Moğol Yenilgisi - Harezmşah Zaferi 1221 Pervan Savaşı

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 84 - 135, 30.12.2022

Fatih Çiftçi

Öz

Asya Hunları, Han Hanedanlığı, Göktürkler, Uygurlar, Selçuklular gibi Asya tarihinin önemli güçlerinin birbiri ardınca dağılmasından sonra, 13.yüzyılın başlarında Orta Asya’da kurulan ve kurulduktan çeyrek asır sonra gibi kısa sürede devasa sınırlara ulaşan Moğol İmparatorluğu, tarihin görmüş olduğu en büyük devletlerden birisidir. Moğol İmparatorluğu’nun kurucusu Cengiz Han; Moğolistan ve Çin’in önemli bir kısmını kontrol altına aldıktan sonra, İran’a 1219’da büyük bir askeri harekat düzenlemiştir. Askeri harekatı 1224’te başarıyla tamamladıktan sonra Moğolistan’a döndü. Makalemize konu olan Afganistan’ın Pervan şehri, Celaleddin’in 1221’de Moğollar’a karşı zafer kazandığı bir yerdir. Bu savaştan sonra Cengiz Han önderliğinde İndus’ta bir savaş daha yapılmış ve bu savaştan Moğollar galip çıkmıştır. Böylece Harezmşahlar’ın yeniden toparlanma ümidi azalmıştır. Bu çalışmada Moğollar’ın nadir olarak yenilgi yüzü gördüğü savaşlardan birisi olan Pervan yenilgisinde coğrafyanın önemi ve Harezmşah zaferinin tesadüfi olup olmadığı üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Pervan, Moğol, Harezmşah, Cengiz, Celaleddin.

Kaynakça

• Alinge, C. (1967). Moğol Kanunları (C. Üçok, Çev.). Sevinç Matbaası
• Aştiyani, A. (1388h.ş.). Tarih-i Moğol. Moessese-yi İntişarat-ı Emir Kebir
• Atwood, C. P. (2004). Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire. Facts On File
• Ayönü, Y. (2006). Bir Keşişin Anılarında Tatarlar ve Anadolu 1245-1248. Tarih İncelemeleri Dergisi, 21(2), s. 253
• Bakır, A. & Altungök, A. (2011). Klasik ve Çağdaş Kaynaklar Işığında Turan-İran Kavramı ve Tarihsel Coğrafyası. Tarih İncelemeleri Dergisi 28(2), s. 361-422
• Barthold, V. V. (1987). Hârizm. İçinde İslâm Ansiklopedisi (C. 5-1, s. 264). Milli Eğitim Basımevi
• Barthold, V. V. (1990). Moğol İstilasına Kadar Türkistan (H. D. Yıldız, Çev.). Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Bosworth, C. E. (1997a). K̲h̲wārazm. İçinde The Encyclopædia of Islam (C. 4, s. 1061- 1065). E. J. Brill
• Bosworth, C. E. (1997b). K̲h̲wārazm-S̲h̲āhs. İçinde The Encyclopædia of Islam (C.4, s. 1065-1068). E. J. Brill
• Buell, P. D. (2003). Historical Dictionary of the Mongol World Empire. The Scarecrow Press
• Carpini, Friar Giovanni di Pilano. (1996). The Story of the Mongols: Whom We Call the Tartars (E. Hildenger, Çev.). Branden Publishing Company, Inc
• Cunningham, A. (1871). The Ancient Geography of India. Taylor And Co., Printers
• Cüveyni, Ata Melik. (1385h.ş.). Tarih-i Cihangûşa (M. Kazvini, Ed.). Donya-yi Ketab
• Cüzcani, Minhac-ı Sirac Osman b. Muhammed. (1363h.ş.). Tabakat-ı Nasıri (A. Habibi, Ed.). Donya-yi Ketab
• D’Ohsson. A. K. (2008). Moğol Tarihi (B. Apaydın, Çev.). Nesnel Yayınlar
• Dames, M. L. (1977). Fervân. İslâm Ansiklopedisi (C. 4, s. 575). İstanbul, Milli Eğitim Bakanlığı