Zihinsel Yetersizliği Olan Bireylere Organların Görevlerinin Öğretiminde Sabit Bekleme Süreli Öğretimle Sunulan Artırılmış Gerçeklik Uygulamasının Etkililiği

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 4, 353 - 372, 01.12.2024

Pınar Şafak , Mehmet Yavuz

https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.1391301

Öz

Giriş: Fen bilimleri dersi çocukların bilimsel gelişmeleri takip edeceği, çevrelerinde oluşan olayları anlayıp yorumlayacakları ve bilimsel süreç becerilerini geliştirmesine olanak tanıyan bir derstir. Zihinsel yetersizliği olan çocuklara fen bilimleri dersinin öğretiminde farklı yöntemler kullanılmaktadır. Son yıllarda ise teknoloji destekli yöntemlerde artış olmaya başlamıştır. Teknoloji destekli yöntemlerin başında ise artırılmış gerçeklik uygulaması bulunmaktadır. Bu sebeple bu araştırmada zihinsel yetersizliği olan bireylere organların görevlerinin öğretiminde sabit bekleme süreli öğretimle sunulan artırılmış gerçeklik uygulamasının etkililiği araştırılmıştır. Araştırma bir özel özel eğitim ve rehabilitasyon merkezinin bireysel eğitim sınıfında gerçekleştirilmiştir.
Yöntem: Araştırmaya zihinsel yetersizliği olan üç birey katılmıştır. Araştırmada tek denekli araştırma desenlerinden yoklama evreli davranışlar arası çoklu yoklama deseni kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırma sonuçlarına göre tüm katılımcıların hedef davranışları başarıyla kazandıkları gözlenmiştir. Katılımcıların, organlar ve görevleri konusu öğretimi sona erdikten sonra da kazandıkları davranışları korudukları ve kazandıkları davranışları farklı materyallere genelleyebildikleri gözlenmiştir
Tartışma: Bu araştırma sonuçlarına bakarak zihinsel yetersizliği olan bireylere Fen bilimleri konularının öğretiminde sabit bekleme süreli öğretimle sunulan artırılmış gerçeklik uygulamasının etkili olduğu söylenebilir. Ayrıca zihinsel yetersizliği olan bireylere Fen bilimleri konuları sabit bekleme süreli öğretimle sunulan artırılmış gerçeklik uygulaması kullanılarak öğretim sunulduğunda edinilen davranışların kalıcılığının yüksek olduğu söylenebilir. Bu araştırmadan edinilen sonuçların genellenebilmesinin yapılabilmesi için aynı uygulamanın başka uygulamacılarla ve daha farklı yaş gruplarıyla yapılması önerilebilir. Araştırmanın sosyal geçerliliği için katılımcıların öğretmenleri, hedef davranışlar ve sabit bekleme süreli öğretimle sunulan artırılmış gerçeklik uygulaması için olumlu görüş bildirmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Zihin Yetersizliği, Sabit Bekleme Süreli Öğretim, Fen Bilgisi, Teknoloji Destekli Eğitim, Arttırılmış Gerçeklik

The Effectiveness of Augmented Reality Offered with Constant Time Delay Procedure in Teaching the Functions of Organs to Students with Intellectual Disabilities

Öz

Introduction: Science course allows student to follow scientific developments, understand and interpret the events that occur around them, and develop scientific process skills. Different methods are employed in teaching science to student childeren with intellectual disabilities. There has been a recent increase in technology-supported methods. One of the technology-supported methods is Augmented Reality. For this reason, the effectiveness of the augmented reality provided with the constant time delay procedure in teaching the functions of the organs to childeren with intellectual disabilities was investigated in the present study. The study was conducted in the individual education setting of a private special education and rehabilitation center.
Method: Three students who had intellectual disabilities participated in the study. The multiple probe design with probe conditions. Phases across behaviors, which is one of the single-case research designs, was used in the study.
Findings: According to the study results, it was found that all participants acquired the target behaviors successfully and the participants retained the behaviors they acquired after the teaching of organs and their functions ended and they were able to generalize the behaviors they acquired to different materials.
Discussion: Based on the results of the study, it can be argued that the Augmented Reality offered with the Constant Time Delay Procedure is effective in teaching science subjects to childeren with intellectual disabilities. It can also be argued that the permanence of the acquired behaviors is high when students who have mental disabilities are taught science subjects by using Augmented Reality along with the Constant Time Delay Procedure. To generalize the results obtained in the present study, it may be suggested that the same practice be performed with other experimenters and different age groups. For the social validity of the study, the teachers of the participants expressed positive opinions about the Augmented Reality offered with target behaviors and Constant Time Delay Procedure.

