الدبلوماسية الدينية الإيرانية ودراسات الاتصال في أفغانستان

Yıl 2022, , 323 - 344, 25.04.2023

Orhan Karaoğlu

https://doi.org/10.47932/ortetut.1253462

Öz

اليوم ، تفضل الدول التي تريد زيادة نفوذها في العلاقات الدولية استخدام القوة الناعمة واستراتيجيات إدارة الإدراك لتجنب تكاليف المبادرات العسكرية والاقتصادية ولإقناع الجمهور باستخدام قوة الاتصال. تحتل الجغرافيا السياسية الشيعية مكانة مهمة في إدارة الموقف الإقليمي وإدراك إيران وتوسيع دائرة نفوذها. تعتبر أفغانستان حجر الزاوية في آسيا الوسطى ، وتلفت الانتباه كدولة ذات أهمية جيوسياسية عالية ، والتي تنقسم أيضًا إلى قسمين بواسطة طريق الحرير التاريخي. كما تم الشعور بآثار التطورات في أفغانستان خارج حدودها بسبب المنطقة التي تقع فيها ، لذلك أدرجت العديد من البلدان التطورات المتعلقة بأفغانستان في سياساتها الخاصة. إحدى هذه الدول هي جمهورية إيران الإسلامية. وتحاول إيران المجاورة لأفغانستان أن تنشط في أفغانستان في المجالات الاجتماعية والسياسية والاقتصادية والأمنية في إطار جهودها لتوسيع دائرة نفوذها الإقليمي وضمان أمنها القومي. أثناء القيام بذلك ، يستخدم أدوات مختلفة. تحاول إيران الاستفادة من القرب العرقي والطائفي والثقافي والجغرافي في هذه الأنشطة. الغرض الرئيسي من الدراسة هو تحليل استراتيجيات إدارة الإدراك التي نفذتها إيران على الشيعة في أفغانستان قبل عهد طالبان الثاني ، والتي تولت الإدارة مع قرار الولايات المتحدة بالانسحاب من أفغانستان في عام 2021. في الدراسة ، ستكون عناصر إدارة الإدراك تمت مناقشته وسيتم فحص مجال تأثير المؤسسات والأفراد على أفغانستان من خلال البعد الثقافي والديني والسياسي للشيعة ، والذي يعد أحد عناصر القوة الناعمة الإيرانية المختلفة

Anahtar Kelimeler

Şiilik, Algı Yönetimi, Afganistan, Dini Diplomasi, İran.

İran’ın Afganistan’da Dini Diplomasi ve İletişim Çalışmaları

Öz

Günümüzde uluslararası ilişkiler alanında etkisini artırmak isteyen ülkeler askeri ve ekonomik girişimlerin maliyetlerinden kaçınmak ve iletişimin gücünü kullanarak halkları ikna etmek amacıyla yumuşak gücü ve algı yönetimi stratejilerini kullanmayı tercih etmektedirler. İran’ın bölgesel duruşunda ve algı yönetimi ile etki alanını genişletmesinde Şii jeopolitiği önemli bir yere sahiptir. Orta Asya’nın kilit taşı olarak değerlendirilen Afganistan, tarihi İpek Yolu’nun da ikiye ayırdığı jeopolitik önemi yüksek olan bir ülke olarak dikkat çekmektedir. Afganistan’da yaşanan gelişmelerin etkileri, bulunduğu bölge itibarıyla kendi sınırları dışında da hissedilmiş, bu nedenle birçok ülke Afganistan ile ilgili gelişmelere kendi politikalarında da yer vermiştir. Bu ülkelerden birisi de İran İslam Cumhuriyeti’dir. Afganistan’a sınır komşusu olan İran, bölgesel etki alanını genişletme ve ulusal güvenliğini sağlama gayretleri çerçevesinde Afganistan’da sosyal, siyasi, ekonomik ve güvenlik alanlarında etkinlik göstermeye çalışmaktadır. Bunu yaparken çeşitli enstrümanlar kullanmaktadır. İran bu faaliyetlerinde etnik, mezhepsel, kültürel ve coğrafi yakınlıktan faydalanmaya çalışmaktadır. Çalışmanın temel amacı ABD’nin 2021 yılında Afganistan’dan çekilme kararı ile yönetimi ele geçiren 2. Taliban döneminden önce İran’ın Afganistan’da Şiilik üzerinden uyguladığı algı yönetimi stratejilerini analiz etmektir. Çalışma içerisinde algı yönetimi unsurları ele alınarak, İran’ın çok çeşitli yumuşak güç unsurlarından biri olan Şiiliğin kültürel, dinî ve siyasî boyutu üzerinden kurumlar ve şahısların Afganistan üzerinde oluşturduğu etki alanı incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Şiilik, Algı Yönetimi, Afganistan, Dini Diplomasi, İran.

