Okuma Güçlüğü Çeken İki Dilli Lise Öğrencilerinin Akıcı Okuma Becerilerinin Kaydedilmiş Sesli Okuma Yöntemi ile Geliştirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 1, 13 - 28, 30.06.2025

Zeynep Olcay Günaydınlı , Huzeyfe Bilge

https://doi.org/10.35233/oyea.1495642

Öz

Bu araştırmada kaydedilmiş sesli okuma yönteminin iki dilli lise öğrencilerinin akıcı okuma becerileri (okuma hızı, doğru okuma) üzerindeki etkilerini görmek amaçlanmıştır. Araştırma tek denekli araştırma desenlerinden A-B tasarımında yürütülmüştür. Araştırmaya Ardahan’da bir lisede eğitim gören ve dokuzuncu sınıfa devam eden iki; 12. sınıfa devam eden bir öğrenci olmak üzere üç öğrenci katılmıştır. Öğrencilerin üçü de iki dillidir. Kaydedilmiş sesli okuma ile 6 hafta (18 seans) süren çalışmada çalışma grubuna uygulanan kaydedilmiş sesli okuma yönteminin etkisi grafikler üzerinden değerlendirilmiştir. Çalışılacak öğrencilerin başlangıçtaki ve müdahale sonrasındaki okuma hızları ve doğruluklarını tespit etmek için 1-8. sınıflar için Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkçe ders kitaplarından seçilen metinler kullanılmıştır. Başlangıçtaki ve müdahale sonrasındaki sesli okumaları kayıt altına alınmış ve okuma doğrulukları ve okuma hızları çözümlenmiştir. Ses kayıtlarını birinci yazar dinledikten sonra ikinci yazar gözden kaçması muhtemel hataların tespiti için çözümlemelerin tamamını kontrol etmiştir. Bu çalışmanın sonucunda 2 öğrenci 1. sınıf düzeyinde okuma seviyesinden 4. sınıf düzeyine yükselmiştir. Okuma hızlarında ve okuma doğruluklarında büyük bir artış sağlanmıştır. 3. öğrenci ise 1. sınıf düzeyinde okumaya devam etmiştir. Ancak 6 hafta sonunda okuma hızında ve okuma doğruluğunda artış görülmüştür. Ayrıca üç öğrenci de süreç sonunda okuma hatalarını hemen fark edip okuma sırasında dönüşler yaparak bu hatalarını düzeltmeye başlamışlardır.

Anahtar Kelimeler

akıcı okuma , iki dillilik , kaydedilmiş sesli okuma , okuma hızı , doğru okuma

Etik Beyan

Bu çalışmada “Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi” kapsamında belirtilen kurallara uyulmuş, “Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiğine Aykırı Eylemler” başlığı altında belirtilen eylemlerden kaçınılmıştır. Yazarlar arasında çıkar çatışması yoktur, tüm yazarlar çalışmaya katkı sağlamıştır. Çalışmanın etik kurul izni, Kafkas Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’nun 24.11.2023 tarihli E- 40360 sayılı kararı ile verilmiştir.

The Effect of Recorded Oral Reading on the Reading Fluency of Bilingual High School Students with Reading Difficulties

Öz

In this study, the effects of the recorded read-aloud method on bilingual high school students' fluent reading skills (reading speed, reading accuracy) were investigated. The research was conducted in an A-B design, one of the single-subject research designs. Three students, two students in the ninth grade and one student in the 12th grade, who were studying in a high school in Ardahan, participated in the study. All three students were bilingual. In the study, which lasted for 6 weeks (18 sessions), the recorded read-aloud method applied to the study group was evaluated through graphs. Texts selected from the Turkish textbooks prepared by the Ministry of National Education for grades 1-8 were used to determine the reading speed and accuracy of the students at the beginning and after the intervention. Their reading alouds at the beginning and after the intervention were recorded, and their reading accuracy and reading speed were analyzed. After the first author listened to the audio recordings, the second author checked all of the analyses to detect possible errors. As a result of this study, 2 students improved from 1st grade reading level to 4th grade reading level. A great increase was achieved in their reading speed and reading accuracy. The 3rd student continued to read at the 1st-grade level. However, at the end of 6 weeks, an increase was observed in reading speed and reading accuracy. In addition, all three students immediately realized their reading errors at the end of the process and started to correct these errors by making turns during reading.

Anahtar Kelimeler

reading fluency , bilingualism , recorded read aloud , reading speed , reading accuracy

Etik Beyan

The ethics committee permission for this study was given by the decision of the Kafkas University Social and Human Sciences Scientific Research and Publication Ethics Committee dated 24.11.2023 and numbered E- 40360.

