Tavuk Oyunu Bağlamında Doğu Akdeniz’de (Kıbrıs) Meydana Gelen Gelişmelerin Analizi

Yıl 2020, Cilt: 12 Sayı: 2, 305 - 323, 15.11.2020

İsmail Şahin Altuğ Günar

https://doi.org/10.47932/ortetut.728969

Öz

Uluslararası ilişkilerde Tavuk Oyunu Teorisi farklı sonuçlar ortaya çıkarabilme potansiyeline sahip durumlar için kullanılabilmektedir. Oyun teorisi bir durum içerisinde mevcut olan aktörlerin birbirini etkileyen kararlarının analiz edilmesi için tercih edilmektedir. Tavuk Oyunu Teorisi de karşılıklı bir tehdit algılaması durumunu anlamak ve aktörlerin kararları hakkında görüşlere sahip olmak için kullanılmaktadır. Tavuk Oyunu Teorisi bir Hollywood filmi olan “Asi Gençlik” filmindeki bir sahneye dayanmaktadır. Filmde uçuruma doğru araba süren sürücülerden hangisi ilk frene basarsa tavuk; basmayan sürücü ise kahraman olmaktadır. Bu kurgu içerisinde 4 durum söz konusudur. Taraflar arasında ya iş birliği olacak ikisi de frene basacak ya iş birliği olmayacak ikisi de uçurumdan düşerek ölecek ya da sürücülerden biri frene basarken diğeri basmayacak ölmeyi göze alarak diğer sürücünün tavuk olmasını sağlayıp kazanan olacaktır. Bu doğrultuda Doğu Akdeniz’de meydana gelen deniz yetki alanlarına ilişkin sorunlar ışığında tarafların ileri sürdükleri tezlerden geri adım atmamaları; bu gelişmelerin Tavuk Oyunu Teorisi bağlamında incelenebileceğini göstermektedir. Dolayısıyla bu çalışmanın amacını uluslararası ilişkilerde Tavuk Oyunu Teorisi bağlamında Doğu Akdeniz’de Türkiye’nin taraf olduğu siyasi ve askeri gelişmelerin ele alınması oluşturmaktadır. Çalışmanın sonucunda Tavuk Oyunu Teorisinin günümüzde Doğu Akdeniz’de meydana gelen gelişmelerin değerlendirilmesi açısından uygun bir teori olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Akdeniz, Kıbrıs, Türkiye, Oyun Teorisi, Tavuk Oyunu

Destekleyen Kurum

BANDIRMA ONYEDİ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ KOORDİNASYON BİRİMİ

Proje Numarası

BAP-19-İİBF-1009-136

CURRENT DEVELOPMENTS IN EASTERN MEDITERRANEAN (CYPRUS) IN THE CONTEXT OF CHICKEN GAME THEORY

Öz

Chicken game theory is used for situations that may have potentially produced different results. Game theory is preferred for analyzing the decisions that affect each other in the existing actors in a case. Chicken game theory is also used to understand the situation of mutual threat perception and to have opinions about actors' decisions. Chicken game theory is based on the Hollywood film named "Rebel Without a Cause". Whichever of the drivers driving towards the cliff makes the first break becomes the chicken, and the non-stepped driver becomes the hero. There are four situations in this fiction. First, the parties will cooperate and both will make brake, secondly, there will be no cooperation both will die from the cliff, the third and fourth one will be the winner by ensuring that the other driver becomes chicken. In this regard, the parties did not step back from the theses put forward in the light of the problems related to the maritime jurisdictions that took place in the Eastern Mediterranean; these developments can be examined in the context of chicken game theory. Therefore, the purpose of the work is created in this chicken game theory in the context of international relations at the Eastern Mediterranean, addressing the political and military developments in which Turkey is a party. As a result of the study, it was concluded that chicken game theory might be a suitable theory in terms of evaluating the developments taking place in the Eastern Mediterranean nowadays.

