Akşehir-born Officers Serving in the Ottoman Empire according to Sicill-i Ahvâl Records [1879-1913]

Yıl 2024, Sayı: 22, 104 - 130, 15.09.2024

Mehmet Güneş

https://doi.org/10.21021/osmed.1438550

Öz

Starting from the periods of Mahmud II and the Tanzimat Reform Era, significant regulations and renewals about being a civil servant, which was evaluated within the understanding of serving on behalf of the state and service to people instead of being perceived as an occupation were made during the foundation and growth periods of the Ottoman Empire. In the Ottoman Empire, while officers were selected and assigned casually before, severe criteria were set up to enable them to become officers starting from the Tanzimat Reform Era. The establishment of the Sicill-i Ahvâl Committee on 6 February 1879 by Abdulhamid II, who strived to effectively bring civil bureaucracy under political control through a centralist understanding, was a significant development with the characteristics of reforming the personnel regime. After this date, the biographies of all civil servants working in the service of the Ottoman Empire were recorded in the Sicill-i Ahvâl Books, and changes in their employment were followed.

This study is a pioneering attempt to analyze the biographies of civil servants born in Akşehir. The information was gathered from 32 books in the collection of Sicill-i Ahvâl Books of the Ministry of Internal Affairs in the Ottoman Archive of the Directorate of State Archives of the Presidency. This unique focus on officers from Akşehir, a study that has not been conducted before, is expected to contribute significantly to the region's history and similar studies.

Anahtar Kelimeler

Sicill-i Ahvâl Books, Ottoman State, Akşehir, Officer

Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Osmanlı Devleti’nde Görev Yapan Akşehir Doğumlu Memurlar [1879-1913]

Öz

Osmanlı Devleti’nin kuruluş ve yükseliş dönemlerinde bir meslek olarak algılanmaktan ziyade, devlet adına görev yapma ve insanlara hizmet anlayışı içerisinde değerlendirilen memurluk ile ilgili II. Mahmud ve Tanzimat dönemlerinden itibaren önemli düzenleme ve yenilikler yapılmıştır. Osmanlı Devleti’nde daha önceden memurlar gelişigüzel seçilip atanmakta iken Tanzimat Dönemi’nden itibaren memur olabilmek için ciddi kriterler ihdas edilmiştir. Merkeziyetçi bir anlayışla sivil bürokrasiyi etkin bir biçimde siyasi kontrol altına alma gayreti içerisinde olan II. Abdülhamid tarafından 6 Şubat 1879’da Sicill-i Ahvâl Komisyonu’nun kurulması ise personel rejiminde reform niteliği taşıyan önemli bir gelişme olmuştur. Bu tarihten sonra Osmanlı Devleti’nin hizmetinde çalışan tüm memurların biyografileri Sicill-i Ahvâl Defterleri’ne kaydedilerek görevlerindeki değişiklikler takip edilmeye başlanmıştır.

Bu çalışmada, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi Dahiliye Nezareti Sicill-i Ahvâl Defterleri koleksiyonunda yer alan bu defterlerden 32 farklı defter içerisinde biyografik bilgileri bulunan Akşehir doğumlu devlet memurları incelenmeye çalışılmıştır. Akşehirli memurlar ile ilgili daha önce bu türden bir çalışma yapılmamış olup, çalışmanın bölge tarihine ve benzeri çalışmalara katkı sunması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sicill-i Ahvâl Defterleri, Osmanlı Devleti, Akşehir, Memur.

Kaynakça

• 1. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Dahiliye Nezareti Sicill-i Ahvâl İdâre-i Umûmiyesi Defterleri (DH.SAİDd.): 7/989; 10/13; 15/139; 18/41; 45/3; 54/421; 55/(445-446); 60/23; 89/417; 95/193; 100/77; 101/(265-266); 104/404; 106/407; 108/275; 108/431; 110/467; 117/75; 130/11; 132/213; 134/41; 147/343; 152/247; 154/317; 157/35; 158/157; 161/259; 162/9; 166/217; 172/341; 177/259; 183/98; 193/447; 200/3.
• Dahiliye Nezareti Sicill-i Ahvâl İdâresi Memurîn Sicil Zarfları Belgeleri (DH.SAİD.MEM.): 5/8.
• 2. Araştırma ve İncelme Eserler
• Akdere, Osman. Osmanlı Devleti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne Konya. Konya: Eğitim Yayınevi, 2016.
• Aksu, Ayşe. “Skolastik Eğitimden Helenizme Geçişte Bir Azınlık Okulu: İzmir Evangelike Rum Mektebi”. Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları S. 30 (2016): 971-999.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi. İstanbul: Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, 2017.
• Çadırcı, Musa. Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı. Ankara: TTK Yayınevi, 1997.
• Çavdar, Necati. “Sicill-i Ahval Defterlerine Göre Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Muşlu Memurlar (1879-1909)”. Tarih ve Kültür Bağlamında Muş Uluslararası Sempozyumu Bildirileri. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 2019. 251-281.
• Çetin, Atilla. “Sicill-i Ahvâl Defterleri ve Dosyaları Hakkında Bir Araştırma”. Vakıflar Dergisi S. 29 (2005): 87-104.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları, 1992.
• Eryılmaz, Bilal. Tanzimat ve Yönetimde Modernleşme. İstanbul: İşaret Yayınları, 1992.
• Findley, Carter V. Osmanlı Devletinde Bürokratik Reform Bâbıâlî (1789-1922). İstanbul: İz Yayıncılık, 1994.
• Hızlı, Mefail. “Osmanlı Medreselerinde Okutulan Dersler ve Eserler”. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 17/1 (2008): 25-46.
• İpşirli, Mehmet. “Mülâzemet”, TDV İslam Ansiklopedisi, 31 (Ankara 2020), ss. 536-537.
• Karal, Enver Ziya. Osmanlı Tarihi, C. VII, Ankara: TTK Yayınevi, 1988.
• Kaya, Mahmut. “Tasavvur”, TDV İslam Ansiklopedisi, 40 (İstanbul 2011), ss. 126-127.
• Kenanoğlu, M. Macit. “Nizamiye Mahkemeleri”, TDV İslam Ansiklopedisi, 33 (İstanbul 2007), ss. 185-188.
• Köprülü, Orhan F. “Efendi”, TDV İslam Ansiklopedisi, 10 (İstanbul 1994), ss. 455-456.
• Muşmal, Hüseyin ve Elif Gündoğdu. “Nüfus ve Temettuat Defterlerine Göre XIX. Yüzyılın Ortalarında Akşehir Kazası Bermende Köyü’nde Yaşayan Rumların Sosyal, Ekonomik ve Demografik Özellikleri”. History Studies 13/1 (2021): 139-164.
• Nadir Osmanlı Sikke, Nişan ve Madalyaları. Haz., Betül Özden. İstanbul: Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 1999.
• Ortaylı, İlber. Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahallî İdareleri (1840-1880). Ankara: TTK Yayınevi, 2000.
• Özdemir, Hüseyin. “Tanzimat Sonrası Osmanlı Devleti’nde Kamu Personel Yönetimi”. Doktora tezi, İstanbul Üniversitesi, 2001.
• Özkan, Selim Hilmi. Sicill-i Ahvâl Defterlerine Göre Osmanlı Bürokrasisinde Alâiyeli Memurlar (1879-1909). Alanya: Alanya Ticaret Odası Yayınları, 2014.
• Pakalın, Mehmet Zeki. Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, II-III, İstanbul: MEB Yayınları, 1993.
• Sarıyıldız, Gülden. “Sicill-i Ahvâl Defterleri”, TDV İslam Ansiklopedisi, 37 (İstanbul 2009), ss. 134-136.
• Sunay, Serap. “II. Abdülhamid Döneminde Balıkesirli Mülki Görevliler Hakkında Bir İnceleme (Sicill-i Ahval Kayıtlarına Göre 1879-1909)”. Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, 2007.
• Uzunçarşılı, İ. Hakkı. Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilâtı. Ankara: TTK Yayınları, 1988.
• Yazan, Ömer. “İdadilerde Muhasebe Eğitimi: Hasan Tahsin’in Yeni Usul-i Defterî (1895) Örneği”. Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 15 (2018): ss. 67-97.