İlkokul Öğrencilerine Yönelik Çocuk Kitaplarının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 2, 96 - 109, 31.12.2021

Murat Vahdettin Karaköse Hülya Kodan

https://doi.org/10.35233/oyea.928876

Öz

Bu araştırmada 6-10 yaş düzeyi çocuk kitaplarının çocuk edebiyatı iç yapı ve dış yapı nitelikleri açısından incelenmesi amaçlanmış olup, nitel araştırma yöntemlerinden doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada araştırmacı tarafından uzman görüşleri doğrultusunda hazırlanan “Çocuk kitapları iç yapı ve dış yapı özellikleri formu” ile “Çocuk kitapları resim-metin ilişki formu” kullanılmıştır. Dokümanlar, 2020 yılı Eylül ayı en çok tercih edilen 15 kitap olarak belirlenmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Çocuk kitapları için toplanan veriler frekans ve yüzde tabloları şeklinde sunulmuştur. Araştırma sonucunda; kitapların çoğunluğunun kapağın ilgi çekiciliği, dayanıklılığı, kağıt kalitesi, kağıt fonu-yazı rengi uygunluğu, sayfa kenar boşluklarının kullanımı, yazı puntosu, satır ve cümle uzunlukları gibi dış yapı özelliklerine uygun olduğu; işlenen konuların gerçek hayatla ilişkili olduğu, kahramanların çocukların öykünebileceği olumlu davranışlar sergilediği, yalın ve sade bir dil kullanılması gibi iç yapı özelliklerini taşıdıkları belirlenmiştir. Ayrıca kitaplar resim- metin ilişkisi bakımından resimlerin metinler için daha çok açıklayıcı ve yorumlayıcı işlevlere sahip olduğu, konuyu ve içeriği tahmin etmeye, metni anlamaya yönelik olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk kitapları, iç yapı özellikleri, dış yapı özellikleri, resim-metin ilişkisi

A Review of Children's Books for Primary School Students

Öz

The examination of 6–10-year-old children’s books in terms of children's literature qualities have been aimed with this study. While examining 6–10 year old children's books, deep analysis method which is one of the qualitative research methods has been used. "Children's books’ internal and external structure features form" and "Children's books’ picture-text relationship form" have been prepared by the researcher in accordance with expert views. Descriptive analysis method was used while analyzing the data. The data collected for children's books were presented within frequency and percentage tables. When the research results were examined, it was concluded that some of the children's books lacked the internal and external structure features of children's literature. When the cover of some of the books were examined, it was seen that they were inadequate in terms of paper quality, font size and line length. They are also insufficient in terms of physical, personality and spiritual characteristics of the heroes and characters. They also lack different or national cultural values, and common foreign vocabulary is used instead of their meanings in Turkish. It has been concluded that the ratio between picture and text usage in children's books is hardly appropriate, the pictures in children's books have a low relationship between time and place and the pictures in children's books do not have a relationship with the text on the same page

