Ana Dili Türkçe Olmayan Öğrencilerde Okul Öncesi Eğitimin İlk Okuma Yazma Öğrenme Sürecine Etkisi

Yıl 2020, , 105 - 129, 07.01.2020

Fatma Susar

https://doi.org/10.9779/pauefd.509817

Cited By: 5

Öz

Bu araştırmanın
amacı öğretmen görüşlerine göre anadili Türkçe olmayan ve okul öncesi eğitim
almamış öğrencilerin ilk okuma yazma öğrenme sürecinde yaşadığı sorunları
tespit etmektir. Araştırmanın gerçekleştirilmesinde karma yöntemlerden “gömülü
desen” tercih edilmiştir. Verilerin elde edilmesinde araştırmacılar tarafından
geliştirilmiş olan “açık uçlu soru anketi” ve “Ana Dili Türkçe Olmayan
Öğrencilerde Okul Öncesi Eğitimin İlk Okuma Yazma Öğrenme Sürecine Etkisine
İlişkin Öğretmenlerin Eğilimleri Ölçeği (ADİLKÖ)”
ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın nicel boyutu 176 öğretmen; nitel
boyutu ise 35
öğretmenle gerçekleştirilmiştir. Nitel verilere
uygulanan içerik analizi sürecinde “uyum aşaması, görsel okuma, kendini ifade
etme, yönergelerin anlaşılması, yazma becerisi” temalarına ulaşılmıştır.
Öğretmenlerden 15’i okul öncesi eğitimin ana dili Türkçe olmayan öğrencilerin
hazır bulunuşluk düzeyine olumlu etkilerinin olduğunu belirtmiştir. Okul öncesi
eğitim alan öğrencilerin ilk okuma yazma öğrenme başarılarına ilişkin öğretmen
algıları onların cinsiyetlerine, sınıf mevcutlarına görev yerlerine göre
anlamlı bir farklılık göstermezken, kıdemlerine göre anlamlı bir farklılık
göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Öğrenci, öğretmen, ilk okuma yazma, okul öncesi eğitim

The Effect of Pre-school Education on the Process of Initial Literacy for Non Native Turkish Students

Öz

The purpose of this research is to determine the problems experienced in the learning process of initial literacy by the students that are non-Turkish and do not have pre-school education according to the views of the teachers. “Grounded design” among the mixed methods was conducted in processing the research. The” open-ended question questionnaire” and the “Scale for Tendency of Teachers towards Effect of Pre-school Education on Learning Process of Inıtial Literacy for Non-Turkish Students (STTEPL)” generated by the researchers were implemented in collecting data. The quantitative dimension of the study was carried out with 176 teachers, and the qualitative dimension was conducted with 35 teachers. The themes of “adaptation phase, visual reading, self-expression, understanding the instructions, and writing skill were acquired in the process of content analysis applied to the qualitative data. 15 of the teachers mentioned that pre-school education was of positive effects on the readiness level of non-Turkish students. Perceptions of the teachers about the success of the students with pre-school education do not significantly vary in terms of the variables of classroom size, and place of duty of the teachers.

Anahtar Kelimeler

non native Turkish Student, teacher, initial literacy, pre-school education, primary school

