Büyük Bir Bilim İnsanı; Hocam Prof.Dr. Nusret H. FİŞEK (1914-1990)

Yıl 2023, Sayı: ÖZEL - TÜRK TIBBINA HİZMET VEREN BİLİM İNSANLARI 100. yıl ÖZEL SAYISI, 52 - 75, 14.12.2023

Ayse Akın

https://doi.org/10.20515/otd.1382023

Öz

This review article was written in order to introduce Prof. Dr. Nusret H. Fişek, a pioneer, a real scientist raised by our Republic within the scope of "Scientists Serving Turkish Medicine" On the occasion of the 100th anniversary of our Republic; to those who do not know Nusret Fişek, an exemplary "HOCA" who has raised countless modern, democratic, young generations, following in the footsteps of Ataturk. He achieved countless successes at global and national levels, personally been a guide to all physicians who have adopted the ethical and deontological values of science without compromising their principles. Nusret Fişek is the architect of the "Law No. 224 on Socialisation of Health Services", which laid the foundation of the principles of Primary Health Care Services in Turkey 17 years before Alma Ata, which laid the foundation of the principles of Primary Health Care Services at the global level. He was also architect of the Population Planning Laws No. 557 and No. 2827, which revolutionised the health of women, mothers and children. Today, the significant improvements in health indicators of Tukey until the last ten years are the most concrete results of these laws. Although it is difficult to fit a great scientist such as oceans, who is versatile, very productive, a pioneer in medical education and health policies, into the limited pages of a review as a student who has known him for 23 years and worked with him, this review has nevertheless been tried to be achieved.

Anahtar Kelimeler

Nusret Fişek, Public Health, Women Health, Scientists, Turkey

Büyük Bir Bilim İnsanı; Hocam Prof.Dr. Nusret H. FİŞEK (1914-1990)

Öz

Bu derleme, Cumhuriyetimizin 100.Yılında, “Türk Tıbbına Hizmet Veren Bilim İnsanları” kapsamında Cumhuriyetimizin yetiştirdiği öncü, lider, gerçek bir bilim insanı olan Türkiye’ye sayısız çağdaş, demokrat, Atatürk’ün izinden giden bilim insanı yetiştirmiş, küresel ve ulusal düzeyde sayısız başarıya, hizmete imza atmış, ilkelerinden ödün vermeyen bilimi etik ve deontolojik değerleri rehber edinmiş tüm hekimlere bizzat kendisi rehber olmuş olmaya da devam eden örnek bir “HOCA’ yı’’ yani Nusret Fişek’i bir nebze de tanımayanlara tanıtmak için kaleme alındı. Nusret Fişek, Türkiye’de Temel Sağlık Hizmetlerinde dünyaya yol gösteren ilkelere dayalı 224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Kanunu ve Kadın-Anne ve Çocuk sağlığında devrim yaratan 557 sayılı ve 2827 sayılı Nüfus Planlaması Kanunlarının mimarıdır. Bugün ülkemizde son on yıla dek bu yasaların uygulandığı sürede sağlık göstergelerindeki belirgin iyileşmeler bu yasaların en somut sonuçlarıdır. Umman gibi çok yönlü, çok üretken, tıp eğitimi ve sağlık politikalarında çığır açan bir büyük bilim insanını bir derlemenin sınırlı sayfalarına hem de kendisini 23 yıl tanımış birlikte çalışmış bir öğrencisi olarak sığdırmak zor olsa da yine de bu derlemede başarılmaya çalışıldı.

