Özel Gereksinimli 3-6 Yaş Çocuklarının Ebeveynlerinin Stres Düzeyleri ile Rolleri Arasındaki İlişki

Yıl 2017, Cilt: 18 Sayı: 03, 383 - 400, 01.08.2017

Tülay İlhan

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.286786

Cited By: 11

Öz

Tüm çocukların olduğu gibi özel gereksinimli
çocukların da gelişim ve eğitiminde ebeveyn rollerinin niteliği önemli bir
faktördür. Ancak, özel gereksinimli çocukların ebeveynleri diğer ebeveynlere
oranla daha fazla stres yaşayabilmekte ve bu durum onların uygun ve
destekleyici ebeveyn rollerini yerine getirmesini engelleyebilmektedir. Bu
çalışmanın amacı, özel gereksinimli 3-6 yaş çocuklarının ebeveynlerinin,
ebeveyn stresinin ebeveyn rolleri ile ilişkisini açıklamak ve bu ilişkinin
hangi yönde ve ne düzeyde olduğunu ortaya koymaktır. Araştırmada nicel
araştırma yöntemlerinden olan korelasyonel model kullanılmıştır ve çalışmaya 48
ebeveyn katılmıştır. Veri toplama araçları olarak Algılanan Stres Ölçeği(ASÖ)
ve Aile Değerlendirme Ölçeği(ADÖ)’nün alt ölçeği olan Roller Ölçeği
kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ebeveynlerin stres düzeyleri ile ebeveyn
rolleri arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Son olarak,
araştırmada ebeveyn stresinin olası nedenleri tartışılmış ve stres düzeyini
azaltmak için sosyal destek programlarının uygulanması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

özel eğitim, ebeveyn stresi, ebeveyn rolleri

Kaynakça

• Akmeşe, P.P. ve Kayhan, N. (2014). Okul Öncesi ve İlkokula Devam Eden Özel Gereksinimli Öğrencilerin Aile
• Katılım Düzeylerinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi; 43(2): 39-56.
• Al-Gamal, E. ve Long, T. (2013). Psychological distress and perceived support among Jordaninan parents living
• with a child with cerebral palsy: a cross-sectional study. Scandinavian Journal of Caring Sciences; 27: 624-631.
• Ataman, A. (2005). Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitime Giriş. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Bakkaloğlu, H. (2013). Ebeveynlerin Gözüyle Özel Gereksinimli Çocukların Erken Müdahaleden Okul Öncesi
• Programlara Geçiş Süreci. Eğitim ve Bilim; 38 (169).
• Ben, R. , Akiva, T., Arel, S., Roeser, R. W. (2012). Mindfulness Training Effects for Parents and Educators of
• Children With Special Needs. Developmental Psychology; 48(5): 1476-1487.
• Bulut, I. (1993). Ruh Hastalığının Aile İşlevlerine Etkisi. Ankara: Başbakanlık Kadın ve Sosyal Hizmetler
• Müsteşarlığı Yayınları.
• Büyüköztürk Ş., Kılıç Çakmak, E,. Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., (2016). Bilimsel Araştırma
• Yöntemleri. 20.Baskı, Ankara: Pegem Akademi.
• Dardas, D.A. ve Ahmad, M.M. (2014). Psychometric properties of the Parenting Stress Index with parents of
• children with autistic disorder. Journal of Intellectual Disability Research; 58(6): 560-571.
• Dönmez, N.B. (2010). Öğretmenlik Programları için Özel Eğitim. Ankara: Gündüz
• Eğitim ve Yayıncılık.
• Ergin, D., Şen, N., Eryılmaz, N., Pekuslu, S., ve Kayacı, M. (2007). Engelli Çocuğa Sahip Ebeveynlerin
• Depresyon Düzeyi ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu
• Dergisi; 10(1).
• Ersoy, Ö. ve Çürük, N. (2009). Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Annelerde Sosyal Desteğin Önemi. Aile ve
• Toplum Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, Nisan-Mayıs-Haziran 2009.
• Giovagnoli, G., Postorino, V., Fatta, L.M., Sanges, V., Peppo, L.D., Vassena, L., Rose, P.D., Vicari, S.,
• Mazzone, L. (2015). Behavioral and Emotional Profile and Parental Stress in Preschool Children with Autism Spectrum Disorder. Research in Developmental Disabilities; 45-46, 411-421.
• Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (573 Sayılı). (1997). 06.06.1997 Tarih ve 23011 Sayılı
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. (2006). 31.05.2006 Tarih ve 26184 Sayılı Resmi Gazete.
• Suksy, S., Dumciene, A. ve Lapenine, D. (2015). Parental Involvement in Inclusive Education of Children with
• Special Educational Needs. Social Behavior and Personality; 43(2), 327-338.
• Tabachnick, B.G. ve Fidell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics. 6.Baskı. Boston: Pearson.
• Vural, S. Ve Yücesoy, Ş. (2003). Türkiye’de Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Hizmetlerin Yasal
• Yapılanmasında Avrupa Birliği’ne Uyum Çabalarının Yansımaları. Sosyal Bilimler Dergisi; 2003-2004.
• Wilmshurst, L. ve Brue, A.W. (2005). A Parent’s Guide to Special Education. New York: Amacom Books.