UZAKTAN EĞİTİM SÜRECİNDE PSİKOLOJİK DANIŞMANLARIN KRİZE MÜDAHALE DENEYİMLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 195 - 231, 27.01.2021

Yıldız Öztan Ulusoy Nergiz Cihangül

Öz

Bu çalışmanın amacı uzaktan eğitim sürecinde devlet okullarında ve rehberlik ve araştırma merkezlerinde (RAM) çalışan psikolojik danışmanların krize müdahale deneyimlerini incelemektir. Covid-19 pandemisi kriz olarak ele alındığında bu dönemde yapılan çalışmalar krize müdahale olarak düşünülebilir. Bu araştırma psikolojik danışmanların yaptıkları müdahaleler üzerinden nitel araştırma yönteminin kullanıldığı bir çalışmadır. Kartopu örneklemesi yoluyla ulaşılan 2019-2020 eğitim öğretim yılının Mart ayı itibari ile farklı illerde RAM ve devlet okullarında görev yapmakta olan 20 psikolojik danışman ile görüşülmüştür. Uzman görüşü alınarak oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme formu verilerin toplanmasında kullanılmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Analizler sonucu katılımcıların bu süreçte çalışmalarını zorlaştıran etkenlerin teknolojik, mesleki, ailevi ve psikolojik alanlarda olduğu saptanmıştır. Katılımcılar kriz sürecine ilişkin ilgili bireylerle iletişime geçtikleri, krizi anlamlandırmak için bilgilendirme çalışmaları ve görüşmeler yaptıkları, duygu yönetimi üzerine çalıştıkları ve başa çıkma becerilerine destek olmak için çalışmalar yaptıklarından söz etmişlerdir. Katılımcılar krize müdahale konusunda etkili çalışmak için eğitim almaya, teknolojik destek sağlanmasına, lisans eğitimine ve işbirliğine yönelik öneriler vermişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik danışman, krize müdahale, uzaktan eğitim

