Ortaokuldaki dinleme eğitiminin niteliğine ilişkin fenomografik bir araştırma / A phenomenological study on the quality of listening education at middle schools

Yıl 2013, Cilt: 1 Sayı: 1, 34 - 44, 29.06.2013

Deniz Melanlıoğlu

Öz

Dinleme ilk edinilen beceridir fakat en çok ihmal edilen dil becerisi de yine dinlemedir. Soyut bir süreci içermesi, işitme ile dinlemenin aynı kavram sanılması gibi nedenlerden dolayı dinleme eğitiminde birtakım aksaklıklar yaşanmaktadır. Okullarda dinleme eğitimi, Türkçe dersinde yürütülmekte;  verilecek eğitimin kapsamı ise Türkçe öğretim programıyla belirlenmektedir. Öğretmen kılavuz kitaplarında her tema sonunda bir dinleme metni yer almakta ve dinleme eğitimi bu metinler aracılığıyla yapılmaktadır. Dinleme eğitimi sürecini inceleyen herhangi bir çalışmaya literatürde rastlanmamıştır. Bu çalışmada Türkçe öğretmenlerinin dinleme becerisine ilişkin ortaokulda yürütülen eğitimin niteliği hakkındaki görüşlerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Araştırmada nitel veri toplama tekniklerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın veri analizinde nitel araştırma yöntemi fenomenoloji kullanılmış; araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formuyla toplanmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin, dinleme eğitimi sırasında öğrencinin okuma becerisini geliştirmeye yönelik uygulamalar yaptıkları, dinleme becerisine yönelik sadece öğretmen kılavuz kitabında yer alan etkinlikleri gerçekleştirdikleri anlaşılmış; bu durum ortaokuldaki dinleme eğitiminin yetersiz olduğu şeklinde yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe eğitmi, dinleme becerisi, dinleme eğitimi, metin

Kaynakça

• Arı, G., (2010). Dinleme/izleme öğretimi. Cemal Yıldız (Ed.). Yeni öğretim programına göre kuramdan uygulamaya Türkçe öğretimi. Ankara: PegemA Yayıncılık. 179-182.
• Conaway, M. (1982). Listening: Learning too and retention agent. In A. S. Algier and K. W. Algier (Eds.). Improving reading and study skills. San Francisco: Jossey-Bass.
• Çelebi H. M. (2008). İlköğretim 6, 7 ve 8. sınıf öğrencilerinin olay ve düşünce yazılarına göre dinleme becerilerinin geliştirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Muğla.
• Çiftci, M. (2001). Dinleme eğitimi ve dinlemeyi etkileyen faktörler. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2 (2).
• Dıakıdoy A. A. N. vd. (2005) The relationship between listening and reading comprehension of different types of text at ıncreasing grade levels. Reading Pyschology. Taylor&Francis Group (http://search.ebscohost.com).
• Dawes, L. (2008). The essential speaking and listening: Talk for learning at key stage 2. New York, NY: Routledge.
• Doğan, Y. (2008). İlköğretim yedinci sınıf öğrencilerinin dinleme becerisini geliştirmede etkinlik temelli çalışmaların etkililiği. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 6 (2): 261-286.
• Gilakjani, A. P. ve Ahmedi, S. M. (2011). The effect of text familiarity on Iranian EFL learners' listening comprehension. Journal of Language Teaching and Research. 2 (4): 783-789.
• Gündoğdu, A. E. (2011). İlköğretim sekizinci sınıf dinleme metinlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Studies. 6 (1): 1217-1227.
• Güneş, F. (2013). Türkçede metin öğretimi yerine metinle öğrenme. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Türkçenin Eğitimi Öğretimi Özel Sayısı. (11): 603-637.
• Karasakaloğlu, N. ve Bulut, B. (2012). Görsel destekli dinleme metinlerinin anlamaya etkisi. e-Journal of New World Sciences Academy. 7 (2): 722-733.
• Katrancı, M. (2012). Üstbiliş stratejileri öğretiminin dinlediğini anlama becerisine ve dinlemeye yönelik tutuma etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Kavcar, C. vd. (2004). Türkçe öğretimi-Türkçe ve sınıf öğretmenleri için. Ankara: Engin Yayınevi.
• Kline, J. A. (1996). Listening effectively. Alabama: Air University Press.
• Marlow, E. (2000). Improving pupil listening. Opinion Papers. MF01/ PCO1 Plus Postage.
• MEB (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Melanlıoğlu, D. (2011). Üstbiliş stratejileri eğitiminin ilköğretim ikinci kademe öğrencilerinin dinleme becerilerine etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Özbay, M. (2010). Türkçe öğretiminde ihmal edilmiş bir alan: Dinleme eğitimi. Türkçe Öğretimi Yazıları. Ankara: Öncü Kitap. 191-201.
• Sajjadi, S. vd. (2012). The effect of text and picture accompaniments to audio materials on comprehension level and response time of EFL learners. Journal of Applied Sciences. 12 (18): 1891-1899.
• Taylor, S. E. 1964. Listening: What research says to the teacher. Washington, DC: National Education Association.
• Umagan, S. (2007). Dinleme. Ahmet Kırkkılıç ve Hayati Akyol (Eds.). İlköğretimde Türkçe öğretimi. Ankara: PegamA Yayıncılık.
• Yalçın, A. (2002). Türkçe öğretim yöntemleri yeni yaklaşımlar. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yıldırım, K. vd. (2010). İlköğretim beşinci sınıf Türk öğrencilerin metin türlerine göre okuduğunu ve dinlediğini anlama düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 10 (3).
• Yıldırım, H. ve Şimşek, A. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Winn, J., (1988). Developing listening skills as a part of the curriculum. Reading Teacher. 42 (2): 144-146.