Anahtar Kelimeler

Intellectual disability, constant time delay procedure, science, technology supported education, augmented reality

Kaynakça

• Acungil, A.T. (2014). Zihin yetersizliği olan öğrencilere görsel-işitsel teknolojilerle sunulan tablet bilgisayar öğretim programının etkililiği. [Effectiveness of tablet computer instruction program (TACIP) presented via audio-visual technologies on teaching the use of tablet computer to students with intellectual disability]. (Tez Numarası: 373611) [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Afrianto, I., Faris, A. F., & Atin, S. (2019). Hijaiyah letter interactive learning for mild mental retardation children using gillingham method and augmented reality. International Journal of Advanced Computer Science and Applications, 10(6),334-341. http://dx.doi.org/10.14569/IJACSA.2019.0100643
• Akgün, T. (2004). Alt özel sınıflara toplumsal becerilerin kazandırılması sürecinde grafik resimleri ile piktogramların eğitime katkısı ve bir uygulama örneği. [The participation of pictograms and picture in education and a practical propose in the process of making mentally defective studens that can be educated have social adaptation skills]. (Tez Numarası: 187574) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi. Alquraini, T., & Gut, D. (2012). Critical components of successful inclusion of students with severe disabilities: Literature review. International Journal of Special Education, 27, 42–59. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ979712.pdf
• Arnavut, A., Nuri, C., & Direktor, C. (2018). Examination of the relationship between phone usage and smartphone addiction based on certain variables. Annals of Psychology, 34(3), 446-450. https://dx.doi.org/10.6018/analesps.34.3.321351
• Avcıoğlu, H. (2001). İşitme engelli çocuklara sosyal becerilerin öğretilmesinde işbirlikçi öğrenme yöntemi ile sunulan öğretim programının incelenmesi. [Examining the effectiveness of program development for teaching social skills to hearing impairet students based on cooperative learning]. (Tez Numarası: 100058) [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Ayres, K. & Gast, L. D. (2010). Dependet measures and measurement procedures. In David L. Gast. (Eds) Single subject research methodology in behavioral sciences. (pp. 129- 165) Newyork. Routledge. Benda, P. Ulman, M. & Šmejkalová M. (2015). Augmented reality as a working aid for ıntellectually disabled persons for work in horticulture. Agris on-line Papers in Economics and Informatics, VII(4), 31-34. https://ageconsearch.umn.edu/record/231890
• Bilgiç, H. C., & Şafak, P. (2021). Çoklu yetersizliği olan öğrencilere doğrudan öğretimle sunulan şematik düzenleyicinin bir fen konusunun öğretimine etkisi [The effect of schematic organizer presented with direct teaching to students with multiple disabilities on teaching a science subject]. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 22(1), 175-206. https://doi.org/10.21565/ozelegitimdergisi.629598
• Bridges, S. A., Robinson, O. P., Stewart, E. W., Kwon, D., & Mutua, K. (2020). Augmented reality: Teaching daily living skills to adults with intellectual disabilities. Journal of Special Education Technology, 35(1), 3-14. https://doi.org/10.1177/0162643419836411
• Bronack, S. C. (2011). The role of immersive media in online education. Journal of Continuing Higher Education, 59(2), 113–117. https://doi.org/10.1080/07377363.2011.583186
• Cakir, R., & Korkmaz. O. (2019). The effectiveness of augmented reality environments on individuals with special education needs. Education and Information Technologies, 24(2), 1631–1659. https://doi.org/10.1007/s10639-018-9848-6
• Chang, Y. J., Kang, Y. S., & Huang, P. C. (2013). An augmented reality (AR)-based vocational task prompting system for people with cognitive impairments. Research in Developmental Disabilities, 34(10), 3049-3056. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2013.06.026
• Coleman, M. B., Cramer, E. S., Park, Y., & Bell, S. M. (2015). Art educators’ use of adaptations, assistive technology, and special education supports for students with physical, visual, severe and multiple disabilities. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 27, 637-660. https://doi.org/10.1007/s10882-015-9440-6
