların tam stilize edilmesiyle oluşturulmakta ve köklü gelişimi asırlar öncesine dayanmaktadır. Genellikle simetrik olarak çizilen bir motiftir. Ancak düzgün çizilmediği, desen ve kompozisyondaki yeri ve görevi tam anlaşılamadığı takdirde hatayi grubu ile oluşturulan tasarımlarda birtakım sorunlar yaşanabilmektedir. Hatayi’nin desen ve kompozisyondaki yeri ve göreviyle çizim özelliklerinin iyi bilinmesi ve doğru uygulanması motif ile desenlerin yozlaştırılmadan, klasiğe uygun olarak çizilmesini sağlayacaktır. Bu çalışmanın amacı, Hatayi motifinin tanımını yaparak, çeşitlerini ve çizim özelliklerini, hatayi grubu motiflerinin en sık kullanılanı olan Şakayık motifi örneğinde çizim aşamalarını detaylı bir şekilde ortaya koymaktır.
Kaynakça
- Hatayi motifleri. (2007). Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.
- Basit motif çizimleri. (2008). Ankara: T.C. Milli Eğitim Bakanlığı.
- Akar, A. ve Keskiner, C. (1978). Türk süsleme sanatlarında desen ve motif. İstanbul: Tercüman Sanat ve Kültür Yayınları.
- Birol, İ. ve Derman, Ç. (2013). Türk Tezyini sanatlarında motifler. İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
- Çelebi, R. (1997), Hatayi. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi. İstanbul: Yem Yayınları.
- Keskiner, C. (2002). Türk süsleme sanatlarında stilize çiçekler “Hatai”. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
- Keskiner, C. (2011). Türk süsleme sanatlarında stilize çiçekler “Hatai”. İstanbul: İlke Basın Yayım.
- Kılıçkan, H. (2015). Orta Asya’dan Anadolu’ya Türk Bezeme Sanatı. İstanbul: İnkilap Kitabevi.
- Sözen, M. ve Tanyeli, U. (2001). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Üçer, M. ve Üçer, K. (2018). İstanbul’un 100 Motifi. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sosyoloji (Diğer) |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 7 Kasım 2021 |
| Kabul Tarihi | 14 Temmuz 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 18 Sayı: 43 |