Kaynakça

• Achmet, İ. A. (2005). Yunanistan’da (Batı Trakya’da) ikidilli eğitim veren azınlık okullarında Türkçe ve Yunanca öğrenim gören öğrencilerin okuduğunu anlama ve yazılı anlatım becerilerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Aka, M. (2012). Türkiye’de diller ve etnik gruplar. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1 (1), 293-297.
• Alıcı, M. (2012). İlköğretim düzeyinde iki dilde yazılmış (Türkçe- Almanca) çocuk kitapları üzerine bir içerik incelemesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Altıntaş, R., Öner, S. ve Cihangiroğlu, S. (1994). İlkokuma yazma dersi öğretmen kılavuzu. (T.C. Hükümeti-UNICEF 1991-95 İşbirliği Programı İlköğretimin Yaygınlaştırılması Projesi), Ankara.
• Alisinanoğlu, F. ve Şimşek, Ö. (2013).Okul öncesi dönemdeki çocukların yazmaya hazırlık becerilerini değerlendirme kontrol listesi”nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(3), 1163-1176.
• Aslan, Ü., Arslantaş, İ. ve Aslan, İ. (2015). Anadili Türkçe olmayan öğrencilere ilk okuma-yazma öğretiminde öğretmenlerin karşılaştıkları güçlükler. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 2704 –2716.
• Aşçı, U. D. (2013). İngiltere’deki Türkçe konuşan toplumda iki dillik (bilingualism) ve dil karışması (interference). Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara; 101-107.
• Arslan, A. (2009). Okul Öncesi Eğitimi Almış ve Almamış İlköğretim İkinci Sınıf Öğrencilerinin Anlama Eğitimindeki Farklılıklar. Ekev Akademi Dergisi, 13 (40), 1-12.
• Arslanargun, E. ve Tapan, F. (2012). Okul öncesi eğitim ve çocuklar üzerindeki etkileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 219-238.
• Aytaş, G. ve Çeçen, M. A. (2010). Ana dili eğitiminde dil bilgisi öğretiminin yeri ve önemi. TÜBAR, 27, 77-89.
• Baştürk, R. (2010). Eğitim bilimlerinde yöntem. A. Tanrıöğren, ve R. Sarpkaya (Ed.) Eğitim bilimine giriş içinde (s. 219-232). Ankara: Anı yayıncılık.
• Berlinski, S., Galiani, S. & Manacorda, M. (2008). Giving children a better start: Preschool attendance and school-age profiles. Journal of Public Economics, 92, 1416–1440.
• Bilir, A. (2005). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin özellikleri ve ilk okuma yazma öğretimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, (38), 87-100.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi elkitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorumu. Ankara: Pegem yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem akademi.
• Butler, Y. G. ve Hakuta, K. (2004). Bilingualisim and second language acquisition. In K. Bhatia & W. C. Ritchie (Ed.), . The handbook of bilingualism (p. 114-168). Malden, MA: Blackwell publishing.
• Calp, M. (2003). İlk okuma yazma öğretimi. Konya: Eğitim yayınevi.
• Cummins, J. (2000) Language, power and pedgogy: Bilingual children in the crossfire. Clevedon: Multilingual matters.
• Çelenk, S. (2008). İlköğretim okulları birinci sınıf öğrencilerinin ilkokuma ve yazma öğretimine hazırlık düzeyleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (1), 83-90
• Damar, M. (2009). Okul öncesi eğitimde dil etkinlikleri. Millî Eğitim, 182, 96-105
• Demir, C. ve Yapıcı, M. (2007). Ana dili olarak Türkçenin öğretimi ve sorunları. Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2), 177-192.
• Demir, S. (2011). Okul öncesi dönemde dil gelişimi ve sorunları. Gazi Üniversitesi Türkçe Araştırmaları Akademik Öğrenci Dergisi, 1(1), 39-49.Demirel, Ö. (1999). İlköğretim okullarında yabancı dil öğretimi. İstanbul: Milli eğitim basımevi.
• Deretarla Gül, E. ve Bal S. (2006). Anasınıfı öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık çalışmalarına ilişkin bakış açıları, sınıf içi kullanılan materyal ve etkinliklerle çocukların okuma yazmaya ilgilerinin incelenmesi. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(2), 33-51.
• Dickinson, D. K. ve Smith M. (1994). Long-term effects of preschool teachers' book readings on low-ıncome children'svocabulary and story comprehension. Reading Research Quarterly, 29 (2), 104-122.
• Dündar Kırık, E. (2011). Okul öncesi eğitimin ilköğretimdeki başarıya etkisine ilişkin öğretmen görüşleri (Diyarbakır ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Ekinci Vural D. (2012) Okul öncesi eğitimin ilköğretime etkisinin aile katılımı ve çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Ellez, M. (2014). Ölçme araçlarında bulunması gereken özellikler. A. Tanrıöğen, (Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri içinde (s. 165-190). Ankara: Anı yayıncılık.
• Entwisle, D.R. (1995). The role of schools in sustaining benefits of early childhood programs. The Future of Children, 5(3), 133-144.
• Erdoğan, T., Özen Altınkaynak, Ş. Ö. ve Erdoğan, Ö. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma-yazmaya hazırlığa yönelik yaptıkları çalışmaların incelenmesi. İlköğretim Online, 12(4), 1188-1199.
• Erkan, S. ve Kırca, A. (2010). Okul öncesi eğitimin ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin okula hazır bulunuşluklarına etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 38, 94-106, 2010.
• Erkinay, H.K. (2012). Genç akademisyenlerin perspektifinden birlikte yaşamak. İstanbul: Da Yayıncılık.
• Fırat, M., Kabakçı Yurdakul, I. ve Ersoy, A. (2014). Bir eğitim teknolojisi araştırmasına dayalı olarak karma yöntem araştırması deneyimi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi-ENAD. 2 (1), 65-86.