• Çıkılı-Soylu, D., Dağseven-Emecen, D., & Yıkmış, A. (2019). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere fen konularının öğretiminde doğrudan öğretim yöntemi ile şematik düzenleyiciyle öğretim yönteminin karşılaştırılması. [Comparison of direct teaching method and graphic organizers method on teaching science to children with ıntellectual disability]. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 1-25. https://doi.org/10.23863/kalem.2019.118
• Çiftçi-Tekinarslan, İ. (2011). Zihin yetersizliği olan öğrencilerin özellikleri. İbrahim H. Diken, (Eds.), Özel eğitime gereksinimi olan öğrenciler ve özel eğitim [Students with special education needs and special education] içinde, (ss, 135-166). Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Daşdemir, I., Cengiz, E., Uzoglu, M., & Bozdogan, A. E. (2012). Tablet bilgisayarların fen ve teknoloji derslerinde kullanılmasıyla ilgili fen ve teknoloji öğretmenlerinin görüşlerinin incelenmesi [Examination of science teachers' opinions related to tablet pcs using in science and technology courses]. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 495-511. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/19549/208426
• Drew, C., & Hardman, M. (2007). Mental retardation: A life cycle approach. Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.
• Eripek, S. (2011). Zihinsel yetersizliği olan çocuklar. A. Ataman (Ed.) Özel eğitime giriş [Introduction to special education] içinde, (ss. 107-122). Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Gast, D. L. & Ledford, J. R. (2010) Single Subject Research Methodology in Behavioral Sciences. Routledge. Gómez-Puerta, M., E. Chiner, P. Melero-Pérez, & Lorenzo, G. (2019). Research review on augmented reality as an educational resource for people with ıntellectual disabilities. International Journal of Developmental and Educational Psychology. Revista INFAD De Psicología. 3(1), 473–486. https://doi.org/10.17060/ijodaep.2019.n1.v3.1523
• Gripenberg, P. (2006). An informational versus network perspective on the information society. The Information Society, 22,117–120. https://doi.org/10.1080/01972240600567246
• Güzel Özmen, R. (2003). İfade edici dil becerileri sınırlı olan zihinsel engelli çocukların dil gelişimlerini desteklemek için öğretmenin sınıf ortamında yapacakları [What the teacher should do in the classroom environment in order to help the mentally handıcapped chıldren with limited communicative language skills to improve their language] Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 0-0. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26132/275253
• İlhan, L. (2008). Eğitilebilir zihinsel engelli çocuklarda beden eğitimi ve sporun sosyalleşme düzeylerine etkisi [The effect of physical education upon the socialization levels of mentally handicapped children]. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 315-324. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefdergi/issue/49101/626554
• Kang, Y., & Chang, Y. (2019). Using an augmented reality game to teach three junior high school students with intellectual disabilities to improve ATM use. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 33, 409–419. https://doi.org/10.1111/jar.12683
• Karabulut, H. A. (2020). Zihin yetersizliği olan öğrencilere fen konularının kazandırılmasında doğrudan öğretim yönteminin tabletli ve tabletsiz sunumunun karşılaştırılması [Comparison of direct instruction presented with tablet application and without tablet application in acquisition of science subjects for students with intellectual disabilities]. (Tez Numarası: 611753) [Yüksek lisans tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Kellems, R. O., Cacciatore, G., Hansen, B. D., Sabey, C. V., Bussey, H. C., & Morris, J. R. (2020). Effectiveness of video prompting delivered via augmented reality for teaching transition-related math skills to adults with ıntellectual disabilities. Journal of Special Education Technology, 36(4), 258-270. https://doi.org/10.1177/0162643420916879