Kaynakça

• Akyol, H. (2013) Türkçe ilk okuma yazma öğretimi. Pegem Akademi.
• Akyol, H., Ateş, S., Çetinkaya, Ç., Rasinski, V. T. ve Yıldırım, K. (2023). Okumayı değerlendirme: öğretmenler için kolay ve pratik bir yol. Pegem Akademi
• Akyol, H., ve Baştuğ, M. (2015). Yapılandırılmış akıcı okuma yönteminin üçüncü sınıf öğrencilerinin akıcı okuma ile okuduğunu anlama becerilerine etkisi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 125-141.
• Akyol, H., ve Ketenoğlu Kayabaşı, Z. E. (2018). Improving the reading skills of a students with reading difficulties: An action research. Education and Science, 43(193), 143-158.
• Akyol, H., ve Kodan, H. (2016). Okuma güçlüğünün giderilmesine yönelik bir uygulama: Akıcı okuma stratejilerinin kullanımı. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(2), 7–21. https://doi.org/10.7822/omuefd.35.2.1
• Altundal, B., ve Bilge, H. (2023). Yankılayıcı okuma yönteminin iki dilli 8. sınıf öğrencilerinin akıcı okuma becerileri üzerindeki etkisi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 58, 2454-2472. https://doi.org/10.53444/deubefd.1277172
• Asrağ, A. C. (2009). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin anadil öğrenim problemleri ve sınıf iklimine etkisi: Türkçe konuşma problemi Şanlıurfa ili örneği. [Yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Ataşçi, A. (2019). İlkokul Türkçe 4 ders kitabı. Koza.
• Babayiǧit, S. (2014). The role of oral language skills in reading and listening comprehension of text: A comparison of monolingual (L1) and bilingual (L2) speakers of English language. Journal of Research in Reading, 37(1), 22-47. https://doi.org/10.1111/j.14679817.2012.01538.x
• Baştuğ, M. (2022). Akıcı okumayı geliştirme; kavramlar, uygulamalar, değerlendirmeler. Pegem Akademi.
• Bayat, S. (2017). Reading comprehension skills of bilingual children in Turkey. European Journal of Education Studies, 3(6), 72–93. https://doi.org/10.5281/zenodo.572344
• Beydoğan, H. Ö. (2012). Öğrencilerin akıcı okumalarına göre okuma-anlama stratejilerini kullanma düzeyleri. Eğitim ve Bilim Dergisi, 37(166).
• Bican, G. (2017). İki dilliliğin tanımlanması: Kuramsal tartışmalar ve güncel yaklaşımlar. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 353–366.
• Bilge, H. (2023). More errors, better results? The relationship among high-stakes test achievement, reading error types, and reading fluency in different text types. Reading & Writing Quarterly, 1-19. https://doi.org/10.1080/10573569.2022.2142923
• Bilge, H. ve Kalenderoğlu, İ. (2022). The relationship between reading fluency, writing fluency, speaking fluency, reading comprehension, and vocabulary. Education and Science, 47(209), 156-171. https://doi.org/10.15390/EB.2022.9609
• Büyüköztürk, S., Kiliç Çakmak, E., Akgün, O. E., Karadeniz, S., ve Demirel, F. (2023). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Civelek, D., Yılmaz Gündüz, D., ve Karafilik, F. (2021). 1. sınıf Türkçe ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Çeltik, E. (2018). İlkokul Türkçe ders kitabı 3. sınıf. Dikey.
• Çetinkaya, Ç. S., Ateş, S., ve Yıldırım, K. (2016). Prozodik okumanın aracılık etkisi: lise düzeyinde okuduğunu anlama ve akıcı okuma arasındaki ilişkilerin incelenmesi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(3), 809-820. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9339.
• Dağ, N. (2010). Okuma güçlüğünün giderilmesinde 3P metodu ile boşluk tamamlama (cloze) tekniğinin kullanımı üzerine bir çalışma. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 11(1), 63-74.
• Duran, E., ve Sezgin, B. (2012) Rehberli okuma yönteminin akıcı okumaya etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(3): 633-655
• Erdal, N. (2021). İlkokul Türkçe 2 ders kitabı. Ada Yayınları.
• Eselioğlu, H., Set, S., ve Yücel, A. (2021). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 8. sınıf ders kitabı. Millî Eğitim Yayınları.
• Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., ve Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education. McGraw-Hill.
• Gözüküçük, M. (2015). Anadili Türkçe olmayan ilkokul öğrencilerine ilkokuma yazma öğretiminde karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Kasten, C., ve Yıldırım, K. (2011) Türk öğrencilerin iyi birer okuryazar olmalarına yönelik öneriler. Maya Akademi.
• Kır, T., Kırman, E., ve Yağız, S. (2018). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 7. sınıf Türkçe ders kitabı. Millî Eğitim Bakanlığı.
• Kınıklı, M. A., (2019) Tekrarlı eko okuma stratejisinin öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin okuduğunu anlama becerisi üzerindeki etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• Kızıltaş, Y. (2019). Ana dili farklı ilkokul öğrencilerinin akıcı okuma ve okuduğunu anlama becerilerinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi
• Kodan, H. ve Akyol, H. (2018). Effects of choral, repeated and assisted reading strategies on reading and reading comprehension skills of poor readers. Education and Science, 43(193), 159-179.
• Koşan, Y. (2015). Okul öncesi eğitimin iki dilli çocukların okula hazır bulunuşluklarına etkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Kuruoğlu, G., ve Şen, N. (2018). Okuma güçlüğü yaşayan ortaokul öğrencilerinin yaptıkları okuma hatalarının incelenmesi. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4(2), 101-110.
• Laberge, D., ve Samuels, S. J. (1974). Toward a theory of automatic information processing in reading. Cognitive Psychology, 6, 293–323.
• Luft Baker, D., Park, Y., ve Andress, T. T. (2023). Longitudinal predictors of bilingual language proficiency, decoding, and oral reading fluency on reading comprehension in Spanish and in English. School Psychology Review, 52(4), 421–434. https://doi.org/10.1080/2372966X.2021.2021447
• Maki, K. E., ve Hammerschmidt-Snidarich, S. (2022). Reading fluency intervention dosage: A novel meta-analysis and research synthesis. Journal of School Psychology, 92, 148–165. https://doi.org/10.1016/j.jsp.2022.03.008
• National Reading Panel. (2000). Teaching children to read: An evidence-based assessment of the scientific research literature on reading and its implications for reading instruction: Reports of the subgroups. National Institute of Child Health and Development.
• Özkara, Y. (2010). Okuma güçlüğü olan öğrencilerin okuma düzeylerinin geliştirilmesine yönelik bir uygulama. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 109-119.
• Rasinski, T. V. (2010). The fluent reader. Scholastic.
• Rasinski, T., Blachowicz, C. ve Lems, K. (ed.). (2006). Fluency Instruction. The Guilford.
• Rasinski, T., Padak, N. D., McKeon, C. A., Wilfong, L. G., Friedauer, J. A. ve Heim, P. (2005). Is reading fluency a key for successful high school reading? Journal of Adolescent & Adult Literacy, 49(1), 22–27. https://doi.org/10.1598/JAAL.49.1.3
• Rasinski, T., Paige, D., Rains, C., Stewart, F., Julovich, B., Prenkert, D., Rupley, W. H. ve Nichols, W. D. (2017). Effects of intensive fluency instruction on the reading proficiency of third-grade struggling readers. Reading & Writing Quarterly, 33(6), 519–532. https://doi.org/10.1080/10573569.2016.1250144
• Rasinski, T. V., Rupley, W. H., Pagie, D. D. ve Nichols, W. D. (2016). Alternative text types to improve reading fluency for competent to struggling readers. International Journal of Instruction, 9(1) 163-178.
• Rupley, W. H., Nichols, W. D., Rasinski T. V. ve Paige, D. (2020). Fluency: Deep roots in reading instruction. Education Sciences, 10(155). https://doi.org/10.3390/educsci10060155
• Sevim, B. (2022). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu 5. sınıf Türkçe ders kitabı. Koza.
• Sezer, B. (2021). Farklı sesli okuma yöntemlerinin ilkokul 3. sınıf öğrencilerinin dinlediğini anlama düzeylerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi.
• Şahin, K., ve Melanlıoğlu, D. (2021). Okuma güçlüğü çeken ortaokul öğrencileri üzerine bir eylem araştırması. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(Özel sayı 1), 78-89.
• Şıvkın, S., Akson, V. C., ve Gür Erdoğan, D. (2020). LGS’de sorulan PISA tarzı matematik sorularını doğru cevaplama ile okuduğunu anlama arasındaki ilişkinin öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 148-159.
• Tatar, E., ve Soylu, Y. (2006). Okuma-anlamadaki başarının matematik başarısına etkisinin belirlenmesi üzerine bir çalışma. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(2), 503-508.
• Tosun, D.K. (2018). Okuma çemberlerinin okuduğunu anlama, akıcı okuma, okuma motivasyonu ve sosyal beceriler üzerindeki etkisi ve okur tepkilerinin belirlenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Yavuz, D., ve Kahraman, G. (2019). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu Türkçe 6 ders kitabı. Anka.
• Yeganeh, M. T. (2013). Repeated reading effect on reading fluency and reading comprehension in monolingual and bilingual EFL learners. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 70, 1778–1786. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.01.253
• Yıldırım, K., Rasinski, T. ve Kaya, D. (2017). Fluency and comprehension of expository texts in Turkish students in grades four through eight. Eğitim ve Bilim, 42(192), 87–98. https://doi.org/10.15390/EB.2017.7318
• Yılmaz, M. (2008). Kelı̇me tekrar tekniğinin akıcı okuma becerı̇lerı̇nı̇ geliştirmeye etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(12), 323-350.
• Yüksel, A. (2010). Okuma güçlüğü çeken bir öğrencinin okuma becerisinin geliştirilmesine yönelik bir çalışma. Kuramsal Eğitimbilim, 3(1), 124-134.