Etkili Pekiştireçlerin Değerlendirilmesinde Kullanılan Sistematik Yöntemler

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 01, 149 - 164, 19.01.2017

Özlem Toper-korkmaz

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.286679

Cited By: 3

Öz

Olumlu pekiştirme uygulamalı davranış analizinin en
sık kullanılan davranış ilkelerinden birini oluşturmaktır ve başarısı ise
kullanılan pekiştireçlerin etkililiğine bağlıdır. Dolayısıyla bir davranış
değiştirme programına başlamadan önce etkili pekiştireçlerin belirlenmesi son
derece önemlidir. Bununla birlikte pek çok durumda etkili pekiştireçlerin
belirlenmesi güç olabilmektedir. Özellikle ağır düzeyde yetersizliği olan
bireyler, çoklu yetersizliği olan bireyler ve erken çocukluk döneminde olan
bireyler için sistematik yöntemlere gereksinim duyulmaktadır. Bu nedenle
alanyazında araştırmacılar çeşitli sistematik pekiştireç belirleme ve
değerlendirme yöntemleri geliştirmişlerdir. Ancak ülkemizde bu yöntemlere
ilişkin çok sınırlı sayıda Türkçe kaynağa ve araştırmaya ulaşılmaktadır. Bu
yüzden bu çalışmada, sistematik pekiştireç belirleme yöntemlerinin incelenmesi
ve bu yöntemler hakkında bilgi verilmesi amaçlanmıştır. Verilen bilgiler ve
önerilerin, alanda çalışan uygulamacılar ve ileri araştırmalar için katkı
sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Pekiştireç, pekiştireç hiyerarşisi, tercih değerlendirmesi

Kaynakça

• Betz, A. M., & Fisher, W. W. (2011). Functional analysis: History and methods. In W. Fisher, & C. V. Piazza (Eds.), Handbook of applied behavior analysis (pp. 206-225). New York, NY: The Guilford Press.
• Cannella, H. I., O'Reilly, M. F., & Lancioni, G. E. (2005). Choice and preference assessment research with people with severe to profound developmental disabilities: A review of the literature. Research in Developmental Disabilities, 26, 1-15.
• Carr, J. E., Nicolson, A. C., & Higbee, T. S. (2000). Evaluation of a brief multiple stimulus preference assessment in a naturalistic context. Journal of Applied Behavior Analysis, 3(33), 353-357.
• Catania, A. (2011). Basic operant contingencies main effects and side effects. In W. Fisher, & C. V. Piazza, Handbook of applied behavior analysis (pp. 34-54). New York: The Guilford Press.
• Cohen-Almedia, D., Graff, R. B., & Ahearn, W. H. (2000). A comparison of verbal and tangible stimulus preference assessments. Journal of Applied Behavior Analysis, 33, 329-334.
• Dally, E. J., Wells, N. J., & Swanger-Gagne, M. S. (2009). Evaluation of the multiple-stimulus without replacement preference assessment method using activities as stimulu. Journal of Applied Behavior Analysis, 42(3), 563-574.
• Davies, G., Chand, C., Yu, C. T., Martin, T. L., & Martin, G. L. (2013). Evaluation of multiple-stimulus preference assessment with adults with developmental disabilities. Education and Training in Autism and Developmental Disabilities, 48(2), 269-275.
• DeLeon, I. G., & Iwata, B. A. (1996). Evaluation of a multiple stimulus presentation format for assessing reinforcer preferences. Journal of Applied Behavior Analysis, 29(4), 519-533.
• DeLeon, I. G., Fisher, W. W., Rodriguez-Catter, V., Maglieri, K., Herman, K., & Marhefka, J. M. (2001). Examination of relative reinforcement effects of stimuli identified through pretreatment and daily brief preference assessments. Journal of Applied Behavior Analysis, 34(4), 463-473.
• Deliperi, P., Vladescu, J. C., Reeve, K. F., Reeve, S. A., & DeBar, R. M. (2015). Training staff to implement a paired-stimulus preference assessment using video modeling with voiceover instruction. Behavioral Interventions, 30, 314-332