TÜRKIYE VE LITVANYA’DA SOSYAL GIRIŞIMCILIK EĞITIMI YOLUYLA AKTIF VATANDAŞLIĞIN GÜÇLENDIRILMESI: KAVRAMSAL VE KARŞILAŞTIRMALI BIR İNCELEME

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 90 - 103, 30.06.2025

Susran Erkan Eroğlu

Öz

Bu çalışma, sosyal girişimcilik eğitiminin Türkiye ve Litvanya bağlamında aktif vatandaşlığı nasıl güçlendirdiğine dair kavramsal bir karşılaştırmalı analiz sunmaktadır. Sosyal girişimcilik, yalnızca ekonomik bir yenilik biçimi değil, aynı zamanda toplumsal sorumluluk ve sosyal etki odaklı değer temelli bir yaklaşımdır. Bu alandaki eğitim, öğrencilerin toplumsal sorunları tanımlamalarını, yenilikçi çözümler geliştirmelerini ve demokratik yaşama etkin yurttaşlar olarak katılmalarını sağlamaktadır. Türkiye’de sosyal girişimcilik eğitimi hâlen gelişmekte olup çoğunlukla STK’lar ve proje bazlı girişimlerle yürütülmekte, resmi müfredata sınırlı düzeyde entegre edilmektedir. Vatandaşlık eğitimi ise çoğunlukla ulusal kimlik vurgusuyla şekillenmekte, katılımcı demokrasi ve eleştirel düşünme yeterince öne çıkarılmamaktadır. Buna karşılık, Litvanya sosyal girişimcilik ve vatandaşlık eğitimini kapsayıcı pedagojiler ve topluluk temelli öğrenme yoluyla sistemli biçimde uygulamakta ve AB stratejileriyle uyumlu bir yaklaşım benimsemektedir. Bulgular, Türkiye’nin yapısal reformlara ihtiyaç duyduğunu, Litvanya’nın ise ilham verici politika modelleri sunduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal girişimcilik , aktif vatandaşlık , vatandaşlık eğitimi , Türkiye , Litvanya

ENHANCING ACTIVE CITIZENSHIP THROUGH SOCIAL ENTREPRENEURSHIP EDUCATION IN TURKIYE AND LITHUANIA: A THEORETICAL AND COMPARATIVE STUDY

Öz

This study presents a comparative conceptual analysis of how social entrepreneurship education fosters active citizenship in Turkey and Lithuania. Social entrepreneurship, beyond economic innovation, reflects a value-based approach centered on civic responsibility and social impact. Education in this field enables students to identify societal challenges, develop innovative solutions, and participate actively in democratic life. In Turkey, social entrepreneurship education remains emergent, mostly led by NGOs and short-term projects, with limited integration into formal curricula. Civic education often emphasizes national identity over participatory democracy or critical engagement. In contrast, Lithuania has implemented a more structured, EU-aligned strategy, integrating social entrepreneurship and civic education through inclusive pedagogies and community-based learning. The study suggests that Turkey requires systemic reforms to align civic education with social entrepreneurship principles. Lithuania, meanwhile, offers replicable policy models and institutional practices. The findings underscore the value of cross-national dialogue and cooperation to strengthen civic and entrepreneurial learning across European education systems.

Anahtar Kelimeler

Social entrepreneurship , active citizenship , civic education , Turkiye , Lithuania

Kaynakça

• Akçay, F. O. (2019). Türkiye’de sosyal girişimcilik: Kurumsal yapı ve uygulama örnekleri. Gençlik ve Toplum Dergisi, 29, 15–32.
• Azqueta, A., Sanz-Ponce, R., & Núñez-Canal, M. (2023). Trends and Opportunities in Social Entrepreneurship Education Research. Administrative Sciences, 13(11), 232. https://doi.org/10.3390/admsci13110232 British Council Türkiye. (2019). Türkiye’de sosyal girişimlerin durumu. Erişim: https://www.britishcouncil.org.tr/…/se_research_report_the_state_of_social_enterprise_in_turkey_tr_double_page.pdf
• Coşkun, E., & Sarıkaya, M. (2016). Sosyal girişimcilik eğitiminde gönüllü kuruluşlar. Strategic Public Management Journal, (4), 72–82.
• Council of Europe. (2016). Education for Democratic Citizenship and Human Rights: Lithuania (State Report 2016). Erişim: https://www.coe.int/en/web/edc/lithuania
• Drayton, B. (2012). Leading social entrepreneurs and active citizenship. Ashoka Press.
• Empter, S., & Hackenberg, H. (2012). Beyond economics in the schools: The case for social entrepreneurship education. SSRN. https://doi.org/10.2139/ssrn.2210887
• Esen, E., & Kaya, D. (2019). Sosyal girişimcilik eğitimi ve gençlik: Türkiye örneği. Üniversite-Sanayi İşbirliği Dergisi, 12(4), 205–218.
• European Commission. (2010). Youth – Investing and Empowering: EU Youth Strategy 2010-2018. Brussels: European Commission.
• European Commission. (2013). Manual on fostering a culture of active citizenship. http://ec.europa.eu/… (Erasmus+ proje rehberi)
• European Commission. (2018). Council Recommendation on Key Competences for Lifelong Learning. Official Journal of the European Union, 2018/C 189/01.
• Freire, P. (1970). Pedagogy of the Oppressed. New York: Herder and Herder.
• Gökçekuş, H., & Ertürk, N. (2018). Girişimcilik eğitiminin toplumsal etkisi: Literatür analizi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 43(193), 1–22.
• Hockerts, K. (2018). The Effect of Experiential Social Entrepreneurship Education on Intention Formation in Students. Journal of Social Entrepreneurship, 9(3), 234-256. https://doi.org/10.1080/19420676.2018.1498377
• Hoskins, B. (2006). Working Definition of Active Citizenship. Ispra: European Commission Joint Research Centre.
• Hoskins, B., Villalba, E., Van Nijlen, D., & Barber, C. (2008). Measuring Civic Competence in Europe. Ispra: European Commission Joint Research Centre.
• Karğın, M., Aktaş, H., & Gökbunar, R. (2018). Üniversitelerde sosyal girişimcilik: Fırsatlar ve öneriler. Yönetim ve Ekonomi, 25(1), 205-223. https://doi.org/10.18657/yonveek.356668
• Kayalar, M., & Arslan, E. T. (2009). Türkiye’de sosyal girişimcilik ve sorunları. Akademik Bakış Dergisi, 24, 34–49.
• Litvanya Eğitim ve Bilim Bakanlığı. (2015). Citizenship and democracy education strategy. (Resmî belge).
• Marsden, B. (2020). Educating active citizens: Civic outcomes from social entrepreneurship education. Journal of Social Entrepreneurship, 11(4), 345–363.
• Mažeikienė, N. (2019). Service learning in Lithuanian higher education: recent developments. Social Education / Socialinis ugdymas, 47(2), 68-83.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi Dersi Öğretim Programı. (MEB, ders kitabı programı).
• Ndou, V. (2021). Social entrepreneurship education: A combination of knowledge exploitation and exploration processes. Administrative Sciences, 11(4), 112.
• NeSET (AB Eğitim Ağı Uzmanları). (2018). Active citizenship and identity in education. Erişim: https://nesetweb.eu/…/policy-themes/active-citizenship-and-identity-in-education
• OECD. (2019). Boosting social entrepreneurship and social enterprise development in Lithuania. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/502fc6ef-en
• Švietimo Tinklas. (2017). Citizenship education in Lithuania’s schools. Erişim: https://svietimotinklas.lt/en/tyrimas/citizenship-education-in-lithuanias-schools/
• Şönmez, R. (2015). Citizenship education in Turkey: Inclusive or exclusive? Journal of Curriculum Studies, 47(2), 245–264.
• Tatlıcıoğlu, S., & Demir, E. (2020). Aktif vatandaşlık ve eğitim ilişkisi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 45(1), 123–140.
• TPF (Turkish Philanthropy Funds). (2012). Social entrepreneurship on the rise in Turkey [Blog]. Erişim: https://www.tpfund.org/2012/01/18/social-entrepreneurship-on-the-rise-in-turkey/
• TÜSEV. (2013). Sosyal Girişimcilik ve Türkiye’de Durum Analizi. İstanbul: Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı Yayını.
• UNESCO. (2015). Global Citizenship Education: Topics and learning objectives. Erişim: https://unesdoc.unesco.org/…
• Vveinhardt, J., & Celat. (2016). Foundations of social entrepreneurship and social economy. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 4(1), 169–182.