Anahtar Kelimeler

Eastern Mediterranean, Turkey, Cyprus, Game theory, Chicken game

Proje Numarası

BAP-19-İİBF-1009-136

تحليل التطورات في شرق البحر المتوسط (قبرص) في ضوء لعبة الدجاج

Öz

حظيت منطقة البحر الأبيض المتوسط دائما بأهمية خاصة فيما يتعلق بالسياسة الدولية. الصراع على مناطق الصلاحية البحرية
في منطقة شرق البحر المتوسط اليوم، يؤدي إلى زعزعة استقرار المنطقة بشكل خطير. الفاعلون في شرق البحر المتوسط
واللاعبون الآخرون الذين لديهم مصالح مختلفة، هم في مواجهة في إطار اللاعبين الرئيسيين في المنطقة وهما إدارة جنوب
قبرص الرومية وتركيا. وتتغير توازنات القوى في المنطقة وفق دعم أو عدم دعم هؤلاء للفاعلين الرئيسيين. ومن أجل تقييم هذا
الوضع في المنطقة من منظور العلاقات الدولية، كانت نظرية اللعبة مأزق السجين هي المفضلة بشكل عام، لكن تغير الأوضاع
في المنطقة مع مرور الوقت أظهر ضرورة ترجيح ألعاب مختلفة من أجل تحليل سلوكيات اللاعبين. وفي هذا السياق، تسعى
هذه الدراسة، على عكس الدراسات الأخرى، إلى تحليل التطورات في شرق البحر المتوسط في ضوء لعبة الدجاج. يمكن
استخدام لعبة الدجاج في المواقف التي من المحتمل أن تؤدي إلى نتائج مختلفة. يتم استخدام لعبة الدجاج لفهم موقف إدراك
التهديد المتبادل والحصول على آراء حول قرارات الفاعلين. وفي هذه الحالة إمّا أن يتعاون الطرفان أو لا يتعاونان ويكون أحد
اللاعبين دجاجة والآخر بطلا أو العكس. إن أسوأ احتمال لعدم تنازل الطرفين عن موقفهما هو وضع الصراع على الأجندة.
وفي هذا السياق، فإن عدم تراجع الأطراف عن الأطروحات التي تقدمها في ضوء المشاكل المتعلقة بمناطق الصلاحيات
البحرية في شرق البحر المتوسط، يوضح أن هذه التطورات يمكن تحليلها في إطار لعبة الدجاج. لذلك، فإن تناول التطورات في
شرق البحر المتوسط في ضوء لعبة الدجاج في العلاقات الدولية يشكل الهدف من هذه الدراسة. ونتيجة للدراسة، تم التوصل إلى
نتيجة أن لعبة الدجاج يمكن أن تكون نظرية مناسبة من ناحية تقييم التطورات في شرق البحر المتوسط.