Anahtar Kelimeler

Children, internal structure, external structure, picture-text relationship

Kaynakça

• Agosto, D. E. (1999).One and inseparable: interdependent storytelling in Picture story books. Children Literature in Education, 30 (4), 267-280.
• Ateş, S., Akbay F., Yıldırım, K. ve Çetinkaya, F. Ç. (2020). The effects of story reading on first grade students’ story comprehension and retelling skills. Academy Journal of Educational Sciences, 4(2), 81-86.
• Balta, E. E. (2019). Çocuk edebiyatı üzerine yapılmış lisansüstü çalışmaların içerik analizi (2011-2018 Yılları). OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 464-489.
• Bond, M. A. & Wasik, B. A. (2009). Conversation stations: Promoting language development in young children. Early Childhood Education Journal, 36, 467-473.
• Bulut, P. ve Kuşdemir, Y. (2013). Tübitak tarafından yayınlanan çocuk kitaplarının içerik özelliklerinin incelenmesi. Turkish Studies, 8(12), 215-226.
• Bus, A. G., Van Ijzendoorn, M. H., & Pellegrini, A. D. (1995). Joint book reading makes for success in learning to read: A meta-analysis on intergenerational transmission of literacy. Review of Educational Research, 65(1), 1-21.
• Carney, R. N. & Levin, J. R. (2002). Pictoral illustrations still improve students learning from text. Educational Psychology Review, 14(1), 5-26.
• Connor, C., M. & Morrison, F. J. (2006). Preschool instruction and children’s literacy skill growth. Journal of Educational Psychology, 98(4), 665-689.
• Çakmak, Z. ve Kaçar, T. (2020). 7. Sınıf sosyal bilgiler ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi. Turkish Studies, 15(3), 1629-1649.
• Çakmak Güleç, H., ve Geçgel, H. (2012). Çocuk edebiyatı okul öncesinde edebiyat ve kitap (2.baskı). Kriter.
• Çer, E. (2016). Preparing books for children from birth to age six: The approach of appropriateness for the child. Journal of Education and Practice, 7(6), 78-99.
• Çetin, Ş. Ü. ve Cir, Ö. (2016). Farklı kültürlerdeki çocuk kitaplarının resimlendirme tekniklerinin ve görsel özelliklerinin incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 3(1), 1-12.
• Demircan, C. (2006). TÜBİTAK çocuk kitaplığı dizisindeki kitapların dış yapısal ve iç yapısal olarak incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 12-27.
• Demirel, Ş. (2010). Edebi Metinlerle Çocuk Edebiyatı. Pegem Akademi.
• Demirel, Ş., Kökçü, Y. ve Akbaba, R. S. (2018). 5. Sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 224-243.
• Dönmezler, E. (2019). Türkiye’de yayınlanmış 5-8 yaş resimli çocuk kitaplarının biçim, resim ve içerik açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mersin Üniversitesi.
• Dönmezler, E. ve Say, S. (2020). Examination of illustrated childrens’ boks published in Turkey for ages 5-8 in terms of format, illustrations and content. International Journal of Eurasia Social Sciences, 11(40), 746-772.
• Düzenli, E. (2019). Hidayet Karakuş’un hikâyelerinin çocuk edebiyatının temel unsurları bakımından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bayburt Üniversitesi.
• Fang, Z. (1996). Illustartions, text, and the child reader: what are pictures in children’s storybooks for? Reading horizons: A Journal of Literacy and Language Arts, 37(2), 130-142.
• Ganea, F., Pickard, M. B. & Deloache, J. S. (2008). Transfer between picture books and the real World by very young children. Journal of Cognition and Development, 9(1), 46-66. https://doi.org/10.1080/15248370701836592
• Gönen, M., Aydos, E.H., Şentürk, Ç., Karacan,G., Kahraman, C. ve Tuna, P. (2013). Resimli çocuk kitaplarının içerik ve fiziki özelliklerinin incelenmesi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (1), 1-14.
• Gönen, M., Karakuş, H., Uysal, H., Kehci, A., Uluştaş, Z. ve Kahve, Ö. (2016). Resimli çocuk kitaplarının içerik ve resimleme özelliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(4), 724-735. https://doi.org/10.16986/HUJE.2015014224
• Gönen, M., Uygun, M., Erdoğan, Ö., & Katrancı, M. (2012). Resimli çocuk kitaplarının fiziksel, içerik ve resimleme özellikleri açısından incelenmesi. Millî Eğitim Dergisi, 42(196), 258-272.
• Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M., & Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36 (160), 250-265.
• Gündoğan, A. (2019). Millî değerlerin içselleştirilmesinde hayat bilgisi dersinin rolü. A. F. Arıcı ve M. Başaran (Ed.) içinde, Millî Eğitim Üzerine Yazılar (ss.125-141). Efe Akademi.
• Güneş, Z. (2007). İlköğretimde Çocuk Edebiyatı. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Huck, C., Kiefer, B., Hepler, S., & Hickman, J. (2004). Children’s literature. McGraw-Hill.
