Göz sağlığı okuryazarlığı ölçeği

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 1, 83 - 91, 18.01.2019

Uğur Yılmaz , Mehmet Enes Gökler , Celal Emre Güneş Osman Parça

https://doi.org/10.31362/patd.457969

Öz

Amaç:
Göz sağlığı okuryazarlığını ölçen bir ölçek oluşturmayı amaçladık.

Gereç ve Yöntem: Çalışma, Mart-Nisan 2018 tarihleri arası
Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Göz Kliniğine başvuran hastalar üzerinde
gerçekleştirile metodolojik bir araştırmadır. Çalışmanın örnek hacmi,
geliştirilecek ölçeğin madde sayısının 10 katı olabilir kuralıyla yaklaşık 250
olarak kabul edildi.  Göz kliniğine başvuran hastalara çalışma hakkında
bilgi verilerek yazılı onamları alındı ve muayene öncesi hazırlanan anket form
uygulandı. Sonrasında ölçeğin güvenilirliği, yapı geçerliliği, uyum indexleri
hesaplandı.
Bulgular: Uzman görüşleri doğrultusunda ölçekteki madde sayısı
25’e düşürüldü.  İki faktörde yüksek yük değerine (0,40 değerinin üstünde)
sahip beş madde ölçekten çıkartılmıştır. Geriye kalan 20 madde ile yeniden
faktör analizi yapılmıştır. Kaiser-Meyer Olkin (KMO) ve Barlett testleri
sonucunda, Kaiser-Meyer Olkin (KMO) katsayısının 0,944 ve Barlett testinin ise
anlamlı olduğu (p<0,001) görüldü. Doğrulayıcı Faktör Analizi ile elde edilen
modelin uyum indekslerine bakıldığında; x²/df değeri 3’ün altında olduğu için
kabul edilebilir bir uyum olduğunu, CFI değerinin 0,97 ve RMSEA değerinin 0,076
olması iyi bir uyumun olduğunu göstermiştir. Ölçekte yer alan maddelerden
herhangi birisi çıkarıldığında Cronbach α değerleri 0,938 ile 0,953 arasında
değişmektedir. Ölçeğin zamana karşı değişmezliği üç hafta ara ile
değerlendirildi ve pozitif yönde (r=0,83) anlamlı ilişki bulundu (p<0,001).

Sonuç: Bu çalışmada oluşturulan Göz Sağlığı Okuryazarlığı Ölçeği, analiz
sonuçlarına göre yeterince güvenilir ve geçerli bir ölçektir.

Anahtar Kelimeler

Göz sağlığı, okuryazarlık ölçeği

Eye health literacy scale

Öz

Abstract

Purpose:
To create a scale that measures eye health literacy.

Material and Method: This study is a methodological study on
patients who applied to the opthalmology clinic of Pamukkale University Faculty
of Medicine. The sample size of the study was accepted to be approximately 250
which may be 10 times the number of items. After giving information about the
study and obtaining written consent, the questionnaire form prepared before the
examination was applied. Subsequently, the reliability of the scale, coverage
validity, compliance indexes were calculated. Result: Five items with high load (more than 0.40) were
removed from the scale in two factors. Factor analysis was performed again with
the remaining 20 items. As a result of Kaiser-Meyer Olkin (KMO) and Barlett
tests, the Kaiser-Meyer Olkin (KMO) coefficient was found to be 0.944 and the
Barlett test was significant (p<0.001).
When the compliance indices of the model obtained by Confirmatory Factor
Analysis are examined; the value of x²/df less than 3 shows
acceptable compiance and value of CFI (0.97) and RMSEA (0.076) show that is a
good compiance. When any of the items in the scale are excluded, the Cronbach α
values range from 0.938 to 0.953. The time invariance of the scale was assessed
at three-week intervals and there was a significant positive correlation
(r=0.83) (p<0.001).

Conclusion:
The Eye Health Literacy Scale developed in this study is a reliable and valid
scale according to the results of the analysis.

Anahtar Kelimeler

Eye healt, literacy scale

Kaynakça

• 1. Health Literacy. Washington, D.C.: National Academies Press; 2004. doi:10.17226/10883
• 2. Berkman ND, Sheridan SL, Donahue KE, Halpern DJ, Crotty K. Low health literacy and health outcomes: An updated systematic review. Annals of Internal Medicine. 2011;155(2):97. doi:10.7326/0003-4819-155-2-201107190-00005
• 3. Apter AJ, Wan F, Reisine S, et al. The association of health literacy with adherence and outcomes in moderate-severe asthma. Journal of Allergy and Clinical Immunology. 2013;132(2):321-327. doi:10.1016/j.jaci.2013.02.014
• 4. Thapa SS, Berg R VD, Khanal S, et al. Prevalence of visual impairment, cataract surgery and awareness of cataract and glaucoma in Bhaktapur district of Nepal: The Bhaktapur Glaucoma Study. BMC Ophthalmology. 2011;11(1):2. doi:10.1186/1471-2415-11-2
• 5. Sapkota YD, Pokharel GP, Dulal S, Byanju RN, Maharjan IM. Barriers to up take cataract surgery in Gandaki Zone, Nepal. Kathmandu University medical journal (KUMJ). 2(2):103-112. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15821375. Accessed August 16, 2018.
• 6. Sapkota YD, Pokharel GP, Nirmalan PK, Dulal S, Maharjan IM, Prakash K. Prevalence of blindness and cataract surgery in Gandaki Zone, Nepal. The British journal of ophthalmology. 2006;90(4):411-416. doi:10.1136/bjo.2005.082503
• 7. Snellingen T, Shrestha BR, Gharti MP, Shrestha JK, Upadhyay MP, Pokhrel RP. Socioeconomic barriers to cataract surgery in Nepal: the South Asian cataract management study. The British journal of ophthalmology. 1998;82(12):1424-1428. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9930276. Accessed August 16, 2018.
• 8. Klein R, Klein BE, Jensen SC, Moss SE. The relation of socioeconomic factors to the incidence of proliferative diabetic retinopathy and loss of vision. Ophthalmology. 1994;101(1):68-76. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8302566. Accessed August 16, 2018.
• 9. Zheng Y, Lamoureux EL, Chiang PP-C, et al. Literacy is an independent risk factor for vision impairment and poor visual functioning. Investigative Opthalmology & Visual Science. 2011;52(10):7634. doi:10.1167/iovs.11-7725
• 10. Kline P. An easy guide to factor analysis. Routledge; 1994. https://books.google.com.tr/books/about/An_Easy_Guide_to_Factor_Analysis.html?id=6PHzhLD-bSoC&redir_esc=y. Accessed August 16, 2018.
• 11. Shrestha MK, Guo CW, Maharjan N, Gurung R, Ruit S. Health literacy of common ocular diseases in Nepal. BMC Ophthalmology. 2014;14(1):2. doi:10.1186/1471-2415-14-2
• 12. Rahmani B, Tielsch JM, Katz J, et al. The cause-specific prevalence of visual impairment in an urban population. The Baltimore Eye Survey. Ophthalmology. 1996;103(11):1721-1726. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8942862. Accessed August 20, 2018.
• 13. Attebo K, Mitchell P, Cumming R, Smith W. Knowledge and beliefs about common eye diseases. Australian and New Zealand journal of ophthalmology. 1997;25(4):283-287. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9395831. Accessed August 20, 2018.
• 14. Dandona R, Dandona L, John RK, McCarty CA, Rao GN. Awareness of eye diseases in an urban population in southern India. Bulletin of the World Health Organization. 2001;79(2):96-102. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11242828. Accessed August 20, 2018.
• 15. Livingston PM, McCarty CA, Taylor HR. Knowledge, attitudes, and self care practices associated with age related eye disease in Australia. The British journal of ophthalmology. 1998;82(7):780-785. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9924371. Accessed August 20, 2018.
• 16. Hu L, Bentler PM. Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural Equation Modeling: a Multidisciplinary Journal. 1999;6(1):1-55. doi:10.1080/10705519909540118
• 17. Byrne BM. Structural equation modeling with AMOS, EQS, and LISREL: Comparative approaches to testing for the factorial validity of a measuring Instrument. International Journal of Testing. 2001;1(1):55-86. doi:10.1207/S15327574IJT0101_4
• 18. Yayıncılık ET, Ankara:2002; Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. nobelyayin.com. https://www.nobelyayin.com/kitap_bilgileri/dosyalar/tutum_olclmesi_jen_171512.pdf. Accessed August 16, 2018.
• 19. Streiner DL. Figuring out factors: the use and misuse of factor analysis. Canadian journal of psychiatry Revue canadienne de psychiatrie. 1994;39(3):135-140. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8033017. Accessed August 16, 2018.
• 20. Tabachnick BG, Fidell LS. Using multivariate statistics. Pearson/Allyn & Bacon; 2007. https://dl.acm.org/citation.cfm?id=1213888. Accessed August 16, 2018.
• 21. Çokluk O, Şekercioğlu G, Büyüköztürk S. Sosyal bilimler için Cçok değişkenli istatistik : SPSS ve LISREL uygulamaları. Pegem Akademi; 2010. https://www.pegem.net/kitabevi/46321-Sosyal-Bilimler-Icin-Cok-Degiskenli-Istatistik-SPSS-ve-LISREL-Uygulamalari-kitabi.aspx. Accessed August 16, 2018.
• 22. Brown TA. Confirmatory factor analysis for applied research 2014.
• 23. Ayyıldız H, cengiz G. Pazarlama modellerinin testinde kullanılabilecek yapısal eşitlik modeli (yem) üzerine kavramsal bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2006;11(2):63-84. http://dergipark.gov.tr/sduiibfd/issue/20838/223311. Accessed August 16, 2018.