Anahtar Kelimeler

Nusret Fişek, Halk Sağlığı, Kadın Sağlığı, Bilim İnsanları, Türkiye

Kaynakça

• 1. Mehmet Cemil Uğurlu: 1993 Üniversite Reformu Kuşağından Bir Büyük Hekim: Prof. Dr. Nusret H. Fişek (1914·1990) “Portre” Toplum ve Hekim, Eylül Ekim- 1994 , cilt 9,sayı-63 ss. 81- 92
• 2. Bir Toplumsal Hekimlik Önderi: Prof.Dr.Nusret H. Fişek, Prof. Dr. Nusret Fişek'in Kitaplaşmamış Yazıları III Eğitim, Tıp Eğitimi, Uzmanlık, Sürekli Eğitim ve Diğer Konulardaki Yazıları (1914-1990) https://www.ttb.org.tr/n_fisek/kitap_3/39.html
• 3. Nusret Fişek Özgeçmişi (https://nusret.fisek.org.tr/ozgecmisi/ ).
• 4. Prof. Dr. Nusret Fişek'in Yaşam Öyküsü (https://www.istabip.org.tr/412-prof-dr-nusret-fiekin-yaam-oeykuesue-.html )
• 5. Aksoy Muzaffer, Bermek Engin:ıdealist Bilim Adamı ... 21- Peker Mümtaz:Nüfus Çalı§maları ve Nüfusbilime Katkı. Çalışma Ortamı , Kasım 1992, Sayı:5, s.43-45.
• 6. Prof.Dr. N. Fişek- ( 1914- 1990) Belgelik- https://www.belgelik.dr.tr
• 7. Prof. Dr. Nusret Fişek'in Yaşam Öyküsü (https://www.istabip.org.tr/412-prof-dr-nusret-fiekin-yaam-oeykuesue-.html )
• 8. 8- Peker Mümtaz:Nüfus Çalışmaları ve Nüfusbilime Katkı. Çalışma Ortamı , Kasım 1992, Sayı:5, s.43-45
• 9. 9-Akın A. Türkiye'de sağlık eğitim araştırma bölgeleri: Nereden nereye. Eser E, editör. Bölge Sağlık Yönetimi. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2021. p.42-50.
• 10. Musal,B.;Uçku.R.;Aksakoğlu,G.: “Narlıdere Beklenen Yaşam Sürelerinde On Yıllık Süreçte Beklenen Değişimler” Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi dergisi, Yıl:1996, Cilt:10 Sayı:1-ss.56-63
• 11. Kılıç,B.; Aksakoğlu G.; “Eğitim Araştırma ve Sağlık Bölgeleri (1964-2005) Toplum Hekimliği Bülteni • Cilt 25, Sayı 3, Eylül 2006
• 12. Hacettepe Üniversitesi Toplum Hekimliği Enstitüsü. Hacettepe Üniversitesi’nde Toplum Hekimliği’nin İlk Onbeş Yılı. HÜ Toplum Hekimliği Enstitüsü Yayını. No:16, 1981, Ankara, s51.
• 13. Öztürk Y. Çubuk Sağlık, Eğitim ve Araştırma Bölgesi 1977–1983 Yılları Çalışmalarının Değerlendirilmesi, HÜ Tıp Fakültesi Halk Sağlığı AD Yayın No:85/28, Ankara, 1985.
• 14. “Nusret Fişek ve Hekimlik”; Türk Tabipler Birliği Yayını -TİSAMAT Basın Sanyii -1181019, Ankara, 1991
• 15. Gazanfer Aksakoğlu; Sağlıkta Sosyalleştirmenin Öyküsü, MEMLEKET SiyasetYönetim, Cilt: 3, Sayı: 8, 2008/8, s. 7-62, https://dergipark.org.tr/tr/pub/msydergi/issue/75920/1254100
• 16. Türkiye Sağlık Raporu 2020 ISBN: 978-605-7874-83-2,Ankara, www.hasuder.org.tr
• 17. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmaları 1993-2018; Üreme Sağlığı Konularında Tematik Analizler UNFPA-HÜNEE Yayını yayın no: NEE-HU.22.01, ISBN: 978-975-491-527-3, Aralık 2022, Ankara, https://hips.hacettepe.edu.tr/tr/ureme_sagligi_konularinda_tematik_analizler:_19932-589
• 18. Akin, A. “ Emergence of the Family Planning Program in Turkey 85; The Global Family Planning Revolution: Three Decades of Population Policies and Programs içinde. Ed- Warren C. Robinson and John A. Ross, Editors © 2007 The International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank Internet: www.worldbank.org Pp 85-102
