Kardiyovasküler Hastalıklar Risk Faktörlerinden Korunmada Hemşirenin Rolü

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 4, 18 - 27, 31.12.2017

Azime Karakoç Kumsar , Feride Taşkın Yılmaz

https://doi.org/10.26453/otjhs.338014

Cited By: 3

Öz

Kardiyovasküler
hastalıklar tüm dünyada en önemli sağlık sorunlarından biri olup çoğu ülkede
mortalite ve morbidite nedenleri arasında ilk sıralarda yer almaktadır. Irk,
yaş, cinsiyet ve aile öyküsü kardiyovasküler hastalıklarda değiştirilemez risk
faktörlerini oluştururken; hipertansiyon, DM, hiperlipidemi, sigara-alkol
kullanımı ve obezite değiştirilebilir risk faktörleri arasında incelenmektedir.
Sağlıklı beslenme, düzenli fiziksel aktivite, etkin stres yönetimi, sigara
kullanmama, hijyenik önlemler ve kendi sağlık sorumluluğunu alabilme olarak
tanımlanan sağlıklı yaşam biçimi davranışları, kardiyovasküler hastalık riskini
düşürmektedir. Sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının benimsenmesi ve
önlenebilir risk faktörlerinin kontrolü açısından sağlık profesyonellerine,
özellikle hemşirelere önemli roller düşmektedir. Bu derlemede, kardiyovasküler
hastalıklarda risk faktörleri, risk faktörlerinden korunmaya yönelik sağlıklı
yaşam biçimi davranışı kazandırma ve sürdürmede hemşirenin rolleri
irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kardiyovasküler hastalıklar, Risk faktörleri, Korunma

The role of nurses in the prevention of cardiovascular risk factors

Öz

Cardiovascular
diseases are the causes of mortality and morbidity in the first ranks one of
the major health problems in many countries all over the world. Race, age,
gender and family history of cardiovascular disease are nonmodifiable risks
factors. The majority of known risk factors for these diseases are modifiable
by risk factors as hypertension, diabetes, hyperlipidaemia, smoking and alcohol
use and obesity. Preventive measures as healthy diet, regular physical
activity, effective stress management, non-use smoking and alcohol, hygienic
measures and take responsibility for their own health are defined as healthy
lifestyle may reduce the risk of cardiovascular diseases. In these direction
health professionals especially nurses have an important role about control of
preventable risk factors. Risk factors for cardiovascular disease, roles of the
nurse about risk factors preventive strategies to gain and maintain healthy
life-style behaviors were examined in this review article.

Anahtar Kelimeler

Cardiovascular diseases, Risk factors, Prevention, Nursing

Kaynakça

• World Health Organization, Global status report on noncommunicable diseases 2014.
• Onat A, Uğur M, Tuncer M, Ayhan E, Kaya Z, Küçükdurmaz Z, Bulur S, Kaya H. Age at death in the Turkish adult risk factor study: Temporal trend and regional distribution at 56,700 person-years’ follow-up. Türk Kardiyol Dern Arş 2009;37:155-60.
• Güleç S. Kalp damar hastalıklarında global risk ve hedefler. Türk Kardiyol Dern Arş 2009; 37:1-10.
• Lopez AD, Mathers CD, Ezzati M, Jamison DT, Murray CJ. Global and regional burden of disease and risk factors, 2001: systematic analysis of population health data. Lancet 2006;367:1747-57.
• Tokgözoğlu L, Kaya E.B, Erol Ç, Ergene O. EUROASPIRE III: Türkiye ile Avrupa’nın karşılaştırılması. Türk Kardiyol Dern Arş 2010;38(3):164-72.
• Türkmen, E., Güven GS. (2010). Kardiyovasküler hastalıklardan primer korunma esasları. Hacettepe Tıp Dergisi 41:179-185.
• Şendur MAN, Güven GS. Kardiyovasküler risk modelleri; ideal bir model var mı? Hacettepe Tıp Dergisi 2010;41:171-8.
• Türkmen E, Badır A, Ergün A. Koroner arter hastalıkları risk faktörleri: Primer ve sekonder korumada hemşirelerin rolü. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2012;3(4):223-31.
• Büyüktuncer Z, Köksal G, Erbaş T. Metabolik sendrom ve diyet. Endokrinolojide Diyalog 2009;6:220-5.
• Hacıhasanoğlu R. Hipertansiyonda tedaviye uyumu etkileyen faktörler. TAF Prev Med Bull 2009;8(2):167-72.
• Wild S, Roglic G, Green A, Sicree R, King H. Global Prevalence of Diabetes. Diabetes Care 2004;27:1047-53.
• Oğuz A. Metabolik sendrom. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2008;18(2):57-61.
• Satman İ, Yılmaz T, Sengül A, Salman S, Salman F, Uygur S, Bastar İ, Tütüncü Y, Sargın M, Dinççağ N, Karşıdağ K, Kalaca S, Özcan C and TURDEP Group. Population-based study of diabetes and risk characteristics in Turkey: Results of the Turkish diabetes epidemiology study (TURDEP). Diab Care 2002;25:1551-6.
• Karmally W, Drago L, Odegard P, Geil P, Malaskovitz J, Fitzner K, Sherr D, Ernst K. Healthy eating: Incorporating nutritional management into lifestyle. The Tip II diabetes EDUCATOR 2012;38(1):124-8.
• Işık S, Delibaş T, Berker D, Aydın Y, Güler S. Kalp hastalıklarında diyabet yönetimi. Anadolu Kardiyol Dergisi 2009;9:238-47.
• Grundy SM, Cleeman JI, Merz CNB, Brewer HB, Clark LT, Hunninghake DB, Pasternak RC, Smith SC, Stone NJ. Implications of recent clinical trials for the National Cholesterol Education Program Adult Treatment Panel III Guidelines. Circulation 2004;110:227-39.
• Onat A. Türk halkında lipid, lipoprotein ve apolipoproteinler. Türk halkının kusurlu kalp sağlığı: sırrına ışık, tıbba önemli katkı. TEKHARF 2009. Editör: Onat A. İstanbul: Cortex İletişim Hizmetleri s.39-58.
• Kozan O, Oğuz A, Abacı A, Erol C, Öngen Z, Temizhan A, Çelik S. Prevalence of the metabolic syndrome among Turkish adults. European Journal of Clinical Nutrition 2007;61:548-53.
• Obesity and overweight. World Health Organization. Accessed March 18, 2017, at http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/
• Satman I, Omer B, Tutuncu Y, Kalaca S, Gedik S, Dinccag N, Karsidag K, Genc S, Telci A, Canbaz B, Turker F, Yilmaz T, Cakir B, Tuomilehto J. Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol 2013;28(2):169-80.
• Appel SJ, Jones ED, Kennedy-Malone L. Central obesity and the metabolic syndrome: Implications for primary care providers. Journal of the American Academy of Nurse Practitioners 2004; 16(8):335-342.
• Ritchie SA, Connell JMC. The link between abdominal obesity, metabolic syndrome and cardiovascular disease. Nutrition, Metabolizm & Cardiovascular Diseases 2007;17:319-26.
• Alberti KGMM, Eckel RH, Grundy SM, Zimmet PZ, Cleeman JI, Donato KA, Fruchart JC, James WPT, Loria CM, Smith SC. Harmonizing the Metabolic Syndrome. A joint Interim Statement of the International Diabetes Federation task force on epidemiology and prevention; National Heart, Lung and Blood Institute; American Heart Association; World Heart Federation; International Atherosclerosis Society and International Association for the study of obesity. Circulation 2009;120:1640-5.
• Cebeci F. Kardiyovasküler hastalıklarda depresyonun önlenmesi, saptanması ve tedaviye yönlendirilmesinde hemşirenin rolü. Türkiye Klinikleri 2007;19:86-9.
• Berra K, Jennings CS. Nurse-based models for cardiovascular disease prevention from research to clinical practice. Journal of Cardiovascular Nursing 2011;26(4):46-55.
• Alkan HÖ, Enç N. Kadınlarda kardiyovasküler hastalıkların önlenmesinde hemşirenin rolü. Türk Kardiyol Dern Kardiyovasküler Hemşirelik Dergisi 2013;4(5):14-29.
• Buğan B, Çelik T. Koroner arter hastalığı risk faktörleri. J Clin Anal Med 2014;5(2):159-63.
• Wood DA, Kotseva K, Connolly S, Jennings C, Mead A, Jones J, Holden A, Bacquer D, Collier T, Backer G, Faergeman O. Nurse – coordinated multidisciplinary, family – based cardiovascular disease prevention programme (EUROACTION) for patients with coronary heart disease and asymptomatic individuals at high risk of cardiovascular disease: A paired, cluster – randomised controlled trial. Lancet 2008;371:1999-2012.
• Akın S. Kardiyovasküler sistem hastalıkları ve bakım. İçinde: Durna Z, ed. İç Hastalıkları Hemşireliği, Akademi Basın ve Yayıncılık, İstanbul; 2013. s.197.
• Akbulut G, Rakıcıoğlu N. Şişmanlığın beslenme tedavisinde güncel yaklaşımlar. Genel Tıp Dergisi 2010;20(1):35-42.
• Hacıhasanoğlu R, Gözüm S. The effect of patient education and home monitoring on medication compliance, hypertension management, healthy lifestyle behaviours and BMI in a primary health care setting. Journal of Clinical Nursing 2010;20:692-705.
• Yılmaz M. Beslenme eğitiminin obez hastalarda ağırlık kaybı üzerine etkisi. Turkish Journal of Endocrinology and Metabolism 2003;2:83-5.
• Silva MN, Vieira PN, Coutinho SR, Minderico CS, Matos MG, Sardinha LB, Teixeira PJ. Using self – determination theory to promote physical activity and weight control: a randomized controlled trial in women. J Behav Med 2010;33:110-22.
• Pettman TL, Buckley JD, Misan GMH, Coates AM, Howe PRC. Health benefits of a 4 – month group – based diet and lifestyle modification program for individuals with Metabolic Syndrome. Obesity Research & Clinical Practice 2009;3:221-35.
• Dutheil F, Lesourd B, Courteix D, Chapier R, Dore E, Lac G. Blood lipids and adipokines concentrations during a 6–month nutritional and physical activity intervention for Metabolic Syndrome treatment. Lipids in Health and Disease 2010;9:148.