Tip 2 Diabetes Mellituslu Geriatrik Bireylerin Hastalık Algısı ve Sosyal İlişkilerinin Belirlenmesi

Yıl 2022, , 574 - 585, 10.12.2022

Hatice Özgür Nurhan Doğan

https://doi.org/10.26453/otjhs.1087547

Öz

Amaç: Araştırma, Tip 2 Diabetes Mellituslu (DM) geriatrik bireylerin hastalık algısı ve sosyal ağ ilişkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır.

Materyal ve Metot: Tanımlayıcı türdeki bu araştırma, dahil edilme kriterlerine uyan, 107 Tip 2 DM’li geriatrik bireyle, Mart-Aralık 2021 tarihlerinde yürütülmüştür. Araştırmada veriler, Suluova Devlet Hastanesi’nde Hasta Tanıtım Formu, Hastalık Algısı Ölçeği ve Lubben Sosyal Ağ Ölçeği-6 kullanılarak toplanmıştır. Veriler, IBM SPSS 25,0 programında tanımlayıcı istatistiksel metotlar kullanılarak analiz edilmiştir.

Bulgular: Tip 2 DM’li geriatrik bireylerin yaş ortalamalarının 73,09±6,89, hastalık süre ortalamalarının 15,07±8,56 yıl olduğu, %62,6’sında diyabet komplikasyonu geliştiği belirlenmiştir. Tip 2 DM’li bireylerin cinsiyet, medeni durum, yaş, öğrenim durumu, ailede diyabet öyküsü varlığı, komplikasyon gelişme durumu, kullanılan tedavi ve ilaçların düzenli kullanımı gibi faktörleri hastalık algısında anlamlı fark oluşturmuştur (P<0,05). Sosyal ağ ilişkilerinde ise, anlamlı farklılık medeni durum, yaş ve öğrenim durumundadır (P<0,05).

Sonuç: Çalışma sonucunda Tip 2 DM’li geriatrik bireylerin demografik özelliklerinin sosyal ağ ilişkilerini, demografik ve hastalıkla ilgili özelliklerininse hastalık algısını etkilediği belirlenmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Geriatri, Hastalık algısı, Sosyal ağ, Tip 2 diabetes mellitus, Yaşlı birey

Determination of Illness Perception and Social Relationships of Geriatric Individuals with Type 2 Diabetes Mellitus

Öz

Objective: This study was conducted to determine perception of illness and social network relationships of geriatric individuals with type-2 Diabetes Mellitus (DM).

Materials and Methods: This descriptive study was conducted in March-December 2021 with 107 geriatric individuals with Type-2 DM who met the inclusion criteria. In the study, data were collected at Suluova State Hospital/A district state hospital in Amasya province using the Patient Identification Form, Illness Perception Scale and Lubben Social Network Scale-6. The data were analyzed using descriptive statistical methods in IBM SPSS 25.0 program.

Results: The mean age of geriatric individuals with Type-2 DM was 73.09±6.89 years, the mean disease duration was 15.07±8.56 years, 62.6% had diabetes complications. Factors such as gender, marital status, age, education status, family history of diabetes, complication development status, the treatment used and regular use of drugs created a significant difference in the perception of the disease (P<0.05). In social network relations, the significant difference is in marital status, age and education status (P<0.05).

Conclusion: As a result of the study, it was determined that the demographic characteristics of geriatric individuals with Type-2 DM affect their social network relations, and their demographic and disease-related characteristics affect the perception of the disease.  

Anahtar Kelimeler

Elderly person, Geriatrics, Illness perception, Social network, Type 2 diabetes mellitus

