Okul Öncesi Öğretmenlerinin Üstün Yetenekli Çocukların Tanılanması ve Eğitimlerine İlişkin Algıları

Yıl 2020, Cilt: 21 Sayı: 2, 329 - 356, 01.06.2020

Ahmet Bildiren , Gamze Gür Ali Serdar Sağkal , Yalçın Özdemir

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.572326

Cited By: 8

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin üstün yeteneğe ilişkin algılarının incelenmesidir. Nitel bir çalışma olarak kurgulanan bu araştırmada, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmada, ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak Aydın ilinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi ve özel okullarda görev yapan toplam 40 okul öncesi öğretmeniyle görüşmeler yapılmıştır. Görüşme verilerinin analizinde içerik analizi tekniği uygulanmıştır. Araştırma bulguları, öğretmenlerin üstün yeteneği daha çok performans, zekâ, yaratıcılık ve yetenek boyutlarıyla tanımladıklarını göstermiştir. Üstün yeteneğin tanılanmasında, katılımcılar daha çok uzman değerlendirmesinin gerekliliğine vurgu yapmışlardır. Okul öncesi dönemde üstün yeteneğin tanılanması, çocukların akademik ve yetenek gelişimi açısından önemli görülmüştür. Üstün yetenekli çocukların eğitiminde ek etkinlik kullanımı ile ayrı eğitim önerileri sıklıkla vurgulanmıştır. Üstün yetenekli çocukların eğitiminde sınıf ortamlarında yapılabilecek düzenlemelere ilişkin materyal ve öğrenme merkezi kullanımı daha sık dile getirilmiştir. Üstün yetenekli çocukların eğitiminde karşılaşılan çok sayıda güçlük dile getirilirken, bununla birlikte öğretmenlerin kendilerini yeterlik ve donanım açısından zayıf değerlendirmeleri dikkat çeken bir bulgu olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Üstün yetenek, okul öncesi dönem, öğretmen görüşleri, tanılama, eğitim

