Bir Üniversite Hastanesine Başvuran Erişkin Hastalarda Sağlık Haberleri Algısı ve Sağlık Okuryazarlığı Düzeyinin Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 47 Sayı: 5, 734 - 742, 04.09.2025

Mediha Bal , Alaettin Ünsal , Didem Arslantaş , Ali Kılınç , Sevda Sungur , Ezgi Salış

https://doi.org/10.20515/otd.1667387

Öz

Bir üniversite hastanesine başvuran hastalarda sağlık haberleri algısı düzeyinin saptanması, ilişkili olduğu düşünülen bazı değişkenlerin incelenmesi ve sağlık okuryazarlığı düzeyinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışma, 01 Kasım – 30 Aralık 2022 tarihleri arasında, ESOGÜ Sağlık, Uygulama ve Araştırma Hastanesi'ne başvuran erişkin hastalarda yapılan kesitsel bir araştırmadır. Çalışma grubu 398 gönüllü erişkin hastadan oluşmuştur. Hastaların sağlık haberleri algısı düzeyi, Sağlık Haberleri Algısı Ölçeği ile sağlık okuryazarlık düzeyi ise Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği – Kısa Formu ile değerlendirilmiştir. Çalışma grubunu oluşturanların 232’si (%58,3) kadın, 166’sı (%41,7) erkektir. Yaşları 18-78 arasında değişmekte olup ortalama 37,0±14,8 yıl idi. Hastaların Sağlık Haberleri Algısı Ölçeği’nden aldıkları puanlar 36,0-126,0 arasında değişmekte olup ortalama 78,9±14,8 (ortanca: 79,0) puan idi. Sağlık haberleri algı düzeyi ile ilişkili olduğu saptanan değişkenlerle yapılan çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda erkek olmak ve 45 yaş ve üzerinde olmak sağlık haberleri algısının önemli yordayıcıları olarak bulunmuştur (p:0,002, R2: 0,051, F: 3,469). Sağlık Haberleri Algısı Ölçeği ile Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinden alınan puanlar arasında negatif yönde zayıf derecede bir ilişki olduğu saptanmıştır. Çalışma grubundakilerin sağlık haberleri algılarının orta düzeyde olduğu söylenebilir. Sağlık haberleri algısını artırmak için bilgilendirme çalışmalarının yapılması yararlı olabilir. Sağlık okuryazarlık düzeyi arttıkça düşük de olsa hastaların olumsuz sağlık haberleri algısı azalmaktadır.

Anahtar Kelimeler

hasta , sağlık haberleri , sağlık okuryazarlığı , eskişehir

Evaluation of Health News Perception and Health Literacy Level in Adult Patients Admitted to a University Hospital.

Öz

This study aimed to determine the level of health news perception in patients applying to a university hospital, to examine some variables thought to be related and to evaluate the level of health literacy. The study was a cross-sectional study conducted on adult patients admitted to ESOGU Health, Practice, and Research Hospital between 01 November - 30 December 2022. The study group consisted of 398 volunteer adult patients. The level of patients' perception of health news was assessed with the Health News Perception Scale and the level of health literacy was assessed with the Health Literacy Scale - Short FormOf the study group, 232 (58.3%) were female and 166 (41.7%) were male. Their ages ranged between 18-78 years and the mean age was 37.0±14.8 years. The scores obtained by the patients from the Health News Perception Scale ranged between 36.0 and 126.0. The mean score was 78.9±14.8 (median: 79.0). As a result of multiple linear regression analysis the variables found to be associated with the level of perception of health news, being male and being 45 years of age or older were found to be significant predictors of the perception of health news (p: 0.002, R2: 0.051, F: 3.469). It was found that there was a weak negative relationship between the scores obtained from the Health News Perception Scale and the Health Literacy Scale. It can be said that the perception of health news in the study group is at a medium level. It may be useful to carry out information activities to increase the perception of health news. As health literacy increases, patients' perception of negative health news decreases, even if it is low.