Anahtar Kelimeler

البحر الأبيض المتوسط, قبرص, تركيا, نظرية الألعاب, لعبة الدجاج

Proje Numarası

BAP-19-İİBF-1009-136

Kaynakça

• Atabey-Koca, Müjde. The Annan Plan for Cyprus as a Prisoner’s Dilemma Game, Journal of Social Sciences of the Turkic World 50, no. 50 (Haziran 2009): 1-14. https://www.researchgate.net/publication/257536206_The_Annan_Plan_for_Cyprus_as_a_Prisoner's_Dilemma_Game.
• Bayar, Güzin, Özgür Çalışkan, “Türkiye- AB İlişkileri: Bir oyun kuramı yaklaşımı”, ODTÜ Gelişme Dergisi, 31 (Haziran 2007): ss.19-62.
• Bennett, Peter G. “Modelling Decisions in International Relations: Game Theory and Beyond,” Mershon International Studies Review 39, no. 1 (Nisan 1995): 19-52. doi:10.2307/222691.
• Chajadine, Sofia, Daniel Mack ve Aaron Jeffrey Slan. “Investigations of Granularity and Payoff in 2x2 Games under Replicator Dynamics.” içinde Formal Modelling in Electronic Commerce, ed. Steven O. Kimbrough ve Dongjun Wu, 509-525. Springer Science Business Media, 2006.
• Darbouche, Hakim, Laura El-Katiri, Bassam Fattouh, “East Mediterranean Gas: What kind of a Game-Chancer?”, The Oxford Institute for Energy Studies, (December 2012).
• Erciyes, Çağatay, “Doğu Akdeniz Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılması Türkiye’nin Siyasi ve Hukuki Tezleri Sahadaki Uygulamaları”, http://www.mfa.gov.tr/data/dogu-akdeniz-deniz-yetki-alanlarinin-sinirlandirilmasi.pdf 23-28.
• Ellsberg, Daniel, “The Theory and Practice of Blackmail”, 1968.
• Fink, Evelyn C. Scott Gates ve Brian D. Humes. Game Theory Topics: Incomplete Information, Repeated Games and N-Player Games. Sage Publication, 1998.
• Günar, Altuğ, “Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin (Kıbrıs Cumhuriyeti’nin) Avrupa Birliği Üyeliğinin Kıbrıs Sorununa Etkisi”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 37, (Haziran 2020): 95:118.
• Güner, Serdar, “Oyun Kuramı ve Uluslararası Politika”, METU Studies in Development, 30, (Aralık 2003): 163-180.
• Işıksal, Hüseyin “Türkiye Doğu Akdeniz’deki AB Oyununu nasıl bozabilir”, Anadolu Ajansı, 15 Kasım 2019. Son Erişim: 10.07.2020, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/turkiye-dogu-akdeniz-deki-ab-oyununu-nasil-bozabilir/1646474
• Janowitz, Morris. “Towards a Redefinition of Military Strategy in International Relations,” World Politics 26, no. 4, (Temmuz 1974): 473-508. doi: 10.2307/2010098.
• Jung, Stefanie ve Peter Krebs. The Essentials of Contract Negotiation, Switzerland: Springer, 2019.
• Kydd, Andrew H. International Relations Theory. UK: Cambridge University Press, 2015.
• Karbuz, Sohbet, “Geostrategic Importance of East Mediterranean Gas Resources”, Dorsman A., Ediger V., (eds). Energy Economy, Finance and Geostrategy , Springer, (2018): 237-255.
• Kaya, Emirhan, “Oyun Kuramı Çerçevesinde Suriyeli Mülteci Krizi”, Uluslararası İlişkilerde Güvenlik Kuramları ve Sorunlarına Temel Yaklaşımlar, (eds). Sibel Turan, Nergiz Özkural Köroğlu, Transnational Press, 2017:157-176.
• Khadduri, Walid, “East Mediterranean Gas: Opportunities and Challenges”, Mediterranean Politics, 17, no:1, (February 2012) :111-117.
• Lumsden, Malvern. “The Cyprus Conflict as a Prisoner’s Dilemma Game,” Journal of Conflict Resolution 17, no.1 (Mart 1973): 7-32. doi:10.1177/002200277301700102.
• Langlois, Jean-Pierre P., “Rational Deterrence and Crisis Stability”, American Journal of Political Science, 35, no.4 (Kasım, 1991): 801-832. Morrow, D. James. “Game Theory.” içinde Encyclopedia of International Relations and Global Politics, ed. Martin Griffiths, 296-298. New York: Routledge, 2013.
• Munck, Gerardo L. “Game Theory and Comparative Politics: New Perspectives and Old Concerns,” World Politics 53, no. 2 (Ocak 2001): 173-204. doi:10.1353/wp.2001.0005.
• Özkaleli, F. Murat ve Mehmet Hasgüler. “The Cyprus Game: The Evolutionary Approach to Conflict Resolution Revisited, Journal of Balkan and Near Eastern Studies 15, no. 4 (2013): 459-477. doi:10.1080/19448953.2013.844584.
• Peker, Hasan Sencer, Kübra Öztürk Oktay ve Yavuz Şensoy. “Doğu Akdeniz’de Deniz Yetki Alanları ve Enerji Kaynakları Çerçevesinde Türkiye’nin Enerji Güvenliği.” Güvenlik Bilimleri Dergisi 8, no. 1, (Mayıs 2019): 85-106. doi: 10.28956/gbd.562972.
• Quandt, Richard E.. “On the Use of Game Models in Theories of International Relations,” World Politics 14, no. 1 (Ekim 1961): 69-76. doi: 10.2307/2009556.
• Rubinstein, Ariel. “Game Theory: A Beautiful Mind.” içinde Economic Fables, 91-145. Cambridge, United Kingdom: Open Book Publishers, 2012.
• Stone, Randall W. “The Use and Abuse of Game Theory in International Relations: The Theory of Moves.” The Journal of Conflict Resolution 45, no. 2, (Nisan 2001): 216-244. doi:10.1177/0022002701035002004.
• Simpson, Erika, “Professor Anatol Rapoport’s Contribution to Game Theory and Peace Research”, Journal of Peace Education and Social Justice, 12, no.1, (2018): 38-58.
• Snyder, Glenn H., “Prisoner’s Dilemma and Chicken Models in International Politics”, International Studies Quarterly, 17, no.1, (Mart 1971):66-103.
• Sağsen, İlhan,“Yeni bir kriz ve mücadele alanı: Doğu Akdeniz”, Euronews, 23 Mayıs 2019, Son Erişim: 10.07.2020, https://tr.euronews.com/2019/05/23/gorus-yeni-bir-kriz-ve-mucadele-alan-dogu-akdeniz
• Şahin, İsmail. “Doğu Akdeniz’de Enerji Çatışması ve İş birliği,” ORSAM, no. 3, (Ocak 2019): 15-25. https://www.orsam.org.tr/tr/dogu-akdenizde-enerji-catismasi-ve-isbirligi/.
• Şahin, İsmail. “Doğu Akdeniz’de Krizin Çözümü: Ortak Komisyon.” Diriliş Postası, 12 Temmuz 2019. Son Erişim: 30 Ocak 2020, https://www.dirilispostasi.com/makale/dogu-akdenizde-krizin-cozumu-ortak-komisyon-5d27aa6e0c0f017d63254107.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Doğu Akdeniz’deki Ülkelerle Deniz Yetki Alanlarını ilgilendiren İkili Anlaşmalar Yapma Gayretlerini hk.” no. 18, 30 Ocak 2007. Son Erişim: 30 Ocak 2020. http://www.mfa.gov.tr/no_18---30-ocak-2007_-guney-kibris-rum-yonetimi_nin-dogu-akdeniz_deki-ulkelerle-deniz-yetki-alanlarini-ilgilendiren-ikili-anlasmalar-yapma-gayretlerini-hk_-.tr.mfa.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. “GKRY’nin Açtığı İkinci Uluslararası Hidrokarbon Arama İhalesi.” No. 43, 15 Şubat 2012. Son Erişim: 30 Ocak 2020. http://www.mfa.gov.tr/no_-43_-15-subat- 2012_-gkry_nin-actigi-ikinci-uluslararasi-hidrokarbon-arama-ihalesi.tr.mfa.
• Yeşilada, Birol A., ve Ahmet Sozen. “Negotiating a Resolution to the Cyprus Problem: Is Potential European Union Membership a Blessing or a Curse?,” International Negotiation 7, no. 2 (Ocak 2002): 261-285. doi: 10.1163/138234002761384990.