Özel Yetenekli Çocukların Kendi Arkadaşlık İlişkilerine Yönelik Görüşleri

Yıl 2021, Cilt: 22 Sayı: 1, 113 - 145, 02.03.2021

Fidan Özbey Hadiye Ellibeş Cerrah Şükran Arpaz Ünsal

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.621484

Cited By: 1

Öz

Bu
araştırma özel yetenekli çocukların kendi arkadaşlık ilişkilerine yönelik
görüşlerini belirlemeyi amaçlayan nitel bir araştırmadır. Çalışma grubunu
Düzce, Bolu ve Samsun illerinde yaşayan özel yetenekli 12 öğrenci
oluşturmaktadır. Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı
yapılandırılmış Arkadaşlık İlişkileri Görüşme Formu kullanılarak toplanmıştır.
Verilerin analizi aşamasında 9 tema oluşturulmuş ve bulgular bu temalar altında
düzenlenmiştir. Bu temalar; birliktelik, çatışma, yakınlık, iletişim, yardım,
bağlılık, güven, özdeşim ve sadakat temaları olarak sıralanmaktadır. Bulgulara
göre; öğrenciler arkadaşlarının evlerine sık sık gidip birlikte zaman
geçirdiklerini, onlarla zaman geçirmekten keyif aldıklarını öte yandan yalnız zaman
geçirmeyi de sevdiklerini göstermektedir. İyi bir arkadaşta aradıkları en temel
özelliğin güven olduğu belirlenmiştir. Özel yetenekli çocuklar arkadaşlarıyla
bazı konularda tartışsalar da hata kendilerinde olduğu zaman mutlaka özür
dilediklerini ifade etmişlerdir. Arkadaşlarının fikir ve düşüncelerini
önemsediklerini ve onların sorunları ile yakından ilgilendiklerini dile
getirmişlerdir. Kendilerinin arkadaşları tarafından sevildiğini
belirtmişlerdir. Karşılıklı olarak sırlarını tutuklarını ve birbirlerini
koruduklarını ifade etmişlerdir. Arkadaşlarının yerinde olsaydı kendisi ile
arkadaşlık kurmak isteyebileceğini ifade eden çocuklar, kendilerinin iyi bir
arkadaş olduklarını dile getirmişlerdir. Arkadaşlarının başarıları ile mutlu
olduklarını ve kendi başarıları ile de arkadaşlarının mutlu olduklarını dile
getirmişlerdir. Fakat arkadaşları kendilerini kötü bir yola sürüklerse onlarla
arkadaşlıklarını keseceklerini de açıklamışlardır. Elde edilen bulgular alan
yazın çerçevesinde tartışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Özel yetenekli çocuk, Arkadaşlık ilişkileri, akranlar

Kaynakça

• Akarsu, F. (2001). Üstün yetenekli çocuklar. Ankara: Eduser Yayınları.
• Buescher, T.M. (1986). A Framework forthe Understanding the Socialand Emotional Development of The Gifted And Talented Adolescents, RoeperReview, 8, 10-15.
• Ciğerci, Z. C. (2006). Üstün yetenekli olan ve olmayan ergenlerde benlik saygısı, başkaları tarafından algılanma ve psikolojik belirtilerin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi.
• Clark, B. (2002). Growing up the gifted. USA: New Jersey: Merill Prentice Hall Press.
• Colangelo, N. & Davids, G. (2003). Handbook of gifted education, Boston: Pearson Education.
• Cotien, L. &Manion, L. (1994). Research methods in education (4[" ed.). London: Routlenge.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çağlar, D. (2004). Üstün yetenekli çocuklar seçilmiş makaleler kitabı. Çocuk Vakfı Yayınları: İstanbul.
• Dabrowski, K. (1979/1994). The heroism of sensitivity. (E. Hyzy-Strzelecka, Trans.). Advanced Development, 6, 87-92.
• Dağlıoğlu, H. E. (2010). Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmen yeterlikleri ve özellikleri, Milli Eğitim Dergisi, 39 (186), 72-84.
• Davis, G. A., & Rimm, S. B. (2004). Education of the gifted and talented. Boston, MA: Pearson Education Press.
• Delikara, İ. E. (2000). Ergenlerin akran ilişkileri ve suç kabul edilen davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Douthitt, V. C. (1992). A comparison of adaptivebehaviour in gifted and nongifted children. Roeper Review, 14 (3), 149-151 Education Inc., Boston.
• Erdem, B. (2013). Bilim Ve Sanat Merkezine Devam Eden Üstün Zekâlı Ve Özel Yetenekli Çocukların Sosyalleşme Koşulları (Batı Akdeniz Bölgesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ergin, H. (2004) Zeka düzeyinin “İletişim Becerileri Eğitim Programı”ndan yararlanma düzeyine etkisi. 1.Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı. Çocuk Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Gall, M. D.,Barg, W. R., ve Gall, j. P. (1996). Educational research: an introduction (6111 ed.). NewYark: Longman.
• Gross M.U. M.(2002). Musings: giftedchildrenandthegift of friendship. Open Space Communications, 14(3), 27–29.
• Gross, M. U. (2012). “Play partner” or “sure shelter”: What gifted children look for in friendship. SENG Newsletter, 2(2), 1-3.
• Gülay, H. (2009). Okul öncesi dönemde akran ilişkileri. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Gülay, H. (2010), Okul öncesi dönemde akran ilişkileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12,82-93.
• Gür. Ç. (2011). Üstün Yetenekli Çocukların Karşılaştığı Sosyal Ve Duygusal Problemler Ve Bu Problemlerin Çözümüne İlişkin Öneriler: Arkadaş Edinme Sorunu, Alay Edilme, Anksiyete-Endişeler Ve Aşırı Mükemmelliyetçilik Üzerine Bir Çalışma. 2 nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications. 27-29 April, 2011 Antalya-Turkey.
• Hatch, J., & Johnson, L. G. (1988). Guiding the social development of gifted and talented preschoolers. Paper presented at the Annual Conference of the National Association for the Education of Young Children, Anaheim, CA.
• Helt, C. A. (2008). The role of ıq and gender in the social-emotional functioning of adolescents. Unpublished dissertation. University of Northern Colorado.Işıkoğlu, N. (2005). Eğitimde nitel araştırma. Eğitim Araştırmaları, 20, 158-165.
• Johnson, A.P. (2005). A short guide to action research. United States of America: Pearson.
• Karakuş (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (6)1, s. 127-144.
• Kaya, F., Erdoğan, R. ve Çağlayan, Y. (2014) Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin okul yaşam kaliteleri ve arkadaşlık ilişkilerinin karşılaştırılması. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi 4(2), 107-125.
• Kerr, B.A. (1985). Smart Girls, Gifted Women: Special Guidance Concerns, Roeper Review, 8, 30-33.
• Kline, B.A. &Meckstroth, E.A. (1985). Understanding Encouraging the Exceptionally Gifted, RoeperReview, 8, 24-30.
• Köse, N. (2015) Ergenlerde akran ilişkilerinin mutluluk düzeyine etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(4), 1-6.
• Kvale, S. (1996). InterViews: An introduction to qualitative research interviewing. Thousaiidoaks: sage.
• Lovecky, D. V. (1993). The quest for meaning: counseling issues with gifted children and adolescents. l. k. silverman (ed.), counseling the gifted and talented. Denver: Love Publishing Company.
• Mangır, M. ve Baran, G. (1990). Çocukta rol değişimi ve cinsel kimliğin kazanılması. Eğitim ve Bilim Dergisi, 76(14), 66-72.
• Neihart, M (1999). Impact of giftedness on psychological well-being. Roeper Review, 22, (1), 123-127
• Nail, J.M. & Evans, J.G. (1997). The emotional adjustment of gifted adolescents: A view of global functioning. Roeper Review, 20(1), 18-21.
• Neihart, M. (1999). The impact of giftedness on psychological well being. 09.09.2019 tarihinde; https://positivedisintegration.com/Neihart1999.pdf adresinden erişilmiştir.
• Ruf, D. (2009). Fivelevels of gifted: School issues and education a loptions. Scottsdale, AZ: Great Potential Press.
• Sağlam ,F.N.(2011) Maslow ve İhtiyaçlar Hiyerarşisi Kuramı. 01.03.2011 tarihinde; http://www.psikiyatrivehayat.com/maslow.htm adresiden erişilmiştir. Sak, U. (2016). Üstün zekalılar; özellikleri, tanılanmaları, eğitimleri. Ankara: Vize yayıncılık.
• Saranlı, A. ve Metin, N. (2012). Social-emotional problems observed in gifted children.Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 45(1) 139-163.
• Saranlı, A. G.& Metin N. (2012). Üstün yetenekli çocuklarda gözlenen sosyal – duygusal sorunlar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergis, 45 (1),139-163.
• Smutny, J. F (2001) Stand up for your gifted child. Canada: Free Spirit Publishing
• Sternberg, R. J. (1997). Successful intelligence. New York, NY: Plume.
• Strip, C.A., Hirsch, G. (2000). Helping gifted children soar: A practical guide for parents and teachers. Arizona Book Publishing Association.
• Oğurlu, Ü. & Yaman, Y. (2010). Üstün zekâlı / yetenekli çocuklar ve iletişim. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültes Dergisi, 28,213-223.
• Uysal, R. (2014). The predictive roles of social safeness and flourishing on problematic Facebook use. South African Journal of Psychology, 45(2), 182-193. https://doi.org/10.1177/0081246314560010
• Webb, J.T.(1994) Nurturing Social Emotional Development of Gifted Children. ERIC Digest E527. 09.09.2019 Tarihinde; https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED372554.pdf adresinden erişilmiştir.
• Webb, J.,Amend, E., Webb, N. ve Goerss, J. (2013). Misdiagnose van Hoogbegaafden: Handreikingen voor passend hulp. Assen: KoninkelijkevanGorcum.
• Webb, J., Gore, J., Amend, E. ve DeVries, A. (2013). De Begeleiding van Hoog begaafde Kinderen. Assen: KoninkelijkevanGorcum.
• Winner,E. (1996). Gifted children. USA: Basic Books
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.