Farklı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Agronomik ve Kalite Özellikleri Bakımından Değerlendirilmesi

Yıl 2011, Cilt: 1 Sayı: 1, 22 - 35, 01.06.2011

Fatih Kahrıman Cem Ömer Egesel

Öz

Anahtar Kelimeler

-

FARKLI EKMEKLİK BUĞDAY ÇEŞİTLERİNİN AGRONOMİK VE KALİTE ÖZELLİKLERİ BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Ekmeklik buğdayda çeşit verim denemeleri çeşit tercihinde rutin hale gelen denemelerdendir. Buna karşın çeşit verim denemelerinin yalnızca verim miktarına dayalı olarak değerlendirilmesi kaliteli çeşitlerin tespit edilmesi bakımından bazı olumsuzluklara neden olmaktadır. Bu araştırma, ülkemizin farklı bölgelerinde bulunan tarımsal araştırma enstitülerinden temin edilen 20 ekmeklik buğday çeşidinin bitkisel özellikleri ve bazı kalite parametreleri bakımından değerlendirilmesi ve bölge için uygun olabilecek çeşitlerin belirlenmesi amacı ile yürütülmüştür. Deneme 2005 yılında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Dardanos Araştırma ve Uygulama Birimi’nde tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Dane verimi, bitki boyu, başak uzunluğu, tek başak ağırlığı, başakta başakçık sayısı, başakta dane ağırlığı, başakta dane sayısı yatma oranı, başaklanma gün sayısı, bin dane ağırlığı, nem oranı, gluten oranı, gluten indeks değeri, sedimentasyon ve beklemeli sedimentasyon değeri bakımından ölçümler yapılmıştır. Kullanılan çeşitlerin verim ortalamaları 233,2-506,7 kg/da, bitki boyu 56,4-98,2 cm, başak uzunluğu 6,7-9,5 cm, başak ağırlığı 1,23-2,51 g, başakta başakçık sayısı 15-20 adet, başakta dane ağırlığı 1,23-2,51 g, başakta dane sayısı 27,9-54,8 adet, yatma oranı 1-3,3, başaklanma gün sayısı 145-160,7 gün, bin dane ağırlığı 35,8-52,1 g, nem oranı % 9,5-11,8, gluten oranı % 25,3-43,6, gluten indeks değeri % 43,7-94,3, sedimentasyon 26,3-62,7 ml ve beklemeli sedimentasyon değeri 26,0-66,0 ml arasında değişim göstermiştir. Araştırma sonuçlarında göre yüksek dane verimi sağlayan çeşitlerin erkenci çeşitler olduğu, kılçıklı çeşitlerin kalite düzeylerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir

Anahtar Kelimeler

Triticum aestivum, gluten, sedimentasyon, protein

Kaynakça

• Akman, Z., Yılmaz, F., Karadoğan, T., Çarkçı, K. 1999. Isparta ekolojik koşullarına uygun yüksek verimli buğday çeşit ve hatlarının belirlenmesi. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, Adana, Cilt I, Genel ve Tahıllar, S: 366-371.
• Anonim, 1972a. International Association for Cereal Chemistry, ICC Standard No:137.
• Anonim, 1972b. International Association for Cereal Chemistry, ICC Standard No:116.
• Anonim, 2006. Çanakkale Meteoroloji Müdürlüğü, İklim Verileri.
• Atlı, A., Köksel, H. ve Dağ, A. 1988. Unda süne ve kımıl zararının belirlenmesi için geliştirilen yöntemler ve bu yöntemlerin uygulanabilirliği üzerine araştırmalar. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Yayınları. Genel Yayın No: 1988/3, Araştırma Yayın No:1988/2.
• Aydın, N., Mut, Z., Bayramoğlu, H.O. ve Özcan, H. 2005. Samsun ve Amasya koşullarında ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2): 45-51.
• Aykut, F., Yüce, S., Demir, İ., Akçalı Can, R. R. ve Furan, M. A. 2005. Ekmeklik buğday çeşit ve hatlarının Bornova koşullarında performansları. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya (Araştırma Sunusu Cilt I, Sayfa 89-93).
• Bilgin, O. ve Korkut, K.Z. 2005. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarının dane verimi ve bazı fenolojik özelliklerinin belirlenmesi. Trakya Üniversitesi, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(1).
• Curic, D., Karlovic, D., Tusak, D., Petrovic, B. and Dugum, J. 2001. Gluten as a standart of wheat flour quality. Food Tech. Biotechnol., 39(4) : 353-361.
• Elgün, A., Ertugay, Z., Certal, M. ve Kotancılar, H.G. 1998. Tahıl ve ürünlerinde analitik kalite kontrolü ve laboratuvar uygulama kılavuzu. Atatürk Üniversitesi Yayın No: 867, Ziraat Fakültesi Yayın No: 335, Ders Kitapları Serisi No: 82. 238 sayfa.
• Erekul, O., Oncan, F., Erekul, A., Yava, İ., Engün, B. ve Koca, Y.O. 2005. İleri ekmeklik buğday hatlarında verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005, Antalya (Araştırma Sunusu Cilt I, Sayfa 111-116).
• Galande, A. A. 2002. Dissection of kernel hardness and bread making quality wheat using molecular markers, Ph. D. Dissertation (Doktora Tezi), Plant Molecular Biology Unit, Division of Biochemical Scineces, National Chemical Laboratory, Pune, India.
• Heinrich, W. and Helmut, L. 1967. Klimadiagram-Weltatlas, VEB Gustav Fischer Verlag, Jena.
• Jobet, C. and Kronstad, W. 2000. Agronomic and quality performance of Chilean wheat cultivars grown in the Pacific Northwest, USA. Agric. Téc. 46(4) Santiago.
• Kün, E. 1988. Serin İklim Tahılları, Ank. Üniv. Ziraat Fak. Yayınları No: 1032, Ders Kitabı No: 299, Ankara.
• May, L., Van Sanfdord, D.A. and Fınney, P.L. 1989. Soft wheat Milling and Baking Quality in a Soft Red Winter X Hard Red Winter Wheat Population. Cereal Chem. 66(5):378-381.
• Metho, L.A. 1999. Yield and quality response of four wheat cultivars to soil fertility, photoperiod and temperature. Ph.D. Dissertation (Doktora Tezi) Faculty of Natural, Agricultural and İnformation Science, Universty of Pretoria, Pretoria.
• Özcan, H., Ekinci, H., Kavdır, Y. ve Yüksel, O. 2003. Dardanos yerleşkesi alan toprakları. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yardımcı Ders Kitabı.
• SAS Inst. 1999. SAS V8 User Manual, SAS Institue, Cary NC.
• Tavale, S. T. 2001. Molecular analysis of wheat genome using ISSR and RAPD markers, Plant Molecular Biology Unit, Division of Biochemical Sciences, National Chemical Laboratory, Pune 411 008 (India)
• Tayyar, Ş. 2005. Biga koşullarında yetiştirilen bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarının verim ve bazı kalite özelliklerinin saptanması, Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(3):405-409.
• Tosun, M., Yüce,S., Erekul, A. ve Ege, H. 2006. Kuru ve sulu koşullarda yetiştirilen buğdayın bazı agronomik ve kalite özelliklerinin direkt seleksiyona karşı indirekt seleksiyon etkinliği. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(2):53-62.
• Ünal S.S. 2003. Buğday un ve kalitesinin belirlenmesinde uygulanan yöntemler, Nevşehir Ekonomisinin sorunları ve Çözüm Önerileri: Un Sanayi Örneği, Erciyes Üniversitesi, Nevşehir İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 27-28 Haziran 2003, Nevşehir (Nevşehir Ekonomisi Sempozyumu Bildirileri I, Sayfa 15-29).