Iran's Religious Diplomacy and Communication Studies in Afghanistan

Öz

Today, countries that want to increase their influence in international relations prefer to use soft power and perception management strategies to avoid the costs of military and economic initiatives and to persuade the public by using the power of communication. Shiite geopolitics has an important place in Iran's regional stance and perception management and expanding its sphere of influence. Considered as the keystone of Central Asia, Afghanistan draws attention as a country of high geopolitical importance, which is also divided into two by the historical Silk Road. The effects of the developments in Afghanistan were also felt outside of their own borders due to the region where it is located, so many countries included the developments related to Afghanistan in their own policies. One of these countries is the Islamic Republic of Iran. Iran, bordering Afghanistan, is trying to be active in Afghanistan in the social, political, economic and security fields within the framework of its efforts to expand its regional sphere of influence and ensure its national security. While doing this, he uses various instruments. Iran tries to benefit from ethnic, sectarian, cultural and geographical proximity in these activities. The study’s main purpose is to analyze the perception management strategies implemented by Iran over Shiism in Afghanistan before the 2nd Taliban era, which took over the administration with the USA's decision to withdraw from Afghanistan in 2021. In the study, the perception management elements will be discussed and the influence area of institutions and individuals on Afghanistan will be examined through the cultural, religious and political dimension of Shiism, which is one of Iran's various soft power elements.

Anahtar Kelimeler

Şiilik, Algı Yönetimi, Afganistan, Dini Diplomasi, İran.

