Eski Türk Şiiri'nde Oğuzca Unsurlar

Yıl 2020, Cilt: IV Sayı: 1, 142 - 153, 24.07.2020

Melike S. Özevren

Öz

İlk kez Orhun Abidelerinde varlıklarına şahit olduğumuz Oğuzlar, Köktürk ve Uygur döneminde önemli bir boy olarak kendisini göstermektedir. Oğuzca unsurları tarihin ilk yazılı metinlerinde dahi fonetik, morfolojik ve leksik açıdan görmek mümkündür. Dönemindeki birçok boydan biri olan Oğuzlar ve Oğuzların kullandıkları dil hakkındaki ilk bilgileri Türk dilinin ilk sözlüğü olan Dîvânu Lugâti’t-Türk’ten ediniriz. Biz de bu çalışmamızda en eski Türk şiirinde geçen Oğuzca unsurlara yer verdik.
Çalışmamızın giriş kısmında Oğuzlar ve Oğuzca hakkında bilgi verdikten sonra Eski Türk Şiiri’ndeki Oğuzca unsurlara geçilmiştir. Oğuzca unsurlar fonetik, morfolojik ve leksik olmak üzere üç ana başlık altında toplanmıştır. Fonetik olarak i~é değişimi; morfolojik olarak ilgi durumu ekinin +Ing, +Ung şeklinde kullanılması, II. teklik ve çokluk emir ekinin kullanılması, -pAn, -pAnIn zarf fiil eki (gerundium), -mADIn zarf fiil eki (gerundium), -n vasıta hâli eki (instrümental), -çA eşitlik hâli eki (ekvatif), I. ve II. şahıs iyelik ekine gelen +A yönelme (datif) hâli eki, +DA bulunma (lokatif) ve ayrılma (ablatif) hâli eki incelenmiştir. Leksik olarak ise tap-/bul-, öz/kentü, uk-/aŋla- ve yavlak kelimeleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

oğuzca, Oğuzlar, Oğuz Türkçesi, oğuzca unsurlar

Kaynakça

• Yakup Yılmaz