Kaynakça

• Adamson, A. D. ve Peacock, G. G. (2007). Crisis response in the public schools: A survey of school psychologists' experiences and perceptions. Psychology in the Schools, 44(8), 749-764.
• Aksoy, H. H. ve Aksoy, N. (2003). Okullarda krize müdahale planlaması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 36(1), 37-49.
• Akyıldız, S. T. (2020). Pandemi döneminde yapılan uzaktan eğitim çalışmalarıyla ilgili İngilizce öğretmenlerinin görüşleri (bir odak grup tartışması). RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (21), 679-696.
• Allen, M., Jerome, A., White, A., Marston, S., Lamb, S., Pope, D. ve Rawlins, C. (2002). The preparation of school psychologists for crisis intervention. Psychology in the Schools, 39(4), 427-439.
• Allen, J., Rowan, L. ve Singh, P. (2020). Teaching and teacher education in the time of COVID-19. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 48(3), 233-236.
• Altun, T. ve Camadan, F. (2013). Rehber öğretmenlerin rehber öğretmen (psikolojik danışman) kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(3), 883-918.
• Artan, T., Atak, I., Karaman, M. ve Cebeci, F. (2020). Koronavirüs (COVID-19) salgınında sosyodemografik özellikler, psikolojik sağlamlık ve kaygı düzeyleri arasındaki ilişki. Electronic Turkish Studies, 15(6), 79-94.
• Baştemur, S. ve Baştemur, E. (2015). Technology based counseling: Perspectives of Turkish Counselors. Procedia Social and Behavioral Sciences, 176, 431-438.
• Başaran, M., Doğan, E., Karaoğlu, E. ve Şahin, E. (2020). Koronavirüs (Covıd-19) pandemi sürecinin getirisi olan uzaktan eğitimin etkililiği üzerine bir çalışma. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 179-209.
• Bayburtlu, Y. S. (2020). Covid-19 pandemi dönemi uzaktan eğitim sürecinde öğretmen görüşlerine göre Türkçe eğitimi. Electronic Turkish Studies, 15(4).
• Bengisoy, A. ve Özdemir, M. B. (2019). Psikolojik danışman/rehber öğretmenlerin bakış açısıyla psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 1(3), 189-193.
• Camadan, F., Şanlı, E. ve Şenocak, R. (2020). Subspecialty areas in psychological counseling and guidance: opinions of psychological counselors. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 10(57), 159-200.
• Creswell, J. W. ve Miller, D. L. (2000). Determining validity in qualitative inquiry. Theory into practice, 39(3), 124-130.
• Çakın, M. ve Akyavuz, E. K. (2020). Covid-19 süreci ve eğitime yansıması: Öğretmen görüşlerinin incelenmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(2), 165-186.
• Çelebi-Kılınç, E. (2019). Okullarda Krize Müdahale Ekiplerinde Yer Alan Öğretmenlerin ve Okul Psikolojik Danışmanlarının Krize Müdahale Çalışmaları ile İlgili Görüşlerinin İncelenmesi; Nitel Bir Çalışma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Çetiner, M. (2019). Rehberlik Öğretmenlerinin Krize Müdahale Deneyimlerinin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
• Çölgeçen, Y. ve Çölgeçen, H. (2020). Covid-19 pandemisine bağlı yaşanan kaygı düzeylerinin değerlendirilmesi: Türkiye örneği.Electronic Turkish Studies, 15(4), 261-275.
• Damar, E. (2019). Çevrimiçi psikolojik danışmaya yönelik psikolojik danışmanların görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Davies, D. ve Dodd, J. (2002). Qualitative research and the question of rigor. Qualitative health research, 12(2), 279-289.
• Deming, E. J. (2004). Effective Crisis İntervention In The School: The Role Of Training, Experience, And Self-Efficacy On School Psychologists' Ability To İntervene. Unpublished thesis, Rochester Institute of Technology, New York.
• Demirli-Yıldız, A., Sevil-Gülen, Ö. ve Erdur-Baker, Ö. (2019). Kriz, kriz tepkileri ve kriz danışmanlığı. Ö. Erdur-Baker ve T. Doğan (Ed.), Kriz Danışmanlığı içinde (s. 3-27). Ankara: Pegem Akademi.
• Doğan, M. M. ve Düzel, B. (2020). Covid-19 özelinde korku-kaygı düzeyleri. Electronic Turkish Studies, 15(4), 739-752.
• Göksu, Ö. ve Kumcağız, H. (2020). Covid-19 salgınında bireylerde algılanan stres düzeyi ve kaygı düzeyleri. Electronic Turkish Studies, 15(4), 463-479.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M.B. ve Taşğın, S. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hackney, H. ve Cormier, S. (2008). Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri: Psikolojik Yardım Süreci El Kitabı (T. Ergene, S. Aydemir Sevim Çev.). Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Huber, S.G. ve Helm, C. (2020). COVID-19 and schooling: evaluation, assessment and accountability in times of crises—reacting quickly to explore key issues for policy, practice and research with the school barometer. Educational Assessment, Evaluation and Accountability, 32, 237–270.
• James, R.K. ve Gilliland, B.E. (2017). Crisis Intervention Strategies (8th ed.). Boston, MA: Cengage Learning.
• Kantos, Z. E. (2020). Sınıf öğretmenlerinin uzaktan eğitim ile ilgili düşünceleri. 8. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi-Sosyal ve Eğitim Bilimleri, 67-81.
• Karaca, Ş. ve Kelam, D. (2020). Covid-19 gölgesinde uzaktan eğitim hizmet kalitesinin incelenmesi. Sivas Interdisipliner Turizm Araştırmaları Dergisi, (5), 7-18.
• Karataş, K. ve Sönmez, N. (2019). Lise öğrencilerinin rehberlik hizmetlerine ve rehber öğretmene ilişkin görüşleri: metaforik bir analiz. Journal of Theoretical Educational Science, 12(3), 915-934.