Anahtar Kelimeler

patient , health news , health literacy , eskişehir

Kaynakça

• 1. Chen X, Hay JL, Waters EA, Kiviniemi MT, Biddle C, Schofield E, et al. Health literacy and use and trust in health information. J Health Commun. 2018;23(8):724-34.
• 2. Öğüt Yıldırım P. Türkiye’de sağlık haberciliğinin tarihsel gelişimi. Atatürk İletişim Derg. 2017;(14):5-26.
• 3. Clayman ML, Manganello JA, Viswanath K, Hesse BW, Arora NK. Providing health messages to Hispanics/Latinos: understanding the importance of language, trust in health information sources, and media use. J Health Commun. 2010;15(sup3):252-63.
• 4. Chang C. News coverage of health-related issues and its impacts on perceptions: Taiwan as an example. Health Commun. 2012;27(2):111-23.
• 5. Karaca Ş. Sağlık haber algısının sağlıklı yaşam farkındalığı üzerindeki etkisinin incelenmesi. Istanbul Univ J Sociol. 2021;41(2):289-318.
• 6. Balcı Ş, Bekiroğlu O. Medyanın kritik ve süreğen dönemeci: Üniversite öğrencilerinin gözünden medya haberlerinin güvenilirliği. Selçuk İletişim. 2014;8(2):192-217.
• 7. Haslam K, Doucette H, Hachey S, MacCallum T, Zwicker D, Smith-Brilliant M, et al. YouTube videos as health decision aids for the public: an integrative review. Can J Dent Hyg. 2019;53(1):53.
• 8. Friedman DB, Tanner A, Rose ID. Health journalists’ perceptions of their communities and implications for the delivery of health information in the news. J Community Health. 2014;39(2):378-85.
• 9. Nutbeam D, Kickbusch I. Health promotion glossary. Health Promot Int. 1998;13(4):349-64.
• 10. Utma S. Sağlık okuryazarlığı kavramı ve sağlık haberlerini doğru okumak. IBAD Sos Bilim Derg. 2019;(5):223-31.
• 11. Patil U, Kostareva U, Hadley M, Manganello JA, Okan O, Dadaczynski K, et al. Health literacy, digital health literacy, and COVID-19 pandemic attitudes and behaviors in US college students: implications for interventions. Int J Environ Res Public Health. 2021;18(6):3301.
• 12. Çınar F, Şengül H, Çapar H, Çakmak C, Bilge Y. Sağlık haberleri algısı: bir ölçek geliştirme çalışması. J Acad Res Nurs. 2018;4(3):164-71.
• 13. Duong TV, Aringazina A, Kayupova G, Nurjanah F, Pham TV, Pham KM, et al. Development and validation of a new short-form health literacy instrument (HLS-SF12) for the general public in six Asian countries. HLRP Health Lit Res Pract. 2019;3(2):91-102.
• 14. Yılmaz SK, Eskici G. Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-Kısa Form ve Dijital Sağlıklı Diyet Okuryazarlığı Ölçeğinin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. İzmir Katip Çelebi Univ Sağlık Bilim Fak Derg. 2021;6(3):19-25.
• 15. Doğru BV, Utli H, Karaman E. Kardiyovasküler hastalık risk farkındalığı değerlendirme ölçeği: Türkçe versiyonun psikometrik özellikleri. Turk J Cardiovasc Nurs. 2021;12(27):18-25.
• 16. World Health Organization. A healthy lifestyle - WHO recommendations [Internet]. 2010 [cited 2022 Dec 14]. Available from: https://www.who.int/europe/news-room/fact-sheets/item/a-healthy-lifestyle---who-recommendations.
• 17. Ertaş H, Kıraç R, Ünal SN. Halkın sağlık haberleri algı düzeylerinin incelenmesi. 3. Uluslararası 13. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi Bildiri Kitabı. Sakarya Üniversitesi, 10-13 Ekim 2019; 723-34.
• 18. Chang C. Men's and women's responses to two-sided health news coverage: a moderated mediation model. J Health Commun. 2013;18(11):1326-44.
