Yan Metinsel Unsurların İlkokul Öğrencilerinin Okuduğunu Anlama Becerisine Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 1 - 12, 30.06.2025

Muhammet Sönmez , Halil İbrahim Öksüz , Fatih Çetin Çetinkaya , Kasım Yıldırım

https://doi.org/10.35233/oyea.1481409

Öz

Çalışmanın amacı, yan metinsel unsurların ilkokul ikinci ve üçüncü sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerisine etkisini incelemektir. Bu araştırma nicel araştırma desenlerinden yarı deneysel desenle gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Kocaeli ilinin Dilovası ilçesinde bir devlet okulunda öğrenim gören 60 ilkokul ikinci ve üçüncü sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırma süreci boyunca kullanılan anlama soruları oluşturulurken Yanlış Analiz Envanteri temel alınmıştır.  İkinci sınıf seviyesi ve üçüncü sınıf seviyesinde kullanılan tüm ölçme araçlarına yönelik anlama soruları, her bir metin için 4 basit 1 derinlemesine anlama sorusu şeklindedir. Elde edilen bulgulara göre, yan metinsel unsurların ilkokul ikinci sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerinde herhangi bir anlamlı farklılık oluşturmadığı yorumu yapılabilir. Öte yandan üçüncü sınıf öğrencilerinden elde edilen veriler neticesinde ise yan metinsel unsurların okuduğunu anlama becerisi üzerinde olumlu etkilerinin olduğu söylenebilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yan metinsel unsurlar , okuduğunu anlama , okuduğunu anlamanın geliştirilmesi

Etik Beyan

Bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında belirtilen kurallara uyulmuş, “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden kaçınılmıştır. Yazarlar arasında çıkar çatışmasının yoktur, tüm yazarlar çalışmaya katkı sağlamıştır. Bu araştırmanın gerçekleştirilmesinde etik açısından herhangi bir sakınca olmadığı Düzce Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu tarafından 24.10.2023 tarihinde gerçekleştirilen toplantıda 2023/183 karar numarası ile karara bağlanmıştır.

The Effect of Peritextual Elements on Primary School Students’ Reading Comprehension Skills

Öz

The purpose of this study is to examine the impact of peritextual elements on the reading comprehension skills of second and third grade primary school students. This research was conducted using a quasi-experimental design, which one of the quantitative research methods. The study group consists of 60 second and third grade primary school students attending a public school in the Dilovası district of Kocaeli province. For determining level of the student in reading, comprehension questions were developed based on the “The Informal Reading Inventory”, which was adapted into Turkish by Akyol (2005) referring to Haris and Spay (1990), Ekwall and Shanker (1988) and May (1986). For both second and third grade levels, comprehension questions for each text included four basic comprehension questions and one in-depth comprehension question. According to the findings, the data obtained from third grade students indicate that peritextual elements have positive effects on reading comprehension skills. Peritextual elements did not produce any significant difference in the reading comprehension skills of second grade primary school students.

Anahtar Kelimeler

reading comprehension , improving reading comprehension , Peritextual elements

Etik Beyan

It was decided in the meeting held by the Düzce University Scientific Research and Publication Ethics Committee on October 24, 2023, with decision number 2023/183, that there are no ethical concerns regarding the conduct of this research.