• Kaya, M. ve Yıldırım, T. (2017). Liselerde çalışan psikolojik danışmanların okullarda yaşanan kriz durumlarına ilişkin algıları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 835-857.
• Kekeç, H. B. ve Töre, E. (2020). “Rehberlik ve araştırma merkezi” kavramına ilişkin öğretmenlerin ve idareci algıları: Metafor çalışması. İZÜ Eğitim Dergisi, 2(3), 19-41.
• Larussı, M. H., Tyler, J.M., Littlebear, S. ve Hinkle, M.S. (2013). Integrating motivational ınterviewing into a basic counseling skills course to enhance counseling self-efficacy. The Professional Counselor, 3(1), 161-174.
• Li, Y., Cao, F., Cao, D. ve Liu, J. (2015). Nursing students’ post traumatic growth, emotional intelligence and psychological resilience. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 22(5), 326-332.
• Mete-Otlu, B. (2011). Okul Psikolojik Danışmanlarının Krize Müdahalede Kullandıkları Başa Çıkma Stratejilerinin İncelenmesi: İzmir İl Örneği. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (2015). Nitel Veri Analizi (Çvr. Edt. S. Akbaba ve A. Ersoy). Ankara: Pegem Akademi.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019). Psikososyal koruma, önleme ve krize müdahale hizmetleri yönergesi. (10.05.2020 tarihinde https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_04/11165830_psikososyal_kor uma_Ynleme_krize_mYdahale_hizmetleri_yYnergesi.pdf sitesinden erişilmiştir.)
• Milli Eğitim Bakanlığı (2020). Koronavirüs travmasına karşı "Psikosoyal destek çağrı merkezi" Öğrenci ve velilerimizin hizmetinde. (25. 12. 2020 tarihinde http://meb.gov.tr/koronavirus-travmasina-karsi-psikososyal-destek-cagri- merkezi-ogrenci-vevelilerimizin-hizmetinde/haber/20617/tr sitesinden erişilmiştir.)
• Mullen, P., Uwamahoro, O., Blount, A. ve Lambie, G. (2015). Development of counseling students' self-efficacy during preparation and training. The Professional Counselor, 5(1), 175-184.
• Nazlı, S. (2016). Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik Programı. Ankara: Anı Yayıncılık (6. Baskı).
• Nickerson, A. B. ve Zhe, E. J. (2004). Crisis prevention and intervention: A survey of school psychologists. Psychology in the Schools, 41(7), 777–788.
• Özdemir, M. B. ve Barut, Y. (2020). Psikolojik danışma uygulamalarında post modern bakış açısı: Çevrimiçi psikolojik danışma. Kıbrıs Türk Psikiyatri ve Psikoloji Dergisi, 2(3), 192-199.
• Özmen, Z. K. ve Kabapınar, Y. (2019). Sınıf öğretmenleri ve okul psikolojik danışmanları birbirlerini nasıl algılamaktadır?.Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 9(53), 482-521.
• Özlü, A., Yıldız, M. ve Aker, T. (2010). Şizofreni hastalarına bakım verenlerde travma sonrası gelişim ve ilişkili etkenler. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 11, 89-94.
• Parmaksız, İ. ve Gök, A. (2018). Okul psikolojik danışmanlarının psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin yürütülmesinde karşılaştıkları güçlükler. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (47), 247-265.
• Sağlık Bakanlığı, (2020). Covıd-19 (Sars-Cov-2 Enfeksiyonu) genel bilgiler, epidemiyoloji ve tanı. (25.12.2020 tarihinde https://covid19.saglik.gov.tr/Eklenti/39551/0/covid19rehberigenelbilgilerepide miyolojivetanipdf.pdf sitesinden erişilmiştir.)
• Sarı, T. ve Nayır, F. (2020). Pandemi dönemi eğitim: sorunlar ve fırsatlar. Electronic Turkish Studies, 15(4), 959-975.
• Savaş, A. C. ve Hamamcı, Z. (2010). Okullarda rehberlik hizmetlerinin internet üzerinden yürütülmesine ilişkin veli, öğrenci ve psikolojik danışmanların görüşlerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(27), 147-158.
• Sayıl, I. (1992). Olağanüstü koşullarda krize müdahalenin yeri ve önemi. Kriz Dergisi, 1(1), 4-7.
• Slaikeu, K. A. (1990). Crisis intervention: A handbook for practice and research (2nd ed.). Needham Heights, MA: Allyn ve Bacon.
• Tel, D. (2017). Travma Yaşamış Üniversite Öğrencilerinin Benlik Saygıları ve Travma Sonrası Büyüme Düzeyleri Arasındaki İlişkide Stresle Başa Çıkmanın Aracılık Rolü. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Tuzgöl-Dost, M. ve Keklik, İ. (2012). Alanda çalışanların gözünden psikolojik danışma ve rehberlik alanının sorunları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 389-407.
• Watson, J. C. (2012). Online learning and the development of counseling self-efficacy beliefs. The Professional Counselor, 2(2), 143-151.
• Yalçın, S., Yılmaz, M. ve Karakaya, Y. (2018). Okul yöneticilerinin psikolojik danışma ve rehberlik servislerine ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 662-675.
• Yam, F. C. (2020). İlkokul öğrencilerinin rehber öğretmen (psikolojik danışman)‘e ilişkin algılarının metaforik olarak incelenmesi.İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 684-700.
• Yam F. C. ve İlhan, T. (2016). Psikolojik danışma öz yeterliği: kişilik özellikleri, kaygı düzeyleri ve geçmiş eğitim yaşantıları.Journal of International Social Research, 9(42), 1304-1313.
• Yeşilyaprak, B. (2007). Gelişimsel Rehberlik. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. Y. ve Eldeleklioğlu, J. (2019). Okul ortamında krize müdahale ile ilgili öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Okul Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(1), 29-45.