Kaynakça

• Alemdar, M. (2009). Erken çocukluk dönemindeki üstün yetenekli çocukların belirlenmesinde ebeveyn, öğretmen ve uzman görüşlerinin karşılaştırılması [Early childhood children determining the gifted parents, teachers and comparison of expert opinions] (Unpublished master’s thesis, Gazi University, Institute of Educational Sciences, Ankara, Turkey). Retrieved from http://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi. (Thesis Number 333513)
• Aral, N., Kandır, A., & Can Yaşar, M. (2003). Okul öncesi eğitim 1 [Preschool education 1]. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• Ayas, M. B., & Kirişçi, N. (2017). Özel yeteneklilerin özellikleri ve tanılanması [Special features and identification of gifted individuals]. M. A. Melekoğlu & U. Sak (Eds.), in Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek (pp. 154-170). Ankara: Pegem Akademi.
• Ayas, M. B., & Sak, U. (2014). Objective measure of scientific creativity: Psychometric validity of the Creative Scientific Ability Test. Thinking Skills and Creativity, 13, 195-205. doi: 10.1016/j.tsc.2014.06.001
• Barbour, N. E., & Shalilee, B. D. (1998). Gifted education meets Reggio Emilia: Visions for curriculum in gifted education for young children. Gifted Child Quarterly, 42(4), 228-237. doi: 10.1177/001698629804200406
• Bildiren, A. (2018a). Developmental characteristics of gifted children aged 0–6 years: Parental observations. Early Child Development and Care, 188(8), 997-1011. doi: 10.1080/03004430.2017.1389919
• Bildiren, A. (2018b). Opinions of primary school teachers on the definition, identification and education of gifted children. International Journal of Eurasia Social Sciences, 9(33), 1363-1380.
• Bildiren, A. (2019). Özel yetenekli çocukların tanılanması [Identification of gifted children]. E. R. Özmen & A. Ataman (Eds.), in Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek (pp. 239-255). Ankara: Maya Akademi.
• Chamberlin, S. A., Buchanan, M., & Vercimak, D. (2007). Serving twice-exceptional preschoolers: Blending gifted education and early childhood special education practices in assessment and program planning. Journal for the Education of the Gifted, 30(3), 372-394. doi: 10.1177/016235320703000305
• Chan, D. W. (2000). Exploring identification procedures of gifted students by teacher ratings: Parent ratings and student self-reports in Hong Kong. High Ability Studies, 11(1), 69-82. doi: 10.1080/713669176
• Coleman, M. R. (2016). Recognizing young children with high potential: U‐STARS∼ PLUS. Annals of the New York Academy of Sciences, 1377(1), 32-43. doi: 10.1111/nyas.13161
• Cukierkorn, J. R., Karnes, F. A., Manning, S. J., Houston, H., & Besnoy, K. (2007). Serving the preschool gifted child: Programming and resources. Roeper Review, 29(4), 271-276. doi: 10.1080/02783190709554422
• Çitil, M., & Ataman, A. (2018). İlköğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerin davranışsal özelliklerinin eğitim ortamlarına yansıması ve ortaya çıkabilecek sorunlar [The reflection of the primary level gifted students’ behavioral characteristics to the educational settings and the problems that may arise]. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 185-231.
• Dağlıoğlu, H. E., & Suveren, S. (2013). The role of teacher and family opinions in identifying gifted kindergarten children and the consistence of these views with children's actual performance. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(1), 444-453.
• Davidson, J. E. (2009). Contemporary models of giftedness. In L. V. Shavinina (Ed.), International handbook on giftedness (pp. 81–97). doi: 10.1007/978-1-4020-6162-2_4
• Diezmann, C. M., Watters, J. J., & Fox, K. (2001). Early entry to school in Australia: Rhetoric, research and reality. Australasian Journal of Gifted Education, 10(2), 5-18.
• Duran, A., & Dağlıoğlu, H. E. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının üstün yetenekli çocuklara ilişkin metaforik algıları [The metaphoric perceptions of preschool teacher candidates regarding gifted children]. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(3), 855-881.
• Freeman, J. (1997). The emotional development of the highly able. European Journal of Psychology in Education, 12(4), 479-493.
• Gross, M. U. M. (2002). Musings: Gifted children and the gift of friendship. Understanding Our Gifted, 14(3), 27-29.
• Harrison, C. (2004). Giftedness in early childhood: The search for complexity and connection. Roeper Review, 26(2), 78-84. doi: 10.1080/02783190409554246
• Heller, K. A. (2004). Identification of gifted and talented students. Psychology Science, 46(3), 302-323.
• Hemphill, A. N. (2009). How teacher participation in the identification process impacts the underrepresentation of minority students in gifted programs (Doctoral dissertation, University of Southern California). Retrieved from http://digitallibrary.usc.edu/cdm/ref/collection/p15799coll127/id/269426
• Hoctor, M. (2013). Identifying young gifted children (Doctoral dissertation, University of Southern California). Retrieved from http://digitallibrary.usc.edu/cdm/ref/collection/p15799coll3/id/329861
• İnan, H. Z., Bayındır, N., & Demir, S. (2009). Awareness level of teachers about the charactaristics of gifted children. Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 3(3), 2519-2527.
