Radiation Protection Knowledge Level and Safe Behavior Patterns Of Trainee And Senior Medical Students: The Example of Esogu Medical School

Yıl 2025, Cilt: 47 Sayı: 2, 211 - 220, 27.02.2025

Oğuz Han Aydilek , Alaettin Ünsal , Didem Arslantaş , Mine Tepetaş , Selva Dilan Gölbaşı Koç

Öz

Toplam iyonizan radyasyon maruziyetinin yaklaşık %20'si tıbbi hizmetlerden kaynaklanmaktadır. Tıbbi işlemler sırasında radyasyona maruz kalmanın insan sağlığını olumsuz etkilediği bilinmektedir. Bu çalışma, stajyer ve intörn hekimlerin radyasyondan korunma bilgi düzeylerini belirlemek, ilişkili değişkenleri incelemek ve güvenli davranış düzeylerini değerlendirmek amacıyla 02 Mayıs - 29 Haziran 2024 tarihleri arasında Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi 4-6. sınıf öğrencileri üzerinde yapılan kesitsel bir araştırmadır. Çalışmaya 525 öğrenci (%71,4) katılım göstermiştir. Radyasyondan korunma bilgi düzeyi “Sağlık Çalışanlarının Radyasyondan Korunma Bilgisi Ölçeği” ile, güvenli davranış paternleri “Güvenli Davranış Ölçeği” ile değerlendirilmiştir. Analizler için ki kare testi, lojistik regresyon analizi ve spearman korelasyon analizi kullanılmıştır. Çalışmada 342 öğrencinin (%65.1) radyasyondan korunma bilgi düzeyleri yetersiz bulundu. Yetersiz bilgi düzeyi daha çok baba öğrenim düzeyi ortaokul olanlar, 4. sınıf öğrencisi olanlar, ailesinde radyasyonlu ortamda çalışan olmayanlar, daha önce herhangi bir radyasyondan korunma eğitimine katılmayanlar ve koruyucu ekipman kullanmadan radyasyona maruz kalanlar arasında saptandı. Katılımcıların Sağlık Çalışanlarının Radyasyondan Korunma Bilgisi Ölçeği’nden aldıkları ortalama puan 4,28±1,79 (1,0-9,97; Ortanca: 3,9) iken Güvenli Davranış Ölçeğin’den aldıkları ortalama puan ise 21,99±5,50 (6-30; Ortanca: 22,0) olarak belirlendi. Çalışma grubunun kullanılan bu iki ölçekten aldıkları puanlar arasında pozitif yönde zayıf bir ilişki bulundu (r=0,301, p=0,001). Bu çalışmada katılımcıların yarısından fazlasının radyasyondan korunma bilgileri yetersiz bulunmuş ve bilgi düzeyi arttıkça güvenli davranış düzeyinin de yükseldiği tespit edilmiştir. Tıp fakültesi eğitim programlarında radyasyonun potansiyel riskleri ve korunma yöntemlerine daha fazla yer verilmesinin faydalı olabileceği düşünüldü..

Anahtar Kelimeler

Radiation, Knowledge, Occupational Safety

Stajyer ve İntörn Tıp Öğrencilerinin Radyasyondan Korunma Bilgi Düzeyi ve Güvenli Davranış Paterni; Esogü Tıp Fakültesi Örneği

Öz

About 20% of total ionizing radiation exposure is from medical services, and radiation exposure during procedures can harm health. This study is a cross-sectional research conducted between May 2 and June 29, 2024, with 4th to 6th-year students of the Faculty of Medicine at Eskisehir Osmangazi University. It aims to determine the radiation protection knowledge levels of medical traniee and senior students, examine related variables, and evaluate their safe behavior levels. A total of 525 students (71.4%) participated. Knowledge of radiation protection was assessed using the "Healthcare Professional Knowledge of Radiation Protection Scale" (HPKRPS), and safe behavior patterns were evaluated with the "Safety Behavior Scale" (SBS). Analyses were performed using Chi-square tests, Logistic Regression, and Spearman Correlation. The study found that 342 students (65.1%) had inadequate radiation protection knowledge, particularly among those with fathers who had a middle school education, 4th graders, those with no family members in radiation jobs, those who had not received training, and those exposed to radiation without protection. The average score on the HPKRPS was 4.28 ± 1.79 (median: 3.9) and on the SBS, 21.99 ± 5.50 (median: 22.0). A weak positive correlation was found between HPKRP and SB scores (r = 0.301, p = 0.001). This study found that over half of participants had inadequate radiation protection knowledge, and higher knowledge levels correlated with safer behavior. It was suggested that medical education programs should include more on radiation risks and protection methods.

