Otizmli Bireylere Yönelik Özel Eğitim Yapılarında İç Mekân Tasarım Yaklaşımlarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 2, 155 - 172, 01.06.2024

Zeynep Yanılmaz

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.1146305

Öz

Giriş: Normal gelişim gösteren akranlarıyla aynı fiziksel koşullar altında eğitimi sürdürülemeyen çocuklar için inşa edilmiş özel eğitim yapıları, her çocuğun fırsat eşitliği ilkesi çerçevesinde eğitilmesine imkân tanımaktadır. Çalışma kapsamında yalnızca otizmli bireylere hizmet eden okullar değerlendirilmiştir. Yapılan çalışmada, otizme yönelik özel eğitim okullarında uygulanan iç mekân tasarım yaklaşımlarının yurtdışındaki örnekler perspektifinde incelenmesi ve Türkiye’de inşa edilecek özel eğitim yapılarına genel bir bakış sunulması amaçlanmıştır.
Yöntem: Çalışma nitel araştırma yöntemiyle tasarlanmış olup örneklem grubunun belirlenmesine yönelik doküman incelemesi yapılmıştır. Doküman analiziyle belirlenen örneklem grubu yurtdışında bulunan, otizmli bireylere yönelik tasarlanmış ve plan, kesit, iç mekân görselleri vb. mekân özellikleri bakımından en kapsamlı bilgiye erişilmiş beş adet özel eğitim okulundan oluşmaktadır. Bu okulların iç mekân tasarım yaklaşımları alanyazın taraması ile derlenen mekânsal organizasyon, sirkülasyon alanları, aydınlatma, akustik, renk, malzeme, ekipman/donatı ve güvenlik olmak üzere sekiz parametre açısından incelenmiştir.
Bulgular: Örneklem grubu olarak belirlenen okulların hepsi bir kampüs içerisinde ve tek veya iki katlı olarak düzenlenmiştir. Fiziksel ve bilişsel ihtiyaçlar doğrultusunda tasarlanan okullarda en önemli vurgu mekanlar arasındaki geçişlerin kademeli olarak yumuşak ve farklı duyusal düzeylere (düşük, orta, yüksek) sahip olması üzerinedir. Ayrıca bu okullarda öğrencilerin değişen duyusal gereksinimleri açısından grup çalışmalarına imkân veren düzenlemelerin yanı sıra bireysel öğrenme alanları da oluşturulmuştur
Tartışma: Literatürden edinilen parametreler doğrultusunda örneklem grubunun incelenmesi sonucunda özellikle mekân organizasyonu, aydınlatma, renk, malzeme ve akustik tasarımın otizmlilere yönelik okullarda son derece önemli olduğu görülmektedir. Gereksinimlere özel tasarlanan okullar otizmli öğrencilerin sağlıklı gelişimini de desteklemektedir. Dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de nitelikli ve kullanıcının ihtiyaçlarını önemseyen eğitim ortamlarının geliştirilmesi beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

özel eğitim, özel eğitim okulu, özel eğitim derslikleri, iç mekan tasarımı, otizm için mimarlık

Examining of Interior Design Approaches in Special Education Buildings for People with Autism

Öz

Introduction: Special education building allow each child to be educated within the framework of the principle of equal opportunity. This study aims to examine the interior design approaches applied in education schools for autism and to provide an overview of the special education buildings to be built in Türkiye.
Method: The study has been designed with a qualitative research method and a document review has been conducted to determine the sample group. The sample group consists of five special education schools located abroad, where the most comprehensive information was accessed in terms of spatial characteristics such as plans, sections, interior visuals, etc. The interior design approaches of these schools have been examined in terms of 8 parameters, namely spatial organization, circulation areas, lighting, acoustics, color, material, equipment/reinforcement and security.
Findings: All of the schools determined as the sample group have been arranged in a campus and as a single or two storey. The most important emphasis in schools is on gradual smooth transitions between spaces, with different sensory levels (low, medium, high). In addition, in these schools, individual learning areas have been created as well as arrangements that allow group work in terms of the changing sensory needs of students.
Discussion: As a result of the examination of the sample group, it has been determined that especially the space organization, lighting, color, material and acoustic design are extremely important in schools for autistic people. Specially designed schools also support the healthy development of students with autism.

Anahtar Kelimeler

Special education, special education building, special education classrooms, interior design, architecture for autism