• Johnsen, S. (2009). Best practices for identifying gifted students. Principal, 88(5), 8-14.
• Jolly, J. L., & Kettler, T. (2008). Gifted education research 1994-2003: A disconnect between priorities and practice. Journal for the Education of the Gifted, 31(4), 427-446
• Kaplan, S., & Hertzog, N. B. (2016). Pedagogy for early childhood gifted education. Gifted Child Today, 39(3), 134-139. doi: 10.1177/1076217516644637
• Karadağ, F., & Yıldız Demirtaş, V. (2017). Okul öncesi dönem ve özel yetenek [Pre-school period and giftedness]. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), 737-745. doi: 10.17719/jisr.2017.1810
• Karnes, M. B., & Johnson, L. J. (1991). The preschool/primary gifted child. Journal for the Education of the Gifted, 14(3), 267-283.
• Kaufman, J. C., Plucker, J. A., & Russell, C. M. (2012). Identifying and assessing creativity as a component of giftedness. Journal of Psychoeducational Assessment, 30(1), 60-73. doi: 10.1177/0734282911428196
• Kettler, T., Oveross, M. E., & Bishop, J. C. (2017). Gifted education in preschool: Perceived barriers and benefits of program development. Journal of Research in Childhood Education, 31(3), 342-359. doi: 10.1080/02568543.2017.1319443
• Kıldan, A. O. (2011). Okul öncesi öğretmenlerin üstün yetenekli çocuklar hakkındaki görüşleri [Preschool teachers opinions about gifted children]. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 805-818.
• Kim, K. H. (2011). The creativity crisis: The decrease in creative thinking scores on the Torrance Tests for Creative Thinking. Creative Research Journal, 23(4), 285-295. doi: 10.1080/10400419.2011.627805
• Koshy, V., & Robinson, N. M. (2006). Too long neglected: Gifted young children. European Early Childhood Education Research Journal, 14(2), 113-126. doi: 10.1080/13502930285209951
• Kroesbergen, E. H., van Hooijdonk, M., Van Viersen, S., Middel-Lalleman, M. M., & Reijnders, J. J. (2016). The psychological well-being of early identified gifted children. Gifted Child Quarterly, 60(1), 16-30. doi: 10.1177/0016986215609113
• Kuo, C. C., Maker, J., Su, F. L., & Hu, C. (2010). Identifying young gifted children and cultivating problem solving abilities and multiple intelligences. Learning and Individual Differences, 20(4), 365-379. doi: 10.1016/j.lindif.2010.05.005
• Kurnaz, A., & Arslantaş, S. (2018). Sınıf öğretmenlerine sunulan üstün yetenekli öğrenciler için farklılaştırılmış etkinlik geliştirme eğitiminin etkisinin incelenmesi [Examining the efficiency of teacher training for teaching developing differentiated teaching activities for gifted students to the classroom teachers]. Milli Eğitim Dergisi, 47(1), 309-332.
• Lohman, D. F. (2005). The role of nonverbal ability tests in identifying academically gifted students: An aptitude perspective. Gifted Child Quarterly, 49(2), 111-138. doi: 10.1177/001698620504900203
• McGee, C. D., & Hughes, C. E. (2011). Identifying and supporting young gifted learners. Young Children, 66(4), 100-105.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.).Thousand Oaks, CA: Sage.
• National Association for Gifted Children. (2006). Early childhood (Position statement). Retrieved from http://www.nagc.org/sites/default/files/Position%20Statement/Early%20Childhood%20Position%20Statement.pdf
• Neergaard, M. A., Olesen, F., Andersen, R. S., & Sondergaard, J. (2009). Qualitative description–the poor cousin of health research? BMC Medical Research Methodology, 9(52), 1-5. doi: 10.1186/1471-2288-9-52
• Olszewski-Kubilius, P., & Thomson, D. (2015). Talent development as a framework for gifted education. Gifted Child Today, 38(1), 49-59. doi: 10.1177/1076217514556531
• Öznacar, M. D., & Bildiren, A. (2016). Üstün zekalı öğrencilerin eğitimi ve eğitsel bilim etkinlikleri [Education of gifted students and educational science activities]. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Pallas, A. M., Entwisle, D. R., Alexander, K. L., & Stluka, M. F. (1994). Ability-group effects: Instructional, social, or institutional? Sociology of Education, 67(1), 27-46.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Peterson, J. S. (2006). Addressing counseling needs of gifted students. Professional School Counseling, 10(1), 43-51. doi: 10.1177/2156759X0601001S06
• Reis, S. M., & Renzulli, J. S. (2010). Is there still a need for gifted education? An examination of current research. Learning and Individual Differences, 20(4), 308-317. doi: 10.1016/j.lindif.2009.10.012
• Renzulli, J. S. (2000). The identification and development of giftedness as a paradigm for school reform. Journal of Science Education and Technology, 9(2), 95-114.
• Renzulli, J. S., & Reis, S. M. (1994). Research related to the Schoolwide Enrichment Triad model. Gifted Child Quarterly, 38(1), 7-20. doi: 10.1177/001698629403800102
• Robertson, K. F., Smeets, S., Lubinski, D., & Benbow, C. P. (2010). Beyond the threshold hypothesis: Even among the gifted and top math/science graduate students, cognitive abilities, vocational interests, and lifestyle preferences matter for career choice, performance, and persistence. Current Directions in Psychological Science, 19(6), 346-351. doi: 10.1177/0963721410391442
• Rotigel, J. V., & Fello, S. (2004). Mathematically gifted students: How can we meet their needs? Gifted Child Today, 27(4). 46-51. doi: 10.4219/gct-2004-150