• Isbell, R., Sobol, J., Lindauer, L., & Lowrance, A. (2004). The effects of storytelling and storyreading on the oral language complexity and story comprehension of young children. Early Childhood Education Journal, 32(3), 157-163. https://doi.org/10.1023/B:ECEJ.0000048967.94189.a3
• İnan Yıldız, F. (2015). İlkokul 2. Sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.
• İşcan, A. ve Karadağ, K. (2021). İlkokul 4. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyumunun incelenmesi. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(1), 196-215.
• Karakurt İpek, G. (2019). Yürekdede ile Padişah adlı masalın çocuk edebiyatı açısından değerlendirilmesi. Çocuk Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi, 2(1), 47-60.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kayabekir, T. ve Tepecik, A. (2018). Resimlerin metne uygunluklarının değerlendirilmesine yönelik bir ölçek önerisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi (GEFAD), 38 (1), 405-429.
• Kıbrıs, İ. (2006). Çocuk Edebiyatı. Tekağaç Eylül.
• Kıbrıs, İ. (2010). Çocuk Edebiyatı. Kök.
• Körükçü, Ö. (2012). Okul öncesi eğitime yönelik resimli çocuk kitaplarının bulunması gereken özellikler açısından incelenmesi. Trakya University Journal of Social Science, 14(2), 243-254.
• Kuru, H. (2018). Hamdullah Köseoğlu’nun “Küçük Ressam” ve “Elimi Bırakma Anne” adlı eserlerinin çocuk edebiyatı açısından incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 25-39.
• Levin, J. R. (1979). On functions of pictures in prose. National Institute of Education.
• Lüle, E. (2007). Yedi farklı çocuk kitabının çocuk yazını ilkelerine uygunluğunun değerlendirilmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(14), 17–30.
• Mert, O., Albayrak, F. ve Serin, N. (2013). Çeviri çocuk kitaplarının kültür aktarımı açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 58-73.
• Nas, R. (2002). Örneklerle Çocuk Edebiyatı. Ezgi Kitabevi.
• Nikolajeva, M. & Scott, C. (2000). The Dynamics of picturebook communication. Children’s Literature in Education, 31(4), 225-239.
• Oğuzkan, A., F. (2006). Çocuk Edebiyatı. Anı.
• Okumuş, A. (2017). Bir çocuk edebiyatı yazarı olarak Aydoğan Yavaşlı’nın hayatı, eserleri ve eserlerinde ilettiği değerler üzerine incelemeler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Özgider, D. S. (2010). Türkiye ve İngiltere’de çok satılan çocuk kitaplarının biçimsel ve içerik özellikleri açısından karşılaştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Özkan, U. B. (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi. Pegem Akademi.
• Özkan, R. ve Tutkun, S. B. (2014). İlköğretim sosyal alan ders kitaplarının görsel boyut ve içerik tutarlılığı açısından incelenmesi. International Journal of Social Science, 24, 371-386. https://doi.org/10.9761/JASSS2169
• Özkan, N. ve Yılmaz, B. (2001). Çocuk kitaplarında dil sorunu. Bilgi Dünyası, 2(2), 147-168.
• Saltık, O. (2016). Kurgulanmış masalların iç yapı özellikleri açısından çocuğa göreliği. Turkish Studies, 11(19), 671-692.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyatı. Kök.
• Sipe, L. R. (1998). How picture boks work: semiotically framed theory of text-picture relationships. Children’s Literature in Education, 29(2), 97-108.
• Snell, E. K., Hindman, A. H. & Wasik, B. A. (2015). How can book reading close the Word gap? Five key practices from research. The Reading Teacher, 68(7), 560-581. https://doi.org/10.1002/trtr.1347
• Şahin, G. (2014). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında görsel bir uyaran olarak resim. Electronic Turkish Studies, 9 (3), 1309-1324.
• Şimşek, T. (2007). Çocuk Edebiyatı. Suna.
• Şimşek, T. (2011). Kuramdan Uygulamaya Çocuk Edebiyatı El Kitabı. Grafiker.
• Şimşek, T. (2018). Çocuk edebiyatı. Grafiker.
• Taşdemir, M. (2005). Eğitsel bir materyal olarak çocuk hikâye ve romanlarının nitelik düzeyi. Milli Eğitim Dergisi, 33(168), 7-29.
• Tekşan, K., Set, G. ve Çinpolat, E. (2019). Çocuk kitapları ve idealist kahramanlar. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 241-261.
• Temizyürek, F., Şahbaz, N., K., ve Gürel, Z. (2016). Çocuk Edebiyatı. Pegem Akademi.
• Ulusoy, M. ve Altun, D. (2018). Oku öncesi Öğretmen adaylarının çocuk edebiyatı ve resimi çocuk kitapları ile ilgili metaforları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 1206-1221.
• Uzmen, S., ve Mağden, D. (2002). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15, 193-212.
• Yalçın, A., ve Aytaş, G. (2005). Çocuk Edebiyatı. Akçağ.
• Yılar, Ö. ve Lokman, T. (2007). Eğitim Fakülteleri İçin Çocuk Edebiyatı. Pegem A.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.