Kaynakça

• Abdelaal, N. M. ve Sase, A. S. (2014). Relationship between prior knowledge and reading comprehension. Advances in Language and Literary Studies, 5(6), 125-131. https://doi.org/10.7575/aiac.alls.v.5n.6p.125
• Akbulut, R. (2020).Türkiye’de çocuk edebiyatı alanında hazırlanan tezlerin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi.
• Aksöz, M. (2018). Yanmetin (paratexte) nedir? Metin çevresindeki yazılı öğeler (peritexte) nelerdir? Turkish Studies, 13(12), 27-47.
• Akyol, H. (2003). Türkçe ilkokuma yazma öğretimi. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Akyol, H., ve Sever, E. (2019). Okuma yazma güçlüğü ve bir eylem araştırması: İkinci sınıf örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 685-707.
• Akyol, H., Yıldırım, K., Ateş, S., Çetinkaya, Ç., ve Rasinski, T. V. (2014). Okumayı değerlendirme. Pegem Akademi.
• Aslan, O. (2022). Peritekstual okumanin ilkokul öğrencilerinin okuduğunu anlama becerilerine, okuma motivasyon ve tutumlarina etkisi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Aslan, O. ve Yılar, Ö. (2011). The effect of peritextual reading on reading attitudes of primary school students. Cumhuriyet International Journal of Education, 11(4), 655-666. https://doi.org/https://dx.doi.org/10.30703/cije.1102945
• Aslan, O. ve Yılar, Ö. (2022). Peritekstual okuma düzeyi belirleme ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 733-750. https://doi.org/10.26468/trakyasobed.1133414
• Aslan, O. ve Yılar, Ö. (2023). Etraflı (peritekstual) okuma yapmanın okuma motivasyonuna etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi(43), 34-55. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.14582/DUZGEF.2023.201
• Ateş, S. (2013). From peritextual reading to intertextual reading in elementary school: Reading picturebooks. International Journal of Human Sciences, 10(1), 1567-1585.
• Birke, D., ve Christ, B. (2013). Paratext and digitized narrative: Mapping the field. Narrative, 21(1), 65-87. https://doi.org/10.1353/nar.2013.0003
• Butterfuss, R., Kim, J. ve Kendeou, P. (2020). Reading comprehension. Oxford Research Encyclopedia of Education. Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acrefore/9780190264093.013.865
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (23 ed.). Pegem Akademi.
• Chi, M. T. H., Feltovich, P. J. ve Glaser, R. (1981). Categorization and representation of physics problems by experts and novice. Cognitive Science, 5, 121-152.
• Cromley, J. G., ve Azevedo, R. (2007). Testing and refining the direct and inferential mediation model of reading comprehension. Journal of Educational Psychology, 99(2), 311–325. https://doi.org/https://doi.org/10.1037/0022-0663.99.2.311
• Çakıcı, D. (2011). Şema kuramının okuduğunu anlama sürecindeki rolü. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30, 77-86.
• Çöğmen, S. (2008). Eğitim fakültesi öğrencilerinin kullandıkları okuduğunu anlama stratejileri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Garcia, J. R. ve Cain, K. (2014). Decoding and reading comprehension: A meta-analysis to identify which reader and assessment characteristics influence the strength of the relationship in English. Review of Educational Research, 54(1), 74-111. https://doi.org/https://doi.org/0.3102/0034654313499616
• Genette, G. (1997). Paratexts: Thresholds of interpretation. Cambridge University.
• Genette, G., ve Maclean, M. (1991). Introduction to the paratext. New Literary History, 22(2), 261-272. . https://doi.org/https://doi.org/10.2307/469037
• George, D. ve Mallery, P. (2001). Spss for windows step by step: A simple guide and reference 10.0 update (3.Bs.). Allyn and Bacon.
• Gök, B., Temizyürek, F., Baş, Ö. ve Sirem, Ö. (2021). Feridun Oral’s children’s books’ peritextual features and their text readability levels. Turkish Journal of Education, 10(2), 125-138. https://doi.org/https://doi.org/10.19128/turje.808967
• Gross, M. ve Latham, D. (2017). The peritextual literacy framework: Using the functions of peritext to support critical thinking. Library and Information Science Research, 39, 116-123. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.1016/j.lisr.2017.03.006
• Güldenoğlu, B. ve Kargın, T. (2012). Karşılıklı öğretim tekniğinin hafif derecede zihinsel engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerileri üzerindeki etkililiğinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 13(1), 17-34.
• Higonnet, M. R. (1990). The playground of the peritext. Children's Literature Association Quarterly, 15(2), 47-49. https://doi.org/https://dx.doi.org/10.1353/chq.0.0831
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (24.bs.). Nobel Akademik.
• Kendeou, P., ve Broek, P. V. D. (2007). The effects of prior knowledge and text structure on comprehension processes during reading of scientific texts. Memory & Cognition, 35(7), 1567-1577.
• Latham, D. ve Gross, M. (2020). "Everybody’s talkin’ at me”: Using peritext and epitext to support reading comprehension, critical thinking, and creativity. Voices from the Middle, 28(2), 10-11. https://doi.org/https://doi.org/10.58680/vm202031003
• Lui, N. (2021). Peritext in the picturebook: Can it be metanarrative? International Research in Children's Literature, 14(2), 142-155. https://doi.org/https://www.euppublishing.com/doi/abs/10.3366/ircl.2021.0393
• Martinez, M., Stier, C. ve Falcon, L. (2016). Judging a book by its cover: An investigation of peritextual features in Caldecott award books. Children’s Literature in Education, 47, 225–241. https://doi.org/10.1007/s10583-016-9272-8
• McNamara, D. S., Floyd, R. G., Best, R. ve Louwerse, M. (2004). World knowledge driving young readers’ comprehension difficulties. Proceedings of the 6th Annual Conference on Learning Sciences, Mahwah: Erlbaum.
• McNamara, D. S. ve Kintsch, W. (1996). Learning from texts: Effects of prior knowledge and text coherence. Discourse Processes, 22(3), 247-288. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/01638539609544975
• Moss, J. F. (2005). Literature, literacy, and comprehension strategies in the elementary school. National Council of Teacher Education (NCTE).
• Oczkus, L. D. (2006). Reciprocal teaching at work strategies for improving reading comprehension. International Reading Association.
• Oczkus, L. D. (2010). Reciprocal teaching at work: Powerful strategies and lessons for improving reading comprehension (2 ed.). International Reading Association.
• Recht, D. R. ve Leslie, L. (1988). Effect of prior knowledge on good and poor readers' memory of text. Journal of Educational Psychology, 80(1), 16-20.
• Rose, D. S., Parks, M., Androes, K. ve McMahon, S. D. (2010). Imagery-based learning: Improving elementary students' reading comprehension with drama techniques. The Journal of Educational Research, 94(1), 55-63. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/00220670009598742
• Singh, K. (2007). Quantitative social research methods. Sage.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6 ed.). Pearson Education.