• 19. Altay B, Çavuşoğlu F, Çal A. Yaşlıların sağlık algısı, yaşam kalitesi ve sağlıkla ilgili yaşam kalitesini etkileyen faktörler. TAF Prev Med Bull. 2016;15(3):181-9.
• 20. Köseliören M, Çakır C, Beşikci S. The effect of fear of death in the elderly creating FoMO on the perception of health news published on social media. Intermedia Int E-J. 2022;9(17):324-40.
• 21. Bujnowska-Fedak MM, Kurpas D. The influence of online health information on the attitude and behavior of people aged 50. Respir Health. 2015;861:1-17.
• 22. Kaya Şahin Ş. Televizyonda kadın, sağlık ve hastalık. Sosyoloji Araştırmaları Derg. 2011;14(2):118-50.
• 23. Topsakal T, Anamur DD. Üniversite öğrencilerinin sağlık haberlerine ilişkin algılarının demografik değişkenler bağlamında incelenmesi. Turk Sosyal Araştırmalar Derg. 2022;26(3):653-66.
• 24. Kim A, Lee JA, Park HS. Health behaviors and illness according to marital status in middle-aged Koreans. J Public Health. 2018;40(2):99-106.
• 25. Shor E, Roelfs DJ, Bugyi P, Schwartz JE. Meta-analysis of marital dissolution and mortality: reevaluating the intersection of gender and age. Soc Sci Med. 2012;75(1):46-59.
• 26. Kırılmaz H, Yıldırım Y. Sağlık haberlerine yönelik yetişkin tutumlarının araştırılması. İnsan Ve İnsan. 2018;5(15):21-45. 27. Meit M, Knudson A, Gilbert T, Yu ATC, Tanenbaum E, Ormson E, et al. Rural Health Reform Policy Research Center. The 2014 update of the rural-urban chartbook. 2014;10.
• 28. Chen X, Orom H, Hay JL, Waters EA, Schofield E, Li Y, et al. Differences in rural and urban health information access and use. J Rural Health. 2019;35(3):405-17.
• 29. Haas JS, Miglioretti DL, Geller B, Buist DS, Nelson DE, Kerlikowske K, et al. Average household exposure to newspaper coverage about the harmful effects of hormone therapy and population-based declines in hormone therapy use. J Gen Intern Med. 2007;22(1):68-73.
• 30. Van der Heide I, Poureslami I, Mitic W, Shum J, Rootman I, FitzGerald JM. Health literacy in chronic disease management: a matter of interaction. J Clin Epidemiol. 2018;102:134-38.
• 31. Vehof H, Heerdink ER, Sanders J, Das E. They promised this ten years ago. Effects of diabetes news characteristics on patients’ perceptions and attitudes towards medical innovations and therapy adherence. PLoS One. 2021;16(8):e0255587.
• 32. Isik GC, Aytar H, Cevik Y, Emektar E, Balikci H. The impact of social media news on the health perception of society. Ann Med Res. 2019;26(11):2573-80.
• 33. Chang C. News coverage of health-related issues and its impacts on perceptions: Taiwan as an example. Health Commun. 2011;27(2):111-23.
• 34. Yüksel E, Yalçın A, Koçak A, Aydın S. Türkiye’de sağlık konulu yayınların analizi. Kurgu. 2010;(17):17-43.
• 35. Ferreira GB, Borges S. Media and misinformation in times of COVID-19: how people informed themselves in the days following the Portuguese declaration of the state of emergency. J Media. 2020;1(1):108-21.
• 36. Nguyen HTL, Nakamura K, Seino K, Vo VT. Association between a wider availability of health information and health care utilization in Vietnam: cross-sectional study. J Med Internet Res. 2017;19(12):e405.
• 37. Wang MP, Viswanath K, Lam TH, Wang X, Chan SS. Social determinants of health information seeking among Chinese adults in Hong Kong. PLoS One. 2013;8(8):e73049.
• 38. Diviani N, Van Den Putte B, Giani S, Van Weert JC. Low health literacy and evaluation of online health information: a systematic review. J Med Internet Res. 2015;17(5):e4018.