Kaynakça

• International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 10th Edition2021.https://diabetesatlas.org/. Erişim tarihi 31 Aralık 2021.
• Sinclair A, Saeedi P, Kaundal A, Karuranga S, Malanda B, Williams R. Diabetes and global ageing among 65-99-year-old adults: Findings from the international diabetes federation diabetes atlas, 9th edition. Diabetes Research Clinical Practice. 2020;162:108078. doi:10.1016/2020/108078
• Sinclair A, Dunning T, Rodriguez-Mañas L. Diabetes in older people: New insights andremaining challenges. The Lancet Diabetes & Endocrinology. 2015;3(4):275-85. doi:10.1016/S2213-8587(14)70176-7
• Biçer S. Yaşlı bireylerde görülen sağlık sorunları ve hemşirelik yaklaşımları. Ovayolu, N. Ovayolu, Ö. Ed. Temel İç Hastalıkları Hemşireliği ve Farklı Boyutlarıyla Kronik Hastalıklar. Genişletilmiş 2. Baskı. Çukurova Nobel Tıp Kitabevi, Adana; 2017:357-358,424.
• Özkan Y, Çolak R, Koca SS, Dağ S, Kan EK, Sırma N. Diyabet ve hiperlipidemi: Tedavide ne kadar başarılıyız. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2008;22:97-99.
• Boyacı E. Diyabet hastalarında hastalık algısı ve sosyodemografik faktörlerin tedaviye uyum üzerine etkisi. Sağlık Bilimleri Üniversitesi Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Tıpta Uzmanlık Tezi. Ankara, Türkiye. 2021.
• Weinman J, Petrie KJ, Moss-Morris R, Horne R. The illness perception questionnaire: A new method for assessing the cognitive representtation of illness. Psychology & Health, 1996;11:431-445. doi:10.1080/08870449608400270
• Schram MT, Assendelft WJ, Van Tilburg TG, Dukers-Muijrers NH. Social networks and type 2 diabetes: A narrative review. Diabetologia. 2021;64(9):1905-1916. doi:10.1007/s00125-021-05496-2
• Ramkisson S, Pillay B J, Sibanda W. Social support and coping in adults with type 2 diabetes. African Journal of Primary Health Care and Family Medicine. 2017;9(1):1-8. doi:10.4102/phcfm.v9i1.1405
• Lukaschek K, Baumert J, Kruse J, Meisinger C, Ladwig KH. Sex differences in the association of social network satisfaction and the risk for type 2 diabetes. BMC Public Health. 2017;17(1):1-8. doi:10.1186/s12889-017-4323-7
• Lubben JE. Assessing social networks among elderly populations. Family & Community Health. 1988;11(3):42-52. doi:10.1097/00003727-198811000-00008
• Daştan B. Yaşlı diyabet hastalarının sorunlu alanları ve aile destek düzeyleri. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Trabzon, Türkiye. 2017.
• Yuvakgil Z. Yaşlılarda algılanan sosyal destek düzeyleri, sosyal ağ büyüklükleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yaşlı Sağlığı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Aydın, Türkiye. 2017.
• Kocaman N, Özkan M, Armay Z, Özkan S. Hastalık algısı ölçeğinin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2007;8:271-280.
• Demir ED, Hazer O. Lubben Sosyal Ağ Ölçeği-6 (Lsaö-6)’nin Türk kültürüne uyarlanması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Social Mentality and Researcher Thinkers Journal. 2020;6(30):399-410. doi:10.31576/smryj.453
• Hayran M, Hayran M. Sağlık Araştırmaları İçin Temel İstatistik. Birinci Basım. Ankara, Omega Araştırma; 2011.
• Yıldız KE. Tip II diyabetes mellitusu olan bireylerin hastalık algıları ile öğrenilmiş güçlülükleri arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. Mersin, Türkiye. 2018.
• Gündüz F, Yılmaz Karabulutlu E. Tip II diyabetes mellituslu hastalarda hastalık algısı, psikososyal uyum ve glisemik kontrolün değerlendirilmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;19(2):106-115. doi:10.17049/ahsbd.51708
• Günler Eryiğit O. Kronik hastalıkların yol açtığı bazı toplumsal problemler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2019; 42: 392-400.
• Ekenler Ş, Arslan S. Kronik obstrüktif akciğer hastalarında hastalık algısı ve ilişkili faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;22(3):151-160.
• Tang J, Gao L. Illness perceptions among patients with type 2 diabetes mellitus: A cross-sectional study. Int J Nurs Pract. 2020;26(5): e12801. doi:10.1111/ijn.12801
• Asante S, Karikari G. Social relationships and the health of older adults: an examination of social connectedness and perceived social support. Journal of Ageing and Longevity. 2022;2(1):49-62. doi:10.3390/jal2010005