Kaynakça

• Batu, S. & Kırcaali-İftar, G. (2011). Kaynaştırma [Inclusion]. Kök Yayıncılık.
• Building the Legacy: IDEA 2004. (2022, 6 Nisan) https://sites.ed.gov/idea/regs/b/a/300.8
• Culatta, R. A. & Tompkins, J. R. (1999). Fundamentals of special education: What every teacher needs to know. New Jersey: Pearson.
• Enç, M., Çağlar, D. & Özsoy, Y. (1981). Özel eğitime giriş [Entry to special education] Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Goldsmith, S. (1976). Designing for the disabled. Riba Publications.
• Kargın, T. (2004). Kaynaştırma: Tanımı, gelişimi ve ilkeleri [Inclusion: Definition, development and principles]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5 (2), 1-13. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/159199
• Kırcaali-İftar, G. (1998). Özel gereksinimli bireyler ve özel eğitim [Individuals with special needs and special education]. Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kol, H., D. (2003). Beş yıllık temel eğitim yapılarının sekiz yıllık temel eğitim sistemine fiziksel adaptasyonunun değerlendirilmesi [Evaluation of the physical adaptation of basic education for five years to the basic education system for eight years] (Tez Numarası: 134173) [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Mostafa, M. (2015). Architecture for autism: Built environment performance in accordance to the autism ASPECTSS™ design index. Design Principles and Practices, 8, 55-71. https://www.researchgate.net/publication/283099110_Architecture_for_autism_Built_environment_performance_in_accordance_to_the_autism_ASPECTSS_design_index
• Okuturlar, M., H. (1968). Özel eğitim. Okuturlar Yayınları
• Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname [Decree Law on Special Education]. (1997). T.C. Resmî Gazete, (23011), 6 Haziran 1997, 857-866.
• Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği [Special Education Services Regulation]. (2018). T.C. Resmî Gazete, (30471), 7 Temmuz 2018.
• Pouya, S., & Bayındır, E. (2021). Özel eğitim okul bahçelerinin değerlendirilmesi [Investigation of gardens of special education school]. Akademik Ziraat Dergisi, 10(1), 153-164. http://dx.doi.org/10.29278/azd.782965
• Sanchez, P. A., Vazquez, F. S. & Serrano, L. A. (2011). Autism and the built environment. In Tim Williams (Eds.), Autism spectrum disorders from genes to environment (pp. 363-380). Intechopen.
• Seale, C. (1999). Quality in qualitative research. Qualitative Inquiry, 5(4), 465-478. https://doi.org/10.1177/107780049900500402
• Siegel, B. (1996). The world of the autistic child. Oxford University Press.
• Sucuoğlu, B. & Kargın, T. (2008). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları. yaklaşımlar, yöntemler, teknikler [Inclusion practices in primary education, approaches, methods, techniques]. Morpa Kültür Yayınları.
• Ulusoy, M. & Arslan, H., D. (2006). Beş yıllık temel eğitim yapılarının sekiz yıllık temel eğitim sistemine fiziksel adaptasyonunun değerlendirilmesi [Evaluation of the physical adaptation of basic education for five years to the basic education system for eight years]. Selçuk Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 21(3-4), 129-142. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/215966
• URL-1. (2020, 14 Ocak). https://sozluk.gov.tr/?kelime=%C3%96%C4%9ERET%C4%B0M
• URL-2, Designing for Special Education, Best Practices for Special Needs Learning Facilities, Nac Architacture. (2022, 1 Nisan). https://www.nacarchitecture.com/publications/DesignForSpecialEducation.pdf
• URL-3, Designing for Disabled Children and Children with Special Educational Needs. (2022, 3 Nisan). https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/276698/Building_Bulletin_102_designing_for_disabled_children_and_children_with_SEN.pdf
• URL-4, (2022, 5 Nisan). https://www.aitken-turnbull.co.uk/project/centre-autism-new-struan/
• URL-5, (2022, 12 Mart). https://archello.com/project/inariyama-special-education-school
• URL-6, (2022, 5 Mart). https://www.architectmagazine.com/project-gallery/eden-autism-education-and-outreach-center
• URL-7, (2022, 1 Mart). https://www.metalocus.es/en/news/hazelwood-school
• URL-8, (2022, 4 Mart). http://www.give2tech.com/news/article/burkhart-center-continues-to-advance-autism-education-research/
• URL-9, (2022, 27 Mart). https://www.archilovers.com/projects/125086/oakfield-special-educational-needs-school.html#info
• URL-10, (2022, 25 Mart). https://www.bwbr.com/portfolio/karner-blue-education-center/#project-specs
• URL-11, (2022, 25 Mart). https://www.bwbr.com/portfolio/pankalo-education-center/
• URL-12, (2022, 20 Mart). https://www.architectmagazine.com/project-gallery/raymond-and-joanne-welsh-bancroft-campus-at-mt-laurel
• URL-13, (2022, 2 Nisan). https://www.archdaily.com/905999/special-education-school-architectural-design-and-research-institute-of-scut-taozhi-studio?ad_source=search&ad_medium=projects_tab
• URL-14, (2022, 2 Nisan). https://www.bwbr.com/portfolio/spps rivereast-k-8-special-education-center relocation/
• URL-15, (2022, 10 Nisan). https://www.thestablecompany.com/education/special-educational-needs-classroom
• Vural, S. & Yücesoy, Ş. (2003). Türkiye’de özel gereksinimli bireylere yönelik hizmetlerin yasal yapılanmasında avrupa birliği’ne uyum çabalarının yansımaları [The effects of preparations of joining into the european union on legislation of services to be provided individuals with special needs in Turkey]. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 141-157. https://app.trdizin.gov.tr/makale/TWpVNE1URT0/turkiye-de-ozel-gereksinimli-bireylere-yonelik-hizmetlerin-yasal-yapilanmasinda-avrupa-birligi-ne-uyum-cabalarinin-yansimalari
• Whitehurst, T. (2007). Evaluation of features specific to an ASD designed living accommodation, Research and development officer sunfield research ınstitute.