• 19. Dirican, M,R “ Prof. Dr. Nusret Fişek'in Kitaplaşmamış Yazıları - II Ana-Çocuk Sağlığı, Nüfus Sorunları ve Aile Planlaması, https://www.ttb.org.tr/n_fisek/kitap_2/28.html 20. Özvarış, ŞB; Akın, A. (2020) : “Anne Ölümleri” Türkiye Sağlık Raporu 2020 içinde Bölüm 2 ss.123-129, ISBN: 978-605-7874-83-2,Ankara, www.hasuder.org.tr
• 21. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, ICON-INSTITUT Public Sector GmbH ve BNB Danışmanlık (2006) Ulusal Anne Ölümleri Çalışması, 2005. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ve Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, Ankara. https://hips.hacettepe.edu.tr/tr/turkiye_ulusal_anne_olumleri_calismasi_2005-105
• 22. TC. Sağlık Bakanlığı Anne Ölümleri Raporu: 2015-2019; Ankara 2021 https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/Yayinlarimiz/Raporlar/Turkiye_Anne_Olumleri_Raporu_2015-2019.pdf
• 23. Akın,A.; “Türkiye’de Değişen Nüfus ve Sağlık Politikaları Doğrultusunda, İsteyerek Düşükler ve Üreme Sağlığı Hizmet Sunumunda Geleceğe Bakış” Turkısh journal of publıc health - Türkiye halk sağlığı dergisi kasım 2012, cilt 10, düşükler özel sayı 1, ed.Bulut,A.ss., 43-60
• 24. Figatalamanca I., Sinnathur TA., Yusof K, Fong CK., Palan VT., Adeeb N., Nylander P., Onifade A., Akin A., Bertan M., Gaslonde S., Edstrom K., Ayeni O., Belsey MA., “Illegal Abortion – An Attempt to Assess its Cost to the Health Services and its Incidence in the Community”, International Journal of Health Services, Vol.16, Iss.3, pp.375-389, 1986
• 25. Akın, A., Gray, R., H., Ramos,R., “Training Auxiliary Nurse-Midwives to provide IUD Services in Turkey and the Philippines”, Studies in Family Planning, Vol. 11, No., 6, pp., 178-187, 1980,
• 26. Akın, A.; “From Research to Practice: Use of Non-Physicians in Family Planning Services in Turkey”, Health Human Care Resource Availability: The Impact on Health in Turkey. France: Cahiers de Sociologie et de Demographie Medicales 50, 4, 2010, ss. 445-462.
• 27. Çalışma Ortamı İşçi Sağlığı İş Güvenliği Ergonomi İş Hijyeni Çevre Verimlilik İş Hukuku Sosyal Politika Kasım 1992-Sayı: 5 Fişek Özel Sağlık Hizmetleri ve Araştırma Enstitüsü Yayını https://calismaortami.fisek.org.tr/wp-content/uploads/calisma_ortami5.pdf ss. 13-30
• 28. https://nusret.fisek.org.tr/onun-icin-yazdilar/
• 29. https://gurhan.fisek.net/prof-dr-nusret-h-fisek-bir-onderin-seyir-defteri/
• 30. Aksoy, M., Bermek, E.: İdealist bilim adamı Prof.Dr.Nusret Fişek'in anısına. Çalışma Ortamı, Sayı:5, Kasım 1992. 4. Fişek, N.H.: Sağlık hakkı ve yeni Anayasa.Prof. Dr. Nusret Fişek'in Kitaplaşmamış Yazıları – III içinde) Türk Tabipleri Birliği https://www.ttb.org.tr/n_fisek/kitap_3/1.html
• 31. Dirican, M. R, “Prof. Dr. Nusret Fişek'in Kitaplaşmamış Yazıları – III, Eğitim, Tıp Eğitimi, Uzmanlık, Sürekli Eğitim ve Diğer Konulardaki Yazıları (Öztek, Z.: Nusret Fişek ve Hekimlik. Türk Tabipleri Birliği, Ankara, 1991; Öztek, Z.: Nusret Fişek ile Söyleşi. Türk Tabipleri Birliği, Ankara, 3 Kasım 1992) https://www.ttb.org.tr/n_fisek/kitap_3/1.html
• 32. Fişek, N. (1971). Türkiye'de Nüfus Araştırmaları. F. C. Shorter & B. Güvenç (Der.), Türkiye Demografyasi.Ankara: Hacettepe Üniversitesi. https://www.ttb.org.tr/n_fisek/kitap_2/21.html