• Kırcaali-İftar, G., Ergenekon, Y., & Uysal, A. (2008). Zihin özürlü bir öğrenciye sabit bekleme süreli öğretimle toplama ve çıkarma öğretimi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 309–320. http://openaccess.maltepe.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/20.500.12415/6440/099956a9-bdf1-4468-ab5a-fa035f23708b.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden erişildi.
• Kurt, O. (2012). Uyarlamalı dönüşümlü uygulamalar deseni. E. Tekin-İftar (Ed.). Eğitim ve davranış bilimlerinde tek-denkli araştırmalar [Single-subject research in education and behavioral sciences] içinde (ss. 339-349). Türk Psikologlar Derneği.
• Liang, J. C. (2002). Exploring scientific creativity of eleventh grade students in Taiwan. (Unpublished PhD thesis The University of Texas). https://repositories.lib.utexas.edu/server/api/core/bitstreams/98926d1a-26a5-4c6f-850b-74e6d4eb429b/content
• Lin, C. Y. Chai, H. C. Wang, J. Y. Chen, C. J., Liu, Y. H., Chen, C. W. Lin C. W. & Huang Y. M. (2016). Augmented reality in educational activities for children with disabilities. Displays, 42, 51-54. https://doi.org/10.1016/j.displa.2015.02.004
• Lin, C. Y., & Chang, Y. M. (2015). Interactive augmented reality using Scratch 2.0 to improve physical activities for children with developmental disabilities. Research in Developmental Disabilities, 37, 1–8. https://doi.org/10.1016/j.ridd.2014.10.016
• Luckasson, R., Borthwick-Duffy, S., Buntinx, W. H. E., Coulter, D. L., Craig, E. M., Reeve, A., Schalock, R. L., Snell, M. E., Spitalnick, D. M., Spreat, S., & Tasse, M. J. (2002). Mental retardation: Definition, classification, and systems of supports. American Association on Mental Retardation. https://doi.org/10.1016/S0887-8994(03)00213-3 McMahon, D. D., Cihak, D. F., & Wright, R. E. (2015). Augmented reality as a navigation tool to employment opportunities for postsecondary education students with intellectual disabilities and autism. Journal of Research on Technology in Education, 47(3), 157–172. https://doi.org/10.1080/15391523.2015.1047698
• McMahon, D. D., Cihak, D. F., Gibbons, M. M., Fussell, L., & Mathison, S. (2013). Using a mobile app to teach individuals with intellectual disabilities to identify potential food allergens. Journal of Special Education Technology, 28(3), 21-32. https://doi.org/10.1177/016264341302800302
• McMahon, D., Cihak, D. F., Wright, R., & Bell, S. M. (2016). Augmented reality for teaching science vocabulary to postsecondary education students with intellectual disabilities and autism. Journal of Research on Technology in Education, 48(1), 38-56. https://doi.org/10.1080/15391523.2015.1103149
• McMahon, D., Smith, C. C., Cihak, D. F., Wright, R., & Gibbons, M. M. (2015). Effects of digital navigation aids on adults with intellectual disabilities: Comparison of paper map, google maps, and augmented reality. Journal of Special Education Technology, 30(3), 157-165. https://doi.org/10.1177/0162643415618927
• Mete, P., Çapraz, C., & Yıldırım, A. (2017). Zihinsel yetersizliğe sahip öğrenciler için fen eğitimi [Science Education for Intellectual Disabled Students]. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 289-304. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/475792
• Özmen-Güzel, R. (2006). The effectiveness of modified cognitive strategy instruction in writing on mildly mentally retarded Turkish students. Exceptional Children, 72(3), 281-297. https://doi.org/10.1177/0014402906072003
• Özokçu, O. (2013). Zihinsel yetersizlik, görme yetersizliği, işitme yetersizliği. İbrahim H. Diken, (Ed.). İlköğretimde kaynaştırma [Inclusion in primary education] içinde (ss, 56-87). Pegem Akademi.
• Rosenberg, S. & Abbeduto, L. (1993). Language and communication in mental retardation development, processes, and intervention. Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• Smith, C. C., Cihak, D. F., Kim, B., McMahon, D. D., & Wright, R. (2017). Examining augmented reality to improve navigation skills in postsecondary students with intellectual disability. Journal of Special Education Technology, 32(1), 3–11. https://doi.org/10.1177/0162643416681159
• Sözbilir, M., Gül, Ş., Okçu, B., Kızılaslan, A., Zorluoğlu, S. L., & Atilla, G. (2015). Görme yetersizliği olan öğrencilere yönelik fen eğitimi araştırmalarında eğilimler [Trends in research papers about teaching science to visually impaired students. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 218-241. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2015.15.1-5000128604
• Spooner, F., Knight, V., Browder, D., Jimenez, B. A. & DiBiase, W. (2011). Evaluating evidence-based practices in teaching science content to students with severe developmental disabilities. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 36(1/2), 62-75. http://dx.doi.org/10.2511/rpsd.36.1-2.62
• Stavroussi, P., Papalexopoulos, P. F., & Vavougios, D. (2010). Science education and students with intellectual disability: Teaching approaches and implications. Problems of Education in the 21st Century, 19, 103–112. http://www.scientiasocialis.lt/pec/node/files/pdf/vol19/103-112.Stavroussi_Vol.19.pdf Strain, P. S., Barton, E. E., & Dunlap, G. (2012). Lessons learned about the utility of social validity. Education & Treatment of Children, 35(2), 183–200. https://doi.org/10.1353/etc.2012.0007
• Tekin-İftar, E. (2003). Davranış değişikliklerinin kalıcılığının ve genellemesinin sağlanması. Gönül Kırcaali- iftar (Ed.). Davranış ve öğrenme sorunu olan çocukların eğitimi [Education of children with behavior and learning problems] içinde. (ss.53-67). T.C. Anadolu üniversitesi yayını, No: 1486.
• Tekin-İftar, E. (2012). Çoklu yoklama desenleri. Tekin-iftar, E. (Ed.). Eğitim ve davranış bilimlerinde tek-denekli araştırmalar [Single-subject research in education and behavioral sciences] içinde (ss. 281-254). Türk Psikologlar Derneği.
• Terzioğlu, N. K., Akbıyık, M., & Yıkmış, A. (2023). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere fen öğretiminde artırılmış gerçeklik teknolojisinin kullanımı: özel eğitim öğretmenlerinin görüşleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 13(1), 93-104. https://doi.org/10.5961/higheredusci.1192245
• Ünlü, P., Pehlivan, D., & Tarhan, H. (2010). Ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören görme engelli öğrencilerin fizik dersi hakkındaki düşünceleri [Comparison of pre service science teachers creativity who are in different instruction processes according to gender and type of graduated high school]. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 39-54. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6742/90646
• Williams, H. S. & Kingham, M. (2003). Infusion of technology into the curriculum. Journal of Instructional Psychology, 30(3), 178-184. https://web.p.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?vid=0&sid=5f9d030c-6b12-4939-b1e5-2630a6b568bd%40redis adresinden erişildi.
• Wu, H. K., Lee, S. W. Y., Chang, H. Y., & Liang, J. C. (2013). Current status, opportunities and challenges of augmented reality in education. Computers & Education, 62, 41–49. https://doi.org/10.1016/j.compedu.2012.10.024
• Yavuz, M., Karaaslan, D., & Yikmis, A. (2021). Effectiveness of concept map presented using augmented reality in teaching basic features of animals to children with intellectual disabilities. International technology and education journal, 5(2), 32-44. https://itejournal.com/articles/effectiveness-of-concept-map-presented-using-augmented-reality-in-teaching-basic-features-of-animals-to-children-with-intellectual-disabilities.pdf adresinden erişildi.
• Yazıcıoğlu, T., & Kızılaslan, A. (2021). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere fen eğitimi: yöntem ve stratejiler [Science education for students with intellectual disability: method and strategies]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 11(4), 2241-2261. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2086895
• Zhu, W., Owen, C., Li, H. & Lee, J.-H. (2004). Personalized in-store e-commerce with PromoPad: an augmented reality shopping assistant [Science education for students with intellectual disability: method and strategies]. Electronic Journal for E-commerce Tools and Applications, 1(3), 1-19. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download;jsessionid=178A25168CB17FF6FA9E4079E5B4FB84?doi=10.1.1.83.8198&rep=rep1&type=pdf