• Sak, U. (2017). Üstün zekalılar: Özellikleri, tanılanmaları, eğitimleri [Gifted children: Characteristics, identification, and education]. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Sankar–DeLeeuw, N. (2002). Gifted preschoolers: Parent and teacher views on identification, early admission, and programming. Roeper Review, 24(3), 172-177. doi: 10.1080/02783190209554174
• Saranlı, A. G. (2017). A different perspective to the early ıntervention applications during preschool period: early enrichment for gifted children. Education and Science, 42(190), 343-359. doi: 10.15390/EB.2017.7062
• Schroth, S. T., & Helfer, J. A. (2008). Identifying gifted students: Educator beliefs regarding various policies, processes, and procedures. Journal for the Education of the Gifted, 32(2), 155-179. doi: 10.4219/jeg-2008-850
• Senemoğlu, N. (2010). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya [Development, learning, and instruction: From theory to practice] (18th ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Siemer, E. A. (2009). Bored out of their minds: The detrimental effects of No Child Left Behind on gifted children. Washington University Journal of Law & Policy, 30, 539-560.
• Siegle, D., & McCoach, D. B. (2005). Making a difference: Motivating gifted students who are not achieving. Teaching Exceptional Children, 38(1), 22-27.
• Subotnik, R. F., Olszewski-Kubilius, P., & Worrell, F. C. (2011). Rethinking giftedness and gifted education: A proposed direction forward based on psychological science. Psychological Science in the Public Interest, 12(1), 3-54. doi: 10.1177/1529100611418056
• Subotnik, R. F., & Rickoff, R. (2010). Should eminence based on outstanding innovation be the goal of gifted education and talent development? Implications for policy and research. Learning and Individual Differences, 20(4), 358-364. doi: 10.1016/j.lindif.2009.12.005
• Şahin, F. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerin özellikleri konusunda okul öncesi yardımcı öğretmen adaylara verilen eğitimin etkisi [The effects of training for usher pre-school candidates’ about characteristics of talented students]. Üstün Yetenekliler ve Araştırmaları Dergisi, 1(3), 166-175.
• Şahin, F. (2015). Üstün zekalı öğrencilerin eğitimine yönelik eğitsel stratejiler [Educational strategies for gifted students]. F. Şahin (Ed.), in Üstün zekalı ve üstün yetenekli öğrencilerin eğitimi (pp. 3-14). Ankara: Pegem Akademi.
• Şahin, F., & Çetinkaya, Ç. (2015). An investigation of the effectiveness and efficiency of classroom teachers in the identification of gifted students. Turkish Journal of Giftedness & Education, 5(2), 133-146.
• Şahin, F., & Kargın, T. (2013). Sınıf öğretmenlerine üstün yetenekli öğrencilerin belirlenmesi konusunda verilen bir eğitimin öğretmenlerin bilgi düzeyine etkisi [The effect of a training programme on teachers’ knowledge on identification of talented students by primary school teachers]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 14(2), 1-13.
• Tan, S. (2019). Özel yetenekli öğrenciler için eğitim stratejileri, model ve uygulamaları [Educational strategies, models, and practices for gifted students]. E. R. Özmen & A. Ataman (Eds.), in Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek (pp. 261-285). Ankara: Maya Akademi.
• Tomlinson, C. A. (2001). How to differentiate instruction in mixed-ability classrooms (2nd ed.). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• VanTassel-Baska, J., Bracken, B., Feng, A., & Brown, E. (2009). A longitudinal study of enhancing critical thinking and reading comprehension in Title I classrooms. Journal for the Education of the Gifted, 33(1), 7-37. doi: 10.1177/016235320903300102
• Wai, J., Lubinski, D., & Benbow, C. P. (2005). Creativity and occupational accomplishments among intellectually precocious youths: An age 13 to age 33 longitudinal study. Journal of Educational Psychology, 97(3), 484-492. doi: 10.1037/0022-0663.97.3.484
• Walker, B., Hafenstein, N. L., & Crow-Enslow, L. (1999). Meeting the needs of gifted learners in the early classroom. Young Children, 54(1), 32-36.
• Walsh, R. L. (2014). Catering for the needs of intellectually gifted children in early childhood: Development and evaluation of questioning strategies to elicit higher order thinking (Doctoral dissertation, Macquarie University). Retrieved from https://trove.nla.gov.au/work/198419348?selectedversion=NBD55513564
• Walsh, R. L., Hodge, K. A., Bowes, J. M., & Kemp, C. R. (2010). Same age, different page: Overcoming the barriers to catering for young gifted children in prior-to-school settings. International Journal of Early Childhood, 42(1), 43-58. doi: 10.1007/s13158-010-0004-8
• Willig, C. (2013). Introducing qualitative research in psychology: Adventures in theory and method (2nd ed.). New York, NY: McGraw-Hill Education.
• Wright, B. L., & Ford, D. Y. (2017). Untapped potential: Recognition of giftedness in early childhood and what professionals should know about students of color. Gifted Child Today, 40(2), 111-116. doi: 10.1177/1076217517690862
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri [Qualitative research methods in social sciences] (8th ed.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yükseköğretim Kurulu (2018). Yeni öğretmen yetiştirme lisans programları [New teacher training undergraduate programs]. Retrieved from https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari