COVID-19 SALGIN DÖNEMİ DUYGUSAL YEME DAVRANIŞININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 2, 240 - 268, 30.07.2021

O. Nejat Akfırat Deniz G. Kılçık

Öz

COVID-19 hastalığı kısa süre içerisinde tüm dünyaya yayılmıştır ve pandemi ilanedilmiştir. Hastalığın belirsizliği ve salgın niteliği taşıması olumsuz duygulara sebep olabilmektedir. Bu çalışmanın amacı COVID-19 salgın sürecinde bireylerin duygusal yeme davranışlarını çeşitli değişkenlere göre incelemektir. Duygusal yeme davranışı olumsuz duygulara karşılık geliştirilen, işlevsel olmayan bir baş etme biçimi olarak değerlendirildiğinde, bireylerin salgın sürecinde sürdürdükleri veya geliştirdikleri duygusal yeme davranışı bazı değişkenler açısından incelenmiştir. İlişkisel tarama modelindeki araştırmada veriler demografik bilgi formu, Türkçe Duygusal Yeme Ölçeği ve Beck Depresyon Ölçeği ile toplanmıştır. Toplanan veriler betimsel istatistiklerle birlikte Pearson Momentler Çarpımı Korelasyon, Spearman-Brown Sıra Farkları Korelasyon Katsayısı, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA) ile analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda katılımcıların duygusal yeme davranışlarının cinsiyet, medeni durum, iş sürdürme durumları, beden kitle indeksine göre farklılaştığı saptanmıştır. Aynı zamanda bireylerdeki duygusal yeme davranışının yaş ve depresyon düzeyi ile anlamlı bir ilişki içerisinde olduğu saptanmıştır. Ulaşılan bulgular literatürdeki diğer araştırmalarla birlikte tartışılmış ve ileriki araştırmalar için öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Duygusal yeme, salgın, COVID-19

Kaynakça

• Arslantaş, H., Dereboy, F., Yüksel, R., & İnalkaç, S. (2019). Duygusal yeme ölçeği’nin Türkçe çevirisinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 30.
• Ateşsönmez, S. (2018). Algılanan ebeveyn tutumunun yetişkin bireylerde duygusal yemebozukluğuna etkisinin incelenmesi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi. Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Aydemir, Ö. & Köroğlu, E. (2006). Psikiyatride Kullanılan Klinik Ölçekler. Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Bekaroğlu, E., & Yılmaz, T. (2020). COVID-19 ve psikolojik etkileri: Klinik psikolojiperspektifinden bir derleme. Nesne, 8(18), 573-584.
• Bekker, M. H., Van De Meerendonk, C., & Mollerus, J. (2004). Effects of negativemood induction and impulsivity on self-perceived emotionaleating. International Journal of Eating Disorders, 36(4), 461-469.
• Bilgen, Ş. S. (2018). Türkçe duygusal yeme ölçeği geliştirilmesi, geçerlilik ve güvenirliğiçalışması. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi, İstanbul.
• Bozkurt, Y., Zeybek, Z., & Aşkın, R. (2020). Covid-19 pandemisi: Psikolojiketkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 304-318.
• Bruch, H. (1996). Eating disorders. New York: Basic Books.
• Brunt A.R., Schafer E., & Oakland M.J. (1999). Ability of social support to predict at risk dietary intake and anthropometric measures in white, rural, community-dwelling elderly women. J Nutr Elder, 19(1), 49–69.
• Bussolotti, D., Fernández-Aranda, F., Solano, R., Jiménez-Murcia, S., Turón, V., &Vallejo, J. (2002). Marital status and eating disorders: an analysis of its relevance. Journal of Psychosomatic Research, 53(6), 1139-1145.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırmadeseni, SPSS uygulamaları ve yorum, Ankara: Pegem Akademi Yayınevi.
• Cheng, S. K., Wong, C. W., Tsang, J., & Wong, K. C. (2004). Psychological distress and negative appraisals in survivors of severe acute respiratory syndrome (SARS). Psychological Medicine, 34(7), 1187-1195.
• Duan, L., & Zhu, G. (2020). Psychological interventions for people affected by the COVID-19 epidemic. The lancet psychiatry, 7(4), 300-302.
• Duman, N. (2020). Üniversite öğrencilerinde COVID-19 korkusu ve belirsizliğe tahammülsüzlük. The Journal of Social Science, 4(8), 426-437.
• Endler, N. S., & Parker, J. D. (1990). State and trait anxiety, depression and coping styles. Australian Journal of Psychology, 42(2), 207-220.
• Erbay, L. G., & Seçkin, Y. (2016). Yeme bozuklukları. Güncel Gastroenteroloji, 20(4), 473-477.
• Flanagan, E. W., Beyl, R. A., Fearnbach, S. N., Altazan, A. D., Martin, C. K., &Redman, L. M. (2021). The impact of COVID-19 stay at home orders on health behaviors in adults. Obesity, 29(2), 438-445.
• Goossens, L., Braet, C., Van Vlierberghe, L., & Mels, S. (2009). Loss of control overeating in overweight youngsters: The role of anxiety, depression and emotional eating. European Eating Disorders Review, 17(1), 68–78. doi:10.1002/erv.892
• Hacımustafaoğlu, M., & Önürmen, Ö. (2018). Enfeksiyon Hastalıkları Pratiğinde SalgınTanımlanması. Çocuk Enfeksiyon Dergisi, 12(4), 172-173. Heatherton, T. F., Herman, C. P., & Polivy, J. (1991). Effect of physical threat and ego threat on eating behavior. Journal of Personality and Social Psychology, 60, 138−143.
• Herman, C. P., & Polivy, J. (1975). Anxiety, restraint, and eating behavior. Journal of Abnormal Psychology, 84, 666-672.
• Hisli, N. (1989). Beck Depresyon Envanterinin Geçerliği Üzerine Bir Çalışma, Psikoloji Dergisi, 22, 118-126.
• İnalkaç S. (2019). Depresyon Tanılı Hastalarda Sorun Çözme, Stresle Baş Etme ve Duygusal Yeme İlişkisi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• İnalkaç, S., & Arslantaş, H. (2018). Duygusal Yeme. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 27(1), 70-82.
• Kaplan, H. I., & Kaplan, H. S. (1957). The psychosomatic concept of obesity. Journal of Nervous and Mental Disease, 125,181-201.
• Konttinen H. (2012). Dietary habits and obesity: The role of emotional and cognitive factors. Academic Dissertation, Helsinki University of Social Research Depertman, Finland.
• Larrieu S., Letenneur L., Berr C., Dartigues J.F., Ritchie K., & Alperovitch A., (2004). Socio-demographic differences in dietary habits in a population-based sample of elderly subjects: The 3C study. J Nutr Health Aging, 8(6), 497-502.
• Larsen, J. K., van Strien, T., Eisinga, R., & Engels, R. C. M. E. (2006). Gender differences in the association between alexithymia and emotional eating in obese individuals. Journal of Psychosomatic Research, 60(3), 237-243.
• Leblebicioğlu, M. (2018). Algılanan Stres, Bilişsel Duygu Düzenleme Stratejileri ve Yeme Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi, İstanbul.
• Macht, M. (2008). How emotions affect eating: a five-way model. Appetite, 50(1), 1-11.
• Martz, D. M., Handley, K. B., & Eisler, R. M. (1995). The relationship between feminine gender role stress, body image, and eating disorders. Psychology of Women Quarterly, 19(4), 493-508.
• McCrone, S., Dennis, K., Tomoyasu, N., & Carroll, J. (2000). A profile of early versus late onset of obesity in postmenopausal women. Journal of women's health & gender-based medicine, 9(9), 1007-1013.
• Nguyen-Rodriguez, S. T., Unger, J. B., & Spruijt-Metz, D. (2009). Psychological determinants of emotional eating in adolescence. Eating disorders, 17(3), 211-224.
• Özdemir, G. S. (2015). Duygusal Yemenin Depresyon, Anksiyete ve Stres Belirtileri ile Olan İlişkisi. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Gaziantep.
• Özer, S., & Okat, Ç. (2021). Yeni Koronavirüs (Covid-19) günlerinde bireylerin yeme tutumlarının İncelenmesi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 84-102.
• Özlem, A., & Mehmet, N. (2020). Eating habits changes during COVID-19 Pandemic Lockdown. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 5, 169-177. Pembecioğlu, Ü. (2005). Predictors of Disordered Eating Among Turkish University Students. Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Ratner, B. (2009). The correlation coefficient: Its values range between +1/−1, or do they? Journal of Targeting, Measurement and Analysis for Marketing, 17(2), 139-142.
• Rodgers, R. F., Lombardo, C., Cerolini, S., Franko, D. L., Omori, M., Fuller Tyszkiewicz, M., & Guillaume, S. (2020). The impact of the COVID-19 pandemic on eating disorder risk and symptoms. International Journal of Eating Disorders, 53(7), 1166-1170.
• Rubinstein R. L., Lubben J. E., & Mintzer J. E., (1994). Social isolation and social support: an applied perspective. J Appl Gerontol, 13(1), 58-72.
• Samuel, L., & Cohen, M. (2018). Expressive suppression and emotional eating in older and younger adults: An exploratory study. Archives of Gerontology and Geriatrics, 78, 127–131. doi:10.1016/j.archger.2018.06.012
• Serin, Y., & Şanlıer, N. (2018). Duygusal yeme, besin alımını etkileyen faktörler ve temel hemşirelik yaklaşımları. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(2), 135-146.
• Sevinçer, G. M., & Konuk, N. (2013). Emosyonel yeme. Journal of Mood Disorders, 3(4),171-8.
• Shatenstein B., Nadon S., & Ferland G. (2004). Determinants of diet quality among Quebecers aged 55–74. J Nutr Health Aging, 8(2), 83-91.
• Shokri, O., Moradi, A., Daneshpour, Z., & Tarkhan, R. (2008). The role of gender diferences in coping styles and mental health. Cont Psyol, 3(1), 51-61.
• Strong, P. (1990). Epidemic psychology: a model. Sociology of Health & Illness, 12(3). 249-259.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.), Boston: Allyn and Bacon.
• Thompson, J. K., & Stice, E. (2001). Thin-ideal internalization: Mounting evidence for a new risk factor for body-image disturbance and eating pathology. Current Directions in Psychological Science, 10(5), 181-183.
• Thompson, S. H. (2015). Gender and racial differences in emotional eating. Food addiction symptoms, and body weight satisfaction among undergraduates, Journal of Diabetes and Obesity, 93-8.
• Van Strien, T., & Bazelier, F. G. (2007). Perceived parental control of food intake is related to external, restrained and emotional eating in 7–12-year-old boys and girls. Appetite, 49(3), 618-625.
• Velavan, T. P., & Meyer, C. G. (2020). The COVID-19 epidemic. Tropical medicine & international health, 25(3), 278.
• Vesnaver, E., & Keller, H. H. (2011). Social influences and eating behavior in later life: a review. Journal of Nutrition in Gerontology and Geriatrics, 30(1), 2-23.
• Wedin, S., Madan, A., Correll, J., Crowley, N., Malcolm, R., Karl Byrne, T., & Borckardt, J. J. (2014). Emotional eating, marital status and history of physical abuse predict 2-year weight loss in weight loss surgery patients. Eating Behaviors, 15(4), 619 624. doi:10.1016/j.eatbeh.2014.08.019
• Wu, K. K., Chan, S. K., & Ma, T. M. (2005). Posttraumatic stress, anxiety, and depression in survivors of severe acute respiratory syndrome (SARS). Journal of Traumatic Stress: Official Publication of The International Society for Traumatic Stress Studies, 18(1), 39-42.
• Yannakoulia, M., Panagiotakos, D., Pitsavos, C., Skoumas, Y., & Stafanadis, C. (2008). Eating patterns may mediate the association between marital status, body mass index, and blood cholesterol levels in apparently healthy men and women from the ATTICA study. Social Science & Medicine, 66(11), 2230-2239.
• Yanovski, S. Z., Nelson, J. E., Dubbert, B.K., & Spitzer, R. L. (1993). Association of binge eating disorder an psychiatric comorbidity in obese subjects. American Journal of Psychiatry, 150, 1472-9.
• Yüce, G. E., & Muz, G., (2021). COVID-19 pandemisinin yetişkinlerin diyet davranışları, fiziksel aktivite ve stres düzeyleri üzerine etkisi. Cukurova Medical Journal, 46(1), 283-291.