Anahtar Kelimeler

Radyasyon, Bilgi, İş güvenliği

Etik Beyan

Etik Kurul Onayı: Bu çalışma Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu tarafından onaylanmıştır. (2024-169 Karar / 12.06.2024 tarih ve E-25403353-050.04-240112712 sayılı). Onam: Yazarlar sözlü onam aldıklarını beyan etmişlerdir. Telif Hakkı Devir Formu: Tüm yazarlar tarafından Telif Hakkı Devir Formu imzalanmıştır. Hakem Değerlendirmesi: Hakem değerlendirmesinden geçmiştir. Yazar Katkı Oranları: Oğuz Han AYDİLEK: Hazırlık aşaması, Veri analizi, Rapor yazımı, Literatür taraması, Veri toplanması; Alaettin ÜNSAL: Hazırlık aşaması, Veri analizi, Rapor yazımı; Didem ARSLANTAŞ: Hazırlık aşaması, Veri analizi; Mine TEPETAŞ: Hazırlık aşaması, Selva Dilan GÖLBAŞI KOÇ: Hazırlık aşaması Çıkar Çatışması Bildirimi: Yazarlar çıkar çatışması olmadığını beyan etmişlerdir. Destek ve Teşekkür Beyanı: Çalışma için finansal destek alınmamıştır. ESOGÜ Tıp Fakültesi ve ESOGÜ Sağlık Uygulama Araştırma Hastanesi yönetimlerine verdikleri çalışma izinleri ve sağladıkları kolaylıklar için teşekkür ederiz

Destekleyen Kurum

Yok

Teşekkür

ESOGÜ Tıp Fakültesi ve ESOGÜ Sağlık Uygulama Araştırma Hastanesi yönetimlerine verdikleri çalışma izinleri ve destekleri için teşekkür ederiz.

Kaynakça

• 1. Solmaz, M. ve Solmaz T., Hastanelerde iş sağlığı ve güvenliği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (2017). 6(3), 147-156.
• 2. Akkır, F. F. ve Yeşilşerit, T., Tıbbi görüntüleme teknikerlerinin mesleki risklere karşı tutumu. Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı Dergisi, (2021). 4(1), 1-9. 3. Satta, G., Loi, M., Becker, N., Benavente, Y., De Sanjose, S., Foretova, L., ... ve Cocco, P., Occupational exposure to ionizing radiation and risk of lymphoma subtypes: Results of the Epilymph European case-control study. Environmental Health, (2020). 19.
• 4. Ahmad, I. M., Abdalla, M. Y., Moore, T. A., Bartenhagen, L., Case, A. J., ve Zimmerman, M. C., Healthcare workers occupationally exposed to ionizing radiation exhibit altered levels of inflammatory cytokines and redox parameters. Antioxidants, (2019). 8(1).
• 5. World Health Organization, Ionizing Radiation and Health Effects. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ionizing-radiation-and-health-effects Erişim 12.06.2024.
• 6. World Health Organization, Radiation and Health. https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/radiation-and-health Erişim 10.06.2024.
• 7. Motwani Mukta, B., Tagade Pooja, P., Dhole Apeksha, S., ve Khator Apurva, D., Knowledge and attitude amongst the dental and medical students towards radiation hazards and radiation protection: A questionnaire survey. Int J Dent Res, (2019). 4, 43-48.
• 8. Schroderus-Salo, T., Hirvonen, L., Henner, A., Ahonen, S., Kääriäinen, M., Miettunen, J., ve Mikkonen, K., Development and validation of a psychometric scale for assessing healthcare professionals' knowledge in radiation protection. Radiography, (2019). 25.
• 9. del Rosario, M., ve Mikhail, M., The World Health Organization Global Initiative on Radiation Safety in Healthcare Settings. Radiation Protection in Medical Imaging and Radiation Oncology, (2015).
• 10. Salah Eldeen, N.G. ve Farouk S.A., Assessment of awareness and practice of ionizing radiation protection procedures among exposed health care workers. Egyptian Journal of Occupational Medicine, (2020). 44(1), 529-544.
• 11. Donat, B., Kamu sağlık kuruluşlarında çalışanların iş güvenliği kültürü ve güvenlik iklimi algısının güvenli davranışları üzerine etkisi. Doktora Tezi, Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2024. 12. Do, K. H., General principles of radiation protection in fields of diagnostic medical exposure. Journal of Korean Medical Science, (2016). 31(Suppl 1).
• 13. Krille, L., Hammer, G. P., Merzenich, H., ve Zeeb, H., Systematic review on physicians' knowledge about radiation doses and radiation risks of computed tomography. European Journal of Radiology, (2010). 76, 36-41.
• 14. Soye, J. A., ve Paterson, A., A survey of awareness of radiation dose among health professionals in Northern Ireland. The British Journal of Radiology, (2008). 81(969), 725-729.
• 15. Abuelhia, E., Awareness of ionizing radiation exposure among junior doctors and senior medical students in radiological investigations. Journal of Radiological Protection, (2017). 37(1), 59-67.
• 16. McCusker, M. W., de Blacam, C., Keogan, M., McDermott, R., ve Beddy, P., Survey of medical students and junior house doctors on the effects of medical radiation: Is medical education deficient? Irish Journal of Medical Science, (2009). 178(4), 479-483.
• 17. Bhadane, S. H., ve Bhadane, S. S., Knowledge and awareness of radiation safety among medical students and resident doctors. Scholars Journal of Applied Medical Sciences (SJAMS), (2017). 5(2A), 353-355.
• 18. O'Sullivan, J., O'Connor, O. J., O'Regan, K., Clarke, B., Burgoyne, L. N., Ryan, M. F., ve Maher, M. M., An assessment of medical students' awareness of radiation exposures associated with diagnostic imaging investigations. Insights into Imaging.
• 19. Demirel, Ö., ve Bahar Özvarış, Ü. M. M. Ü. H. A. N., Öğrenen Merkezli Tıp Eğitimi. (2002).
• 20. Aslan, D., Sayek İ., Tıp eğitimi içinde “uluslararası sağlık” yaklaşımı. Hacettepe Tıp Dergisi, (2005). 36, 135-138.
• 21. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fakülte Tarihçe. https://tip.ogu.edu.tr/Sayfa/Index/52/fakulte-tarihce Erişim 22.06.2024.
• 22. Dursun, S., ve Keser, A., İş güvenliği farkındalığı ve iş güvenliği davranışları arasındaki ilişkilerin araştırılması: Uygulamalı bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, (2014). 5(2), 1-9.
• 23. .Ay, M., Sağlık çalışanlarının Radyasyondan Korunma Bilgisi Ölçeği'nin Türkçeye uyarlanması Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2021.
• 24. Dursun, S., Güvenlik Kültürünün Güvenlik Performansı Üzerine Etkisine Yönelik Bir Uygulama. Doktora Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi, 2011.
• 25. Neal, A., Griffin, M. A., ve Hart, P. M., The impact of organizational climate on safety climate and individual behavior. Safety Science, (2000). 34(1-3), 99-109.
• 26. World Health Organization, WHO guidelines on physical activity and sedentary behaviour. (2020).
• 27. Amare, D. E., ve Dagne, H., Knowledge and associated factors of medical students regarding radiation exposure from common diagnostic imaging procedures at the University of Gondar, Ethiopia. Ethiopian Journal of Health Sciences, (2020). 30(4), 589-598.
• 28. Allam, S. M. E., Algany, M. M. A., ve Khider, Y. I. A., Radiation safety compliance awareness among healthcare workers exposed to ionizing radiation. BMC Nursing, (2024). 23, 208.
• 29. Shafiq, P., & Mehmood, Y. (2024). Awareness of Radiation Hazards and Knowledge About Radiation Protection Among Medical Students at the Northern Border University, Arar. Cureus,
• 30. Çelikyürek, N. A., Acımış, N. M., ve Özcan, B., Bir üniversite hastanesi dahiliye polikliniğine başvuranlarda sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili etmenler. Pamukkale Medical Journal, (2020). 13(2), 258-266.
• 31. Yükseköğretim Kurulu. (2017). Mezuniyet öncesi tıp eğitimi çekirdek eğitim programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Ulusal-cekirdek-egitimi-programlari/mezuniyet-oncesi-tip-egitimi-cekirdek-egitimi-programi.pdf Erişim 23.12.2024
• 32. Hirvonen, L., Schroderus-Salo, T., Henner, A., Ahonen, S., Kääriäinen, M., Miettunen, J., ve Mikkonen, K., Nurses’ knowledge of radiation protection: A cross-sectional study. Radiography, (2019). 25(4).
• 33. Ağuş, M., ve Akbel, E. Sağlık çalışanlarında fiziksel risk etmenlerinin değerlendirilmesi. Ohs Academy, (2020). 3(3), 230-237.
• 34. Faggioni, L., Paolicchi, F., Bastiani, L., Guido, D., & Caramella, D. Awareness of radiation protection and dose levels of imaging procedures among medical students, radiography students, and radiology residents at an academic hospital: Results of a comprehensive survey.. European journal of radiology, (2017). 86, 135-142 .
• 35. Behzadmehr, R., Doostkami, M., Sarchahi, Z., Dinparast Saleh, L., ve Behzadmehr, R. Radiation protection among healthcare workers: Knowledge, attitude, practice, and clinical recommendations: A systematic review. Reviews on Environmental Health, (2020).
• 36. Ahmed, M., Fahmy, H., ve Sharkawy, S. Assessment of knowledge and practices of nurses & technicians regarding radiation hazard and its safety measures at Main Assuit University Hospital. Assiut Scientific Nursing Journal, (2021). 9(27), 125-134.