Comparison of selection criteria of suppliers at different levels in fresh fruit and vegetables industry

Yıl 2023, Cilt: 29 Sayı: 8, 885 - 896, 31.12.2023

Bahattin Alan Leyla Özgür Polat , Olcay Polat

Öz

All elements in the supply chain, from the field to the delivery of fresh fruits and vegetables to the consumer, are of great importance to humanity. Different decision makers occur in the supply chain of delivering fresh fruits and vegetables to consumers in our country and the world. Considering the situation in our country, there are steps to deliver the products from the field to the wholesale markets, from the wholesale markets to the markets/grocers and from the markets/grocers to the consumers in the process from the production to the consumer. In this study, the wholesale markets brokers, market/grocery managers and consumers who have a say in the supply of fresh fruit and vegetable products, product selection approaches in the fields, selection approaches in wholesale markets and selection approaches in the grocery stores were investigated, respectively. It is aimed to determine the most important criteria in the supplier selection for each supply channel examined. Within the scope of the study, the wholesale markets brokers in the province of Denizli, domestic and national markets operating in the province and consumers living in different regions in the province are evaluated on quality, price, delivery, service, main product criteria and sub -expansions of these main criteria. AHP and TOPSIS methods were used to find important criteria in the election decisions of the suppliers at different levels, to select the most appropriate supplier and to compare the results. When the results obtained are examined, it is seen that the perspectives of the decision-makers other than consumers in the fresh fruit and vegetable supply chain are far from consumer expectations.

Anahtar Kelimeler

Fresh fruit and vegetable sector, Supplier selection, AHP, TOPSIS, Multi-criteria decision making

Yaş meyve ve sebze sektöründe farklı seviyelerdeki tedarikçilerin seçim kriterlerinin karşılaştırılması

Öz

Yaş meyve ve sebzelerin tarladan tüketiciye ulaştırılmasına kadar devam eden tedarik zincirindeki tüm unsurlar insanlık için büyük önem arz etmektedir. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaş meyve ve sebzelerin tüketiciye ulaştırılmasındaki tedarik zincirinde farklı karar vericiler yer almaktadır. Ülkemizdeki duruma bakıldığında; ürünün üretiminden tüketiciye ulaşıncaya kadar geçen süreçte tarladan toptancı hallerine, toptancı hallerinden marketlere/manavlara ve marketlerden/manavlardan da tüketiciye ulaştırılması adımları yer almaktadır. Çalışma kapsamında yaş meyve ve sebze ürünlerinin tedarikinde söz sahibi olan toptancı hali komisyoncularının tarlalardaki ürün seçim yaklaşımları, market/manav yöneticilerinin toptancı hallerindeki seçim yaklaşımları ve son tüketicilerin marketlerdeki/manavlardaki seçim yaklaşımları araştırılmıştır. İncelenen her bir tedarik kanalı için tedarikçi seçimlerindeki en önemli kriterlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında Denizli ilinde bulunan yaş meyve ve sebze toptancı hali komisyoncuları, ilde faaliyet gösteren yerli ve ulusal marketler ile ilde farklı bölgelerde yaşayan tüketiciler kalite, fiyat, teslimat, hizmet, ürün ana kriteri ve bu ana kriterlerin alt açılımları üzerinden değerlendirilmeye tabi tutulmuştur. Farklı seviyelerde yer alan tedarikçilerin seçim kararlarında etkili önemli kriterlerin bulunması, en uygun tedarikçinin seçilmesi ve sonuçların karşılaştırılmasında AHP ve TOPSIS yöntemleri kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlar incelendiğinde, yaş meyve ve sebze tedarik zincirinde yer alan tüketiciler dışındaki karar vericilerin bakış açılarının tüketici beklentilerinden uzak olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaş meyve ve sebze sektörü, Tedarikçi seçimi, AHP, TOPSIS, Çok kriterli karar verme

Kaynakça

• [1] Akpınar MG, Özkan B, Oral MA, Kızılay H, “Tüketicilerin yaş meyve sebze tedarik kanali seçimi: modern (süperhipermarket) perakendeciler”. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 211-221, 2009.
• [2] Bilişik ÖN, Baraçlı H, “A binary fuzzy goal programming model with fuzzy parameters to select the fruits and vegetables market hall location for Istanbul” Expert Systems with Applications, 211, 118490, 2023.
• [3] Chan FTS, Chan, HK, “An AHP model for selection of suppliers in the fast changing fashion market” International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 51, 1195-1207, 2010.
• [4] Dal B, Kızılaslan H, “Factors affecting the selection of fresh vegetable and fruit supply point in the city center of tokat province” Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 21, 80-85, 2018.
• [5] Evren R, Ülengin F. Yönetimde Karar Verme. Sayı: 1478, İstanbul, Türkiye, İstanbul Teknik Üniversitesi Yayını, 1992.
• [6] Food and Agriculture Organization of the United Nations. “World Food and Agriculture-Statistical Yearbook”. 2021. Rome. https://www.fao.org/documents/card/en/c/cb4477en
• [7] Kadanalı E, Dağdemir V, “Yaş meyve ve sebze pazarlamasında aracılar bakımından en uygun kanalın belirlenmesi: Mersin ili örneği”. Anadolu Tarım Bilim Dergi, 2013, 28(2), 77-81, 2012.
• [8] Sen H, Fayda Aralığı Temelli Etkileşimli Grup Karar Verme Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi. Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya, Türkiye, 2012.
• [9] Sen S. Multiple Criteria Decision Making (MCDM) in Supplier Selection. MSc Thesis, Marmara University, Istanbul, Turkiye, 2009.
• [10] Saaty TL. “How to make a decision: the analytic hierarchy process”. European Journal of Operational Research, 48(1), 9-26, 1990.
• [11] Söyleyici AO. Perakende Sektöründe Tedarikçi Seçimi ve Denizli İlinde Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, Türkiye, 2020.
• [12] Tort ÖÖ, Vayvay Ö, Çobanoğlu E. “A systematic review of sustainable fresh fruit and vegetable supply chains”. Sustainability, 14(3), 1-38, 2022.
• [13] Turgut M, Şahin AY. “Analitik hiyerarşi prosesi yöntemi ile yaş sebze ve meyve depo yeri seçimi: mersin ili uygulaması”. Denizcilik ve Lojistik Araştırmaları Dergisi, 1(1), 42-59, 2019.
• [14] Uyar K, Oralhan B. “Tüketicilerin süpermarket tercih kriterlerinin ve mobil uygulama davranışlarının incelenmesi”. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 27-52, 2019
• [15] Yaldır A, Özgür Polat L. “Electronic document management system selection with multi-criteria decision making techniques”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(14), 88-108, 2016.
• [16] Coşkun S, Polat O, Kara B. “Tedarikçi seçiminde işletmelerde sistem yönetimi ve güvenliği kriterlerine dayalı bir karar modeli ve modelin uygulaması”. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences, 21(4), 134-144, 2015.
• [17] Coşkun, S, Polat O, Özgür Polat L. “Analytic hierarchy process and data envelopment analysis methods based model proposal for improving supplier efficiencies and a case study”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(3), 483-497, 2018.
• [18] Yazıcıoğlu, Y, Erdoğan S. SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 4. baskı, Ankara, Türkiye, Detay Yayıncılık, 2014.