Kaynakça

• Akdevelioğlu, Atay. “İran İslam Cumhuriyeti’nin Orta Asya ve Azerbaycan Politikaları”. Uluslararası İlişkiler 1 no. 2 (2004): 129-160.
• Alagöz, Bilgehan ve Kandemir, Ekber. “11 Eylül Sonrası Dönemde Bölgesel Güvenlik ve İran’ın Afganistan Siyaseti”. Turkish Journal of Middle Eastern Studies 2 no. 2 (2015): 109-140.
• Barfield, Thomas. Afganistan: Politik ve Kültürel Bir Tarih. Ankara: Vakıfbank Kültür Yayınları, 2021.
• Berridge, G. R. and Alan, James. A Dictionary of Diplomacy. New York Palgrave Macmillian, 2003.
• Cull, Nicholas J. The Cold War and The United States Information Agency. New York: Cambridge University Press, 3. Basım. 2009.
• Çınarlı, İnci. Stratejik İletişim Yönetimi. İstanbul: BETA, 2013.
• Deryabari, Mohammed. (2021). “Oza’e Afghanistan va Pishineye Taliban” Son erişim: 14 Ocak 2022, https://bit.ly/3tOimHH
• Ekşi, Muharrem. “İran’ın Transnasyonel ve Teopolitik – Şiilik – Temelli Kamu Diplomasisi”. Bölgesel Araştırmalar Dergisi 1 no. 2 (2017): 46-66.
• Frankopan, Peter. İpek Yolu. İstanbul: Pegasus Yayınları, 2018.
• Filkins, Dexter. (2013). “The Shadow Commander”. Son Erişim: 05 Eylül 2021, https://www.newyorker.com/magazine/2013/09/30/the-shadow-commander
• Foucault, Michel. Özne ve İktidar. çev. Işık Ergüden ve Osman Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000.
• Foucault, Michel. Bilginin Arkeolojisi. çev. Veli Urhan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Güler, Rıza. Stratejik İletişim Güvenlik Odaklı Algı Yönetimi Paradigmaları. Ankara: Karakum Yayınları, 2018.
• Güngör, Nazife. (İletişim Kuramlar Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2011.
• Güvenç, Bozkurt. Kültürün ABC’si. İstanbul: YKY, 1997.
• Herman, Edward S. “The Propaganda Model: A Retrospective”. Journalism Studies 1 no. 1, (2000): 101-112.
• Harsij, H., Touyserkani M., and Jafari, L. “Geopolitics of Iran’s Soft Power”. Journal of Political science Association 4 no. 2), (2009): 246.
• Holtzhausen, Derina and Zerfass, Angar. “Strategic Communication: Opportunities and Challenges of the Research Area”. The Routledge Handbook of Strategic Communication. New York: Routledge, 2015.
• HRW. (2001). “Massacres of Hazaras in Afghanistan”. Son Erişim: 08. Eylül 2021, https://www.hrw.org/report/2001/02/01/massacres-hazaras-afghanistan
• Hunter, Shireen. T. “Iran’s Pragmatic Regional Policy”. Journal of In ternation’al Affairs LVI no. 2, (2003): 133-148. Irna. (2019). “Revayate Resanehaye Dakheli Az Safare Heyate Siyasiye Taliban Be Tehran”. Son Erişim: 12 Eylül 2021, https://bit.ly/3tPjQ4C
• Jahanbani. Nakissa (2018). “Nakissa Iran’s Regional Influence Spreads with Militia Recruitment in Afghanistan”. Son Erişim: 18 Ocak 2022, https://theglobepost.com/2018/08/22/iran-recruiting-afghans/
• Jobert, Şule Tankut. Yeni Başlayanlar İçin Psikoloji. İstanbul: İyi İnsanlar Yayınevi, 2009.
• Kaja B. “Religious Actors and Civil Society in Post-2001 Afghanistan Raporu”. International Peace Research Institute Yayınları, 2007.
• Karaoğlu, Orhan. Jeopolitiği Anlamak. Ankara: Orion Yayınları, 2022.
• Karaoğlu, Orhan. Teopower Olarak Şiilik ve İran Dış Politikası. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2021.
• Landinfo. “Afghanistan: Hazaras and Afghan İnsurgent Groups Raporu”. Landinfo Country of Origin Information Centre, Norveç. 2016
• Lantis, Jeffrey S. Strategic Culture: From Clausewitz to Constructivism, Defense Threat Reduction Agency Advanced Systems and Concepts Office. Comparative Strategic Cultures Curriculum Contract. (2006): No: DTRA01-03-D-0017, Technical Instruction 01.03.2022 https://irp.fas.org/agency/dod/dtra/stratcult-claus.pdf
• Laughey, Dan. Medya Çalışmaları. çev. Ali Toprak. İstanbul: Kalkedon, 2010.
• Lawrance, Eleanor. Henderson’s Dictionary of Biological Terms. London: Pearson Higher Education, 1999.
• Le Bon, Gustave. Kitleler Psikolojisi. çev. F. Z. Bayrak. Ankara: Hayat Yayıncılık, 2017.
• Lewis, A. “The Issue Of Perception: Some Educational Implications”. Educare 30 no. 1.2, (2001): 272–288.
• Mercaninejad, Ahmed. (2018). “Naghsh Afariniye Hovzeye Tamaddoniye Farhangiye İrani Dar Siyasate Khareji”. Son Erişim: 10 Ocak 2022, https://bit.ly/3nGoiS1.
• Mossadeghi, Morteza. and Fazlinejad, Seyad. (2017). “Ruyaruyi va Reghabate Iran va Amrika Dar Afghanistan Pas Az Havadese”. Tahghighate Siyasi va Beynolmelali (11 Septamber 2001): 117-150.
• Murrow, Edward. (1965). “The Edward Murrow Center of Public Diplomacy. What is Public Diplomacy?” Son Erişim: 11 Kasım 2022, http://fletcher.tuftstuch.edu/murrow/public-diplomacy.html
• Nye, Joseph S. Yumuşak Güç. çev. Reyhan İnan Aydın. Ankara: BB101 Yayıncılık, 2004. O’Brien, Daniel. (2004). “The Epistemology of Perception”. Son Erişim: 05 Şubat 2022, http://www.iep.utm.edu/epis-per/
• Otara, Alfred. “Perception: A Guide for Managers and Leaders”. Journals of Management and Strategy 2 no. 3, (2011): 24-28.
• Öçal, Ş. (2018). İran Dış Politikasında Yumuşak Güç Kullanımı: Kültür ve Dil. Bölgesel Araştırmalar Dergisi, 2(2), 46-68.
• Richards, J. Robert. “James Gibson’s Passive Theory of Perception: A Rejection of Doctrine of Specific Nerve Energies”. Philosophy and Phenomenological Research, (1976): 218-233.
• Siegel, Pascale Combelles. “Perception Management: IQ’s Stepchild”. Law Intensity Conflict& Law Enforcement 13 no. 2, (2005): 117-134.
• Snyder, Jack. “The Soviet Strategic Culture: Implications for Limited Nuclear Operations”. RAND Cooperation (1977): 22-29.
• Stupak, J. R. “Perception Management: An Active Strategy for Marketing and Delivering Academic Excellence, Business Sophistication and Communication Successes”. Public Administration & Management 5 no. 4, (2000): 250-260.
• Şahin, Mehmet ve Seyedi Asl, Seyedmohammad. “İran Dış Politikasında Kamu Diplomasisinin Kullanımı”. Ortadoğu Etütleri (2020): 154-180.
• Taylor, Phillip. “Perception Management and The War Against Terrorism”. Journal of Information al Warfare 1 no. 3, (2002): 16-29.
• The Economist. (2019, Mart 14). “Afghans worry about the return of Shia fighters from Syria’s civil war”. Son Erişim: 21 Temmuz 2019, https://www.economist.com/asia/2019/03/14/afghansworry-about-the-return-of-shia-fighters-from-syrias-civil-war
• Traverton, Gregory F. at al. Toward a Theory of Intelligence Workshop Report. Los Angeles: Rand Corporation, 2006.
• Tuch, Hans. Communicating With the World: US Public Diplomacy Overseas. New York: St. Martin’s Press, 1990.
• Withagen, Rob. and Chemero, Anthony. “Naturalizing Perception Developing the Gibsonian Approach to Perception Along Evolutionary Lines”. Theory and Psychology 19 no. 3, (2009): 363-389.
• Yegin, Abdullah. İran’ın Bölgesel Faaliyetleri ve Güç Unsurları, Ankara: SETA Yayınları, 2017.