x

Yıl 2005, Cilt: 18 Sayı: 18, 1 - 10, 01.02.2005

Günseli Girgin Asuman Baysal

Öz

Teaching profession is a strategic occupation in that it conributes to educating the adults of the future. However, depending on some stress sources related with the occupation teachers have a special risk for menthal health.Depending on literature, negative life events, loss of energy and formation of some physical discomfort is defined as”burnout sendrom” on teacher.The sample of this study consists of 48 special education teachers teaching at different special education institutes at İzmir.Maslach Burnout Inventory was used as data gathering instrument, with the belief that this group of teachers were closer to the risk of burnout because of the responsibilities they carry in relation with the needs of the special education children .The aim of the study is to investigate the relation between burnout syndrome of special education teachers with their sex, ages socioeconomic status, support from collegues beliefs on status of their occupation, appreciation from their administors.The data gathered demonstrated that, special education teachers experience emotional burnout and insensitiveness in different levels depending on sex, socio-economic status, support from collegues, belief on status of their occupation, appreciation from the administrators. Key words: Burnout, special education, teacher

Anahtar Kelimeler

Burnout, special education, teacher

ZİHİNSEL ENGELLİ ÖĞRENCİLERE EĞİTİM VEREN ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ

Öz

Öğretmenlik mesleği, geleceğin yetişkinleri öğrencilerin yetiştirilmesi, gelişimleri, eğitimleri açısından diğer meslekler arasında stratejik bir önem taşımaktadır. Buna karşın öğretmenlik mesleği, bazı stres kaynaklarından dolayı ruh sağlığı açısından riskli bir meslektir.Literatürde, olumsuzlukların yaşanması, enerjinin kaybı ya da fiziksel rahatsızlıklarla karakterize, ruhsal ve fiziksel enerji azalması durumu “öğretmenlerde tükenmişlik sendromu” olarak karşımıza çıkmaktadır.Bu çalışmada, özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin, özürlü çocukların özelliklerine ve gereksinimine ilişkin özel uygulamalar ve mesleki sorumlulukları nedeniyle bu sendroma yakın oldukları düşünülerek, mesleki tükenmişlik düzeyleri ile cinsiyet, yaş, sosyo-ekonomik düzey algısı, hizmet süresi, iş arkadaşlarından destek görme, üstlerinden takdir görmeleri incelenmeye çalışılmıştır.Araştırmaya İzmir İl merkezinde bulunan özel eğitim kurumlarında görev yapan 48 öğretmen katılmıştır.Veri toplama aracı olarak Maslach Tükenmişlik Envanteri- Öğretmen Formu ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır.Elde edilen bulgular, özel eğitim öğretmenlerinin tükenmişlik sendromunu, cinsiyet, sosyo-ekonomik düzey algısı, iş arkadaşlarından destek görme, mesleklerinin toplumda hak ettikleri yeri bulup bulmaması, üstlerinden takdir görme değişkenlerine bağlı olarak, değişen ağırlıklarla özellikle duygusal tükenme ve duyarsızlaşma boyutlarında yaşadıklarını göstermiştir. Tükenmişlik, özel eğitim, öğretmen

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, özel eğitim, öğretmen

Kaynakça

• Akçamete, G., S.Kaner, B.Sucuoğlu (2001). Öğretmenlerde Tükenmişlik, İş Doyumu ve Kişilik. Nobel Yay, Ankara.
• Anderson, M.U. and E.F.Iwanