INVESTIGATION OF TRADITIONAL GÜMÜŞHANE AND GAZİANTEP HOUSES IN THE CONTEXT OF PHYSICAL FACTORS, MATERIALS AND STRUCTURAL STRUCTURE

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 129 - 155, 30.12.2024

Zerrin Funda Ürük , Melek Dal

Öz

The effect of the climatic conditions in the environment where people choose to live on the buildings is one of the most important factors that lead to the formation of the space. Accordingly, it is an undeniable fact that the settlement and the materials in that region are also one of the other important factors shaping the traditional architecture. Physical factors such as climate, geographical location, topography and similar conditions have formed traditional construction forms and techniques together with the building design solutions developed against such conditions. The mutual interaction between man and the environment has been formed in the form of the effect of the environment on man and the effect of man on the environment. In this article, the materials used in the shaping of traditional Gümüşhane and Gaziantep houses and the structure of the building are discussed based on Köppen's climate classification. It is aimed to reveal the differences and similarities between these cities, where different civilizations lived together in history, with their geographical location, climate and topographical structure, and the effect of physical environmental factors on the traditional construction of spaces. With this study, a general analysis will be made by investigating the methods and techniques used structurally in these two cities with different geographical locations, climates and topographical structures. As a result of the findings obtained as a result of the analyses, the comparison of traditional Gümüşhane and Gaziantep houses in terms of physical factors, materials used and structural structure will be discussed and examined.

Anahtar Kelimeler

Space , Traditional Residential Architecture , Köppen-Geiger climate classification , Material , Structure

GELENEKSEL GÜMÜŞHANE VE GAZIANTEP EVLERI’NIN FIZIKSEL FAKTÖRLER BAĞLAMINDA, MALZEME VE STRÜKTÜR YAPISI AÇISINDAN İNCELENMESI

Öz

İnsanın yaşamak için seçtiği çevredeki iklim şartlarının yapıların üzerine yaptığı etki, mekânın oluşmasına yol gösteren en önemli etkenlerden biridir. Buna bağlı olarak o yerleşim yeri ve o bölgedeki malzemelerin de geleneksel mimariyi biçimlendiren diğer önemli faktörlerden biri olduğu inkâr edilemez bir gerçektir. Fiziksel faktörler; iklim, coğrafi konum, topoğrafya ve bunun gibi koşullara karşı geliştirilen yapı tasarım çözümleri geleneksel yapım biçimlemelerini ve tekniklerini birlikte oluşturmuştur. İnsan ve çevre arasındaki karşılıklı etkileşim, çevrenin insanı etkilemesi ve insanın çevreye verdiği etki şeklinde oluşmuştur. Bu makalede, Geleneksel Gümüşhane ve Gaziantep evlerinin biçimlenmesinde kullanılan malzemeler ve yapıyı oluşturan strüktürü, Köppen’in iklim sınıflandırmasına dayandırılarak ele alınmıştır. Tarihte farklı uygarlıkların bir arada yaşadığı bu şehirlerin coğrafi konumları, iklimi, topoğrafik yapısının da etki ettiği fiziksel çevre faktörleri mekanların geleneksel kurgusuna etkisi ile aralarındaki farklılık ve benzerliklerin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu çalışma ile coğrafi konumları, iklimi, topoğrafik yapısı farklı olan bu iki şehrimizde yapısal olarak kullanılan yöntem ve teknikler araştırılarak genel analiz yapılacaktır. Yapılan analizlere bağlı olarak elde edilen bulgular sonucunda Geleneksel Gümüşhane ve Gaziantep evlerinin fiziksel faktörler bağlamında, kullanılan malzeme ve strüktür yapısı açısından karşılaştırması ele alınarak irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Mekân , Geleneksel Konut Mimarisi , Köppen-Geiger İklim Sınıflandırması , Malzeme , Strüktür

Kaynakça

• Alabadin, M. Z., (2019). Halep kenti ve geleneksel evleri [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Aygün, B. (2009). Gümüşhane. İskenderiye Yayınları.
• Düzgün, E., Çalık, İ. (2017). Gümüşhane ili Süleymaniye Mahallesindeki tarihi yapıların sürdürülebilir turizm bağlamında değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4, 125-136.
• Gül, G. (2005). Gaziantep ili Bey Mahallesi geleneksel doku koruma ve geliştirme önerisi [Yüksek lisans tezi / Gazi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=8TZ2bI3jVf5Eh1AvYL8WQ&no=ZLsDCMlod3dpXarkYHFUlA
• Osmanoğlu, Z. (2018). Gaziantep geleneksel evlerinde iç mekân bezemesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yakın Doğu Üniversitesi.
• Kanalıcı, K. A. (2012). Geleneksel Gaziantep evleri yapı üretimi analizi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Yakın Doğu Üniversitesi.
• Kara, N. (2005). Eski Gümüşhane evleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Karpuz, H. (1990, 13-17, Haziran). Gümüşhane evlerinin mimari özellikleri [Sözlü Sunum] Geçmişte ve Günümüzde Gümüşhane Sempozyumu, Gümüşhane, Türkiye
• Kıvrım, İ. (2009). Osmanlı mahallesinde gündelik hayat (17. yüzyılda Gaziantep örneği). Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1). 231-255.
• Kottek, M. (2006). World map of the Köppen-Geiger climate classification updated. Meteorologische Zeitschrift, 15(3), 259-263.
• Peel, M.C., Finlayson, B.L. (2007). Updated world map of the Koppen-Geiger climate classification. Hydrology and Earth System Sciences, 11(5), 1633-1644.
• Sürdem, Ş. S., & Çavdar, A. Ç. (2024). Gümüşhane kenti geleneksel konutlarının cephe analizi: Bağlarbaşı mahallesi örneği. Online Journal of Art and Design, 12(3). 198- 214
• Şenel, V. (2022). Gümüşhane evleri. T.C. Gümüşhane Valiliği Yayınları.
• T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2024). Gümüşhane konakları. https://gumushane.csb.gov.tr/konaklar-i-2997 adresinden 03 Nisan 2024 tarihinde alınmıştır. 154
• T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü, (2024). Köppen iklim sınıflandırmasına göre Türkiye iklimi. https://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/ikli m_siniflandirmalari/koppen.pdf adresinden 02 Nisan 2024 tarihinde alınmıştır.
• T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2019). Yöresel mimari özelliklere uygun konut projeleri–4. https://webdosya.csb.gov.tr/db/yapiisleri/icerikler/yoreselm-mar--ozell-klere-uygun-konut-projeler-4-20190624132245.pdf adresinden 03 Nisan 2024 tarihinde alınmıştır.
• T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Araştırma Dairesi Başkanlığı Klimatoloji Şube Müdürlüğü (2016). Köppen iklim sınıflandırmasına göre Türkiye İklimi. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceleristatistik.aspx?m=GU) adresinden 02 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Uğur, H., (2004). Geleneksel şehirsel mekanlar, değerlendirme ve korunmaları bağlamında sistematik yaklaşım-Gaziantep örneği [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. İstanbul Teknik Üniversitesi.