• Flores, N., & Garcia, O. (2017). a critical review of bilingual education in the united states: From basements and pride to boutiques and profit. Annual Review of Applied Linguistics, 37, 14–29.
• Güleç, G. (2008). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin okuma yazmaya hazırlık çalışmaları ile ilgili görüş ve uygulamaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Güney, F. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin zihinsel yetersizliği bulunan öğrencilerin erken okuryazarlık becerilerinin desteklenmesine ilişkin görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisan tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Kavcar, C., Oğuzkan, F. ve Sever, S. (1995). Türkçe öğretimi (Türkçe ve sınıf öğretmenleri için). Ankara: Engin yayınevi.
• Kutluca Canbulat, A. N. ve Tuncel, M. (2012). Okula alma uygulamaları ve bireyselleştirilmiş destek eğitiminin etkililiği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 12(3), 2059-2075.
• Margetts, K. (2003). Children bring more to school than their backpacks: Starting school down under. Journal of European Early Childhood Education Research Monograph, 1, 5-14.
• MEB (2013). Okul Öncesi Eğitimi Programı. Ankara. http://tegm.meb.gov.tr Erişim tarihi:08. 11. 2018.
• Mergen, F. (2011). Anadilden sonra öğrenilen dilde dilbilgisel işlemleme: Geç ikidilliliğin beyin dilbilimi açısından değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(4), 25-32.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. California: Sage publications.
• MEB (2004). Okul öncesi eğitim kurumları yönetmeliği. www.kucukadimlar.com/ogretmen/yonetmelik Erişim tarihi: 11. 10. 2018
• MEB (2006). Çocuk gelişimi ve eğitimi okul öncesi eğitim programı. İstanbul. http://www.megep.meb.gov.tr Erişim tarihi: 11. 10. 2018.
• Oktay, A. (2007). Yaşamın sihirli yılları: okulöncesi dönem. İstanbul: Epsilon yayıncılık.
• Oktay, A. (2010). Okulöncesi eğitim ve ilköğretimin çocuğun yaşamındaki yeri ve önemi. A. Oktay (Ed.). İlköğretime hazırlık ve ilköğretim programları içinde (s. 1-20.), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Özbay, M. ve Melanlıoğlu, D. (2004). Türkçe eğitiminde kelime hazinesinin önemi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 30-45.
• Parlak, H. (2014). Avustralya'daki Türk ailelerin anadil edinimi üzerindeki rolü. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 3(2 ), 9-31.
• Pehlivan, D. (2006). Okul öncesi eğitim alan ve almayan öğrencilerin ilk okuma yazmaya geçiş sürecinin, öğretmen ve öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisan tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Sever, S. (2004). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme. Ankara: Anı yayıncılık.
• Susar Kırmızı, F. (2017). 12 Haftalık uyum ve hazırlık süreci uygulamalarına ilişkin 1. Sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 40(179), 147-162.
• Susar Kırmızı, F., Özcan, E. ve Şencan, D. (2016). Türkçenin az konuşulduğu bölgelerde ilk okuma yazma sürecinde karşılaşılan sorunlara ilişkin öğretmen görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi (TEKE), 5 (1), 412-445.
• Şahin, A. Susar Kırmızı, F. ve Salgut, E. (2017). Okul öncesi eğitimin ilk okuma yazma sürecine etkisi. F. Susar Kırmızı, E. Ünal (Edt.) İlk okuma yazma öğretimi içinde (299-326). Ankara: Anı yayıncılık.
• Şimşek Bekir, H. ve Temel, Z. F. (2006). Almanya’da okul öncesi eğitim kurumlarında devam eden 5-6 yaş grubu Türk çocuklarına uygulanan dil eğitim programının dil gelişim düzeyine etkisi. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 14-27.
• Taşkafa, G. ve Işıl, K. (1989). İlkokuma yazma öğretimi metot ve teknikleri. Konya: Sebat ofset.
• Taşkaya, S. M. (2017). Ana dili Türkçe olmayanlara ilk okuma yazma öğretimi. F. Susar Kırmızı, E. Ünal (Edt.) İlk Okuma Yazma Öğretimi içinde (207-232). Ankara: Anı yayıncılık.
• Tuğluk, İ. H., Kök M., Koçyiğit, S., Kaya, H. İ. ve Gençdoğan, B. (2008). Okul öncesi öğretmenlerinin okuma- yazma etkinliklerini uygulamaya ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi (KKEFD), 17, 72-81.
• Tulu, Y. (2009). Ana dili Türkçe olan ve ana dili Türkçe olmayan (iki dilli) 4-7 yaş çocukların dil düzeylerine etki eden faktörlerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yalçın Yılmaz, M. (2014). İki dillik olgusu ve Almanya’daki Türklerin iki dilli eğitim sorunu. Turkish Studies, 9(3),1641-1651.
• Yangın, B. (2006). Yöneticilerin ve öğretmenlerin altı yaş grubundaki öğrencilerin ilk okuma-yazmaya hazırlanmalarına yönelik bilgileri ve görüşleri. Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (11), 80-94.
• Yangın, B. (2007). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki altı yaş çocuklarının yazmayı öğrenmeye hazır bulunuşluk durumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 294-305.
• Yapıcı, M. (2004). İlköğretim dilbilgisi konularının çocuğun bilişsel düzeyine uygunluğu. İlköğretim-Online, 3(2), 35-41.
• Yapıcı, M. ve Ulu, F. B. (2010). İlköğretim 1. sınıf öğretmenlerinin okul öncesi öğretmenlerinden beklentileri. Kuramsal Eğitimbilim, 3 (1), 43-55.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin yayıncılık.
• Yılmaz, M. Y. (2014). İki dillilik olgusu ve Almanya'daki Türklerin iki dilli eğitim sorunu. Turkish Studies, 9(3), 1641-1651.
• Yoleri, S. ve Tanış, H. M. (2004). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okula uyum düzeylerini etkileyen değişkenlerin incelenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Karabük Üniversitesi, 4(2), 130-141.