Examination of Movies About Gifted Individuals

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 1, 179 - 197, 01.03.2023

Seda Sakar Zeynep Yazgı Yanık Merve Avcı Ahmet Göncü Sunay Bulgurcu Seray Olçay

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.935326

Öz

Introduction: The mass media tools, which affect all areas of life, also influence the perceptions of gifted individuals. The perception of the gifted individual drawn by these tools shapes the perspective on gifted individuals and special abilities. Films, among these tools, take an important place in terms of their power to reach socioeconomic audiences of all ages and all levels. The objective of this study is to reveal how gifted characters are presented in films about gifted individuals.
Method: The characteristics of characters in demographic and different developmental domains (cognitive, personality, social-emotional, and language) were evaluated by examining 36 films about gifted individuals. Films with a gifted individual in the lead role were included in the study. The 36 films reached by meeting this criterion constitute the research objects of the study. The data of the study, designed with the case study method, were collected by document analysis and analyzed by the descriptive analysis method. A checklist including demographic characteristics and cognitive, social-emotional, language, and personality development characteristics of gifted individuals prepared by the researchers based on the literature was used to analyze the films reached. The characteristics of gifted characters were examined by considering the checklist.
Findings: According to the research findings, gifted characters were usually depicted as males in the examined films, and some characters had various diagnoses accompanying their special abilities. Concerning developmental domains, the following dimensions were observed to come to the forefront: strong memory in the domain of cognitive development, self-awareness in the domain of social-emotional development, using the language correctly and fluently in the domain of language development, and self-discipline in the domain of personality development.
Conclusion: It is observed that the characteristics of gifted characters are usually reflected in films in a way overlapping with the literature. In this context, it can be recommended that films about gifted individuals should be shot in Turkey by taking the opinions of experts working in the field of gifted education.

Anahtar Kelimeler

superior intelligence, special ability, descriptive analysis, film analysis, special education

Özel Yetenekli Bireyleri Konu Edinen Filmlerin İncelenmesi

Öz

Giriş: Hayatın her alanında etkin olan kitle iletişim araçları, özel yetenekli bireylere yönelik algıları da etkilemektedir. Bu araçların çizmiş olduğu özel yetenekli birey algısı, özel yetenekli kişilere ve özel yeteneğe bakış açısını şekillendirmektedir. Bu araçlar arasında yer alan sinema filmleri her yaştan ve her seviyede sosyoekonomik kitlelere ulaşma gücü bakımından önemli bir yere sahiptir. Bu çalışmanın amacı, özel yetenekli bireyleri konu edinen sinema filmlerinde özel yetenekli karakterlerin nasıl sunulduğunu ortaya koymaktır.
Yöntem: Özel yeteneklilerin konu edildiği 36 film incelenerek karakterlerin demografik ve farklı gelişim alanlarındaki (bilişsel, kişilik, sosyal-duygusal, dil) özellikleri değerlendirilmiştir. Başrolü özel yetenekli birey olarak karakterize edilen filmler araştırmaya dâhil edilmiştir. Bu ölçüt sonucunda ulaşılan 36 film, araştırmanın inceleme nesnelerini oluşturmaktadır. Durum çalışması yöntemiyle desenlenen çalışmanın verileri doküman analiziyle toplanmış, betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Ulaşılan filmlerin analizinde araştırmacılar tarafından alanyazından hareketle hazırlanan özel yeteneklilerle ilgili demografik özellikler ile bilişsel, sosyal-duygusal, dil ve kişilik gelişim özelliklerinin yer aldığı kontrol listesi kullanılmıştır. Kontrol listesi dikkate alınarak özel yetenekli karakterlerin özellikleri incelenmiştir.
Bulgular: Araştırma bulguları, incelenen filmlerde özel yetenekli karakterin genellikle erkek olarak tasvir edildiğini ve kimi karakterlerin özel yeteneğe eşlik eden çeşitli tanılarının olduğunu göstermektedir. Gelişim alanları açısından incelendiğinde, bilişsel gelişim alanında güçlü hafıza; sosyal-duygusal gelişim alanında öz-farkındalık; dil gelişimi alanında dili doğru ve akıcı kullanma ve kişilik gelişimi alanında ise öz-disiplin boyutlarının ön plana çıktığı görülmüştür.
Tartışma: Filmlerde özel yetenekli karakterlerin özelliklerinin genellikle alanyazınla örtüşen bir biçimde yansıtıldığı görülmektedir. Bu kapsamda özel yetenekliler eğitimi alanında çalışan uzmanlardan görüş alınarak ülkemizde özel yetenekli bireyleri konu alan filmlerin çekilmesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

