İki Cinayet, Bir Dava ve Son Dönem Osmanlı Yargılama Sistemi Üzerine Düşünceler

Yıl 2025, Sayı: 24, 282 - 296

Özlem Muraz Budak

https://doi.org/10.21021/osmed.1538462

Öz

Osmanlı Devleti’nin adalet sistemi, yüzyıllar boyunca farklı etnik ve dini grupların bir arada yaşadığı bir imparatorlukta düzenin korunmasında hayati bir rol oynamıştır. Bu sistem, sadece Osmanlı vatandaşlarına değil, aynı zamanda yabancı devletlerin vatandaşlarına da adalet sunmuş ve bu yönüyle dönemin uluslararası ilişkilerinde dikkat çeken bir örnek oluşturmuştur. Osmanlı Devleti’nin uluslararası hukuk kurallarına bağlılığı ve adaletin tesisi konusundaki titizliği, modern devlet anlayışının temellerinden biri olarak değerlendirilmektedir. Diğer yandan makalemize konu olan dava, Osmanlı yargı sisteminin karmaşıklığını ve çok yönlülüğünü ortaya koymakla birlikte, dönemin diplomatik ilişkilerine de ışık tutmaktadır. 14 Mayıs 1896’da İstanbul’da İtalyan asıllı bir kadının öldürülmesinden beş gün sonra bu defa İtalyan bir erkek cinayete kurban gitmiştir. Cinayetleri ortak yapan nokta sadece bu insanların tabiiyeti değil aynı zamanda onların Osmanlı ordusunun bando okulu olan Muzıka-i Hümayun’la olan ilişkileridir. İlki, bu kurumda çalışan eğitimci bir binbaşının üvey kızı iken, ikinci kurban bizzat bu kurumda yer alan bir eğitimci yüzbaşıdır. Bu durum iki cinayetin ilişkili olabileceğini gözler önüne sermektedir. Bu makale cinayetlerin nasıl diplomatik bir mesele haline dönüştüğünü konu etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Muzıka-yi Hümayun, Cinayet, İtalyan, Sefaret

Two Murders, One Case, and Thoughts on the Late Ottoman Judicial System

Öz

The justice system of the Ottoman Empire played a vital role in maintaining order in an empire where different ethnic and religious groups coexisted for centuries. This system not only provided justice to Ottoman citizens but also to the citizens of foreign states, making it a noteworthy example in the international relations of the time. The Ottoman Empire's commitment to international legal principles and its diligence in establishing justice are regarded as foundational aspects of the modern state concept. On the other hand, the case discussed in this article illustrates the complexity and multidimensionality of the Ottoman judicial system while shedding light on the diplomatic relations of the era. Five days after the murder of an Italian-born woman in Istanbul on May 14, 1896, an Italian man also fell victim to murder. The commonality linking these murders lies not only in the nationality of the victims but also in their connections to the Muzıka-i Hümayun, the Ottoman military band school. The first victim was the stepdaughter of an instructor working at this institution, while the second victim was a captain who was directly part of it. This situation suggests that the two murders may be related. This article examines how these murders transformed into a diplomatic issue.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Muzıka-yi Hümayun, Murder, Italian, Embassy

Kaynakça

• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Bâb-ı Âlî Evrak Odası (BEO) 830/622219_1, 830/622219_2, 843/63187_1, 845/63342_1, 845/63342_2, 845/63342_3, 845/63342_4, 845/63342_5, 809/60630_1, 809/60630_2, 786/58948, 826/61915_1, 826/61915_2, 2620/196437, 804/60272, 804/61063_1, BEO, 804/61063_2; İrade Maliye (İ. ML) 17/59.
• İrade Adliye ve Mezahib (İ. AZN) 20/10_1, 20/10_2, 20/10_3.
• Yıldız Perakende Evrakı Adliye ve Mezahib Nezareti Maruzatı (Y. PRK. AZN) 16/3_1, 16/3_2, 16/3_3, 16/3_4, 16/3_5, 16/3_6, 16/3_7, 16/3_8, 16/3_9, 16/3_10, 16/3_11, 16/3_12, 16/3_13, 16/3_14, 16/3_15, 16/3_16, 16/3_17, 16/3_18.
• Yıldız Perakende Evrakı Zabtiye Nezareti Maruzatı (Y. PRK. ZB) 18/8_1-1, 18/8_1-2, 18/8_2-1, 18/8_3-1, 18/8_4-1, 18/8_5-1, 18/8_6-1, 18/8_7-1, 18/8_8-1, 18/8_9-1, 18/8_10-1, 18/8_11-1, 18/8_13-3, 18/8_13-4, 18/8_13-5, 18/8_13-6, 18/8_14-1.
• Telif ve İnceleme Eserler, Makaleler
• Akgündüz, Ahmet, 1274/1858 Tarihli Osmanlı Ceza Kanunnamesinin Hukuki Kaynakları, Tatbik Şekli Ve Men'-i İrtikâb Kanunnamesi, Belleten, 51/199, (Nisan 1987): 153-192.
• Durhan, İbrahim. “Tanzimat Döneminde Osmanlı Yargı Teşkilâtındaki Gelişmeler.” Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XII, 3–4, (2008): 55-111.
• Ekinci, Ekrem Buğra. “Tanzimat Devri Osmanlı Mahkemeleri.” Yeni Türkiye, 6/31, (Ocak-Şubat 2000):764-773.
• Ekinci, Ekrem Buğra. “Osmanlı Devleti’nde Mahkemeler ve Kadılık Müessesesi Literatürü.” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3/5, (2005):417-439.
• Hasan Ali Eş-Şazelî. “Cinayet”, TDV İslâm Ansiklopedisi, VIII, (İstanbul 1993), ss. 14-15.
• Karataş, Abdullah Vefa. “Tanzimat Dönemi Hukuk Muhakemesinde İstinafı Mümkün Kararlar: Ceride-İ Mehâkim’de Yayımlanmış Kararlar Kapsamında Bir İnceleme.” Adalet Dergisi, 70, (2023/1):571-612. DOI:10.57083/adaletdergisi.1285806.
• Kenanoğlu, M. Macit. “Nizâmiye Mahkemeleri”, TDV İslâm Ansiklopedisi, XXXIII (İstanbul 2007), ss. 185-188.
• İbrahim, Abdülazim. “Tanzimat Sonrası Gayrimüslim Osmanlı Tebaasının Hukuki Durumu.”, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi (NEÜHFD), 5/1 (2022):63-91. DOI: 10.51120/NEUHFD.2022.38.
• Özkorkut, Nevin Ünal. “Savcılık, Avukatlık Ve Noterlik Kurumlarının Osmanlı Devleti’ne Girişi”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 52/4 (Kasım 2003): 147-154. https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000504.
• Poyraz, Özlem. “Osmanlı İmparatorluğu’nda Ağır Cezaları Gerektiren Suç Sebepleri Üzerine Bir Tetkik (1839-1861).” Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20/3 (2022): 301-318.
• Yılmaz, İbrahim. “Osmanlı Son Döneminde Adam Öldürme Suçu Ve Soruşturma Usulleri”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22/2 (2020): 739-762.
• Yüksel, Ahmet. “İki Soruşturma Arasında Bir Osmanlı Savcı Muavini.” History Studies, 2/3 (2010):317-332.