üstün zeka, özel yetenek, betimsel analiz, film analizi, özel eğitim

Kaynakça

• Abelman, R. (1992). Some children under some conditions: TV and the high potential kid (Number 9206). The National Research Center on the Gifted and Talented. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED366156.pdf
• Ackerman, P. L., & Heggestad, E. D. (1997). Intelligence, personality, and interests: evidence for overlapping traits. Psychological Bulletin, 121(2), 219-245.
• Afat, N., Ateş, H. K., & Karsak, H. G. O. (2020). Gifted filmi bağlamında özel yeteneklilere ve eğitimlerine genel bir bakış. Electronic Turkish Studies, 15(5), 2677-2696.
• Aljughaiman, A., Duan, X., Händel, M., Hopp, M., Stoeger, H., &, Ziegler, A. (2012). A cross- cultural study of implicit theories of an intelligent person. Turkish Journal of Giftedness and Education, 2(1), 2-17.
• Ball-Rokeach, S. J., & DeFleur, M. L. (1976). A dependency model of mass-media effects. Communication Research, 3(1), 3-21.
• Baudson, T. G. (2016). The mad genius stereotype: Still alive and well. Frontiers in Psychology, 7, 368. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.00368
• Bayar, S., Arslan, D. ve Avcı Doğan, G. (2020). Özel eğitim öğretmen adaylarının üstün zekâ kavramına yönelik algısı. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 4(3), 232-253. https://doi.org/10.34056/aujef.673373
• Bear, G. B. (2005). Developing self-discipline and preventing and correcting misbehavior. Pearson Education.
• Behrend, A. H. (2012). Self-perceptions of gifted achievers and underachievers: A phenomenological study [Doctoral dissertation, Liberty University]. ProQuest. https://search.proquest.com/dissertations-theses/self-perceptions-gifted-achievers-underachievers/docview/1346011749/se-2?accountid=37146
• Bergold, S., Hastall, M. R., & Steinmayr, R. (2020). Do mass media shape stereotypes about ıntellectually gifted ındividuals? Two experiments on stigmatization effects from biased newspaper reports. Gifted Child Quarterly, 65(1), 75-94. https://doi.org/10.1177/0016986220969393
• Bilgiç, Ş., Şakar, S., Bıçakçı, M., & Baloğlu, M. (2020). Üstün zekâlı imajının çeşitli dillerdeki görseller aracılığı ile karşılaştırmalı incelenmesi. Yeni Türkiye. 116(2), 380-389.
• Bozkaya, E. (2013). Örgüt çalışanlarının kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Hiyerarşik yapısı yüksek bir kurumda uygulama [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Callahan, C. M. (2009). Myth 3: A family of identification myths: Your sample must be the same as the population. There is a “silver bullet” in identification. There must be “winners” and “losers” in identification and programming. Gifted Child Quarterly, 53(4), 239-241. https://doi.org/10.1177/0016986209346826
• Camcı-Erdoğan, S. & Güçyeter, Ş. (2019). Öğretmen adaylarının üstün zekâ ve üstün yetenek metaforları. İlköğretim Online, 18(3), 1307-1325. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.612177
• Camcı-Erdoğan, S. (2018). Üstün zekâlılar öğretmenliği adaylarının gözlerinden bilim insanları. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 130-15. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2018.64
• Cattell, R. B. (1963). Theory of fluid and crystallized intelligence: A critical experiment. Journal of Educational Psychology, 54(1), 1-22.
• Clark, B. (2015). Üstün zekalı olarak büyümek: Evde ve okulda çocukların potansiyellerini geliştirmek (F. Kaya & Ü. Oğurlu, Çev.). Nobel Yayın Dağıtım.
• Coleman, L. J., & Cross, T. L. (1988). Is being gifted a social handicap?. Journal for the Education of the Gifted, 11(4), 41-56.
• Conklin, W., & Frei, S. (2015). Üstün zekalı ve yetenekliler için eğitim programının farklılaştırılması. (Çev. N. G. Kahveci). Özgür Yayınları.
• Cox, J. (2000). Amadeus to young Einstein: Modern cinema and its portrayal of gifted learners. Gifted Child Today, 23(1), 14-19. https://doi.org/10.4219/gct-2000-712
• Çivitci, N., & Arıcıoğlu, A. (2012). Psikolojik danışman adaylarının yardım etme stilleri ve beş faktör kuramına dayalı kişilik özellikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 78-96.
• Dağlıoğlu, H. E. (2010). Üstün yetenekli çocukların eğitiminde öğretmen yeterlikleri ve özellikleri. Milli Eğitim Dergisi, 40(186), 72-84.
• Dai, D. Y. (2009). Essential tensions surrounding the concept of giftedness. In L. Shavinina (Ed.), International handbook on giftedness (ss. 39-80). Springer.
• Deur, P. V. (2011). Views of gifted elementary students about self-directed learning. Gifted and Talented International, 26(1-2), 111-120. https://doi.org/10.1080/15332276.2011.11673595
• Gaesser, A. H. (2018). Befriending anxiety to reach potential: Strategies to empower our gifted youth. Gifted Child Today, 41(4), 186-195. https://doi.org/10.1177/1076217518786983
• Gardner, H. (1983). Frames of mind: the theory of multiple intelligences. Basic Books.
• Girgin, M. (2017). Eğitim filmleri. Vize.
• Graneheim, U. H., & Lundman, B. (2004). Qualitative content analysis in nursing research: concepts, procedures and measures to achieve trustworthiness. Nurse Education Today, 24(2), 105-112. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2003.10.001
• Güçyeter, Ş. (2018). Rehber öğretmen adaylarının üstün yetenekli öğrencilerin eğitimleri, sosyal duygusal özellikleri ve rehberlik gereksinimlerine ilişkin farkındalıkları Milli Eğitim Dergisi, 47(Özel Sayı 1), 225-246.
• Hackston, J. (2019). Maybe you’re aware. Self-awareness iıs in short supply at work. Workforce. Sep/Oct2019, 98(5), 40-43.
• Hébert, T. P., & Hammond, D. R. (2006). Guided viewing of film with gifted students: Resources for educators and counselors. Gifted Child Today, 29(3), 14-27. https://doi.org/10.4219/gct-2006-6
• Hébert, T. P., & Neumeister, K. L. S. (2001). Guided viewing of film: A strategy for counseling gifted teenagers. Journal of Secondary Gifted Education, 12(4), 224-235. https://doi.org/10.4219/jsge-2001-669
• Hertberg-Davis, H. (2009). Myth 7: Differentiation in the regular classroom is equivalent to gifted programs and is sufficient: Classroom teachers have the time, the skill, and the will to differentiate adequately. Gifted Child Quarterly, 53(4), 251-253. https://doi.org/10.1177/0016986209346927
• İmamoğlu, M., & Tortop, H. S. (2017). “Gifted” filmi eleştirisi. Üstün Zekalılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 4(3), 109-115.
• Karacan-Özdemir, N. (2018). Ekim düşü filminin üstün yetenekli öğrencilerin kariyer gelişimleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 47(Özel Sayı 1), 31-52.
• Kaufman, S. B., Quilty, L. C., Grazioplene, R. G., Hirsh, J. B., Gray, J. R., Peterson, J. B., & DeYoung, C. G. (2016). Openness to experience and intellect differentially predict creative achievement in the arts and sciences. Journal Of Personality, 84(2), 248-258. https://doi.org/10.1111/jopy.12156
• Kerr, B. ve Sodano, S. (2003). Career assessment with intellectually gifted students. Journal of Career Assessment, 11(2), 168-186. https://doi.org/10.1177/1069072703011002004
• Kingore, B. (2001). Great books: Gifted kids, gifted characters, and great books. Gifted Child Today, 24(1), 30-32. https://doi.org/10.4219/gct-2000-525
• Mallatt-Grow, C. S. (2020). The trauma of the gifted child [Doctoral dissertation, Faculty of The Chicago School of Professional Psychology] ProQuest. https://search.proquest.com/dissertations-theses/trauma-gifted-child/docview/2385424772/se-2?accountid=37146
• McCrae, R. R., & Costa, Jr. P. T. (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and Social Psychology, 52, 81-90. https://doi.org/10.1037/0022-3514.52.1.81
• Merriam, S. B., & Grenier, R. S. (Eds.). (2019). Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis. John Wiley & Sons.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expended sourcebook. (2nd Edition). SAGE Publications.
• Neihart, M. (2008). Identifying and providing services to twice exceptional children. In S. Pfeiffer (Ed.), Handbook of giftedness in children (pp. 115-137). Springer.
• Oğurlu, Ü. (2010). Üstün zekâlı ve yeteneklilerde sosyal uyum ve arkadaşlık ilişkileri: Literatür taraması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(39), 90-99.
• Özbay, Y. & Palancı, M. (2011). Üstün yetenekli çocuk ve ergenlerin psikososyal özellikleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 89-108.
• Pajares, M. F. (1992). Teachers’ beliefs and educational research: Cleaning up a messy construct. Review of educational research, 62(3), 307-332. https://doi.org/10.3102/00346543062003307
• Pektaş, D., Çetin, A., Işık, E., Kırman, A., & Metin, N. (2020). Üstün yetenekli çocukların konu edildiği filmlerin gelişimsel ve eğitsel açıdan incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(2), 206-228. https://doi.org/10.21020/husbfd.531398
• Peterson, J. S. (2009). Myth 17: Gifted and talented individuals do not have unique social and emotional needs. Gifted Child Quarterly, 53(4), 280-282. https://doi.org/10.1177/0016986209346946
• Preckel, F., Baudson, T. G., Krolak-Schwerdt, S., & Glock, S. (2015). Gifted and maladjusted? Implicit attitudes and automatic associations related to gifted children. American Educational Research Journal, 52(6), 1160-1184. https://doi.org/10.3102/0002831215596413
• Reis, S. M., & Renzulli, J. S. (2004). Current research on the social and emotional development of gifted and talented students: Good news and future possibilities. Psychology in the Schools, 41(1), 119-130. https://doi.org/10.1002/pits.10144
• Reis, S. M., & Renzulli, J. S. (2009). Myth 1: The gifted and talented constitute one single homogeneous group and giftedness is a way of being that stays in the person over time and experiences. Gifted Child Quarterly, 53(4), 233-235. https://doi.org/10.1177/0016986209346824
• Renzulli, J. S. (1978). What makes giftedness? Reexamining a definition. Phi Delta Kappan, 60(5),180-184.
• Rinn, A. N. ve Bishop, J. (2015). Gifted adults: A systematic review and analysis of the literature. Gifted Child Quarterly, 59(4), 213-235. https://doi.org/10.1177/0016986215600795
• Sternberg, R. J. (1984). Toward a triarchic theory of human intelligence. Behavioral and Brain Sciences, 7(2), 269-287.
• Sternberg, R. J., & Davidson, J. (Eds.) (2005). Conceptions of giftedness (2nd ed.). Cambridge University Press.
• Şentürk, Ş. (2018). Little Man Tate ve Gifted filmleri üzerinden üstün yetenekliliğe bakış. OMÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(2), 107-122.
• Tatlılıoğlu, K. (2014). Üniversite öğrencilerinin beş faktör kişilik kuramına göre kişilik özellikleri alt boyutlarının bazı değişkenlere göre değerlendirilmesi. Tarih Okulu Dergisi (TOD),. 7, 939-971. /http://dx.doi.org/10.14225/Joh400
• Terman, L. M. (1926). Genetic studies in genius. : Vol.um I,: Mental and physical traits of a thousand gifted children (2nd ed.). Stanford University Press.
• Tolan, S. (1994). Discovering the gifted ex‐child. Roeper Review, 17(2), 134-138. https://doi.org/10.1080/02783199409553642
• Topal, M., & Tortop, H. S. (2015). Film incelemesi: Vitus filmi’nin üstün yetenekliler eğitimi açısından incelenmesi. Üstün Zekalılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 2(2), 23-29.
• Topal, M., & Tortop, H. S. (2016). Film incelemesi: Little Man Tate filmi’nin üstün yetenekliler eğitimi açısından incelenmesi. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 3(1), 61-65.
• Vialle, W. (2007). Pink or Paris?: Giftedness in popular culture. Australasian Journal of Gifted Education, 16(1), 5-11. https://search.informit.org/doi/10.3316/ielapa.797056332069391
• Whittemore, R., Chase, S. K., & Mandle, C. L. (2001). Validity in qualitative research. Qualitative health research, 11(4), 522-537. https://doi.org/10.1177/104973201129119299
• Winsor, D. L., & Mueller, C. E. (2020). Depression, suicide, and the gifted student: A primer for the school psychologist. Psychology in the Schools, 57(10), 1627-1639. https://doi.org/10.1002/pits.22416
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K. (2010). Nitel araştırmalarda niteliği artırma. İlköğretim Online, 9(1), 79-92.
• Yin, R. K. (2017). Case study research and applications: design and methods. SAGE Publications.
• Zeidner, M., & Shani-Zinovich, I. (2011). Do academically gifted and nongifted students differ on the Big-Five and adaptive status? Some recent data and conclusions. Personality and Individual Differences, 51(5), 566-570. https://doi.org/10.1016/j.paid.2011.05.007
• Ziegler, A., & Raul, T. (2000). Myth and reality: A review of empirical studies on giftedness. High Ability Studies, 11(2), 113-136. https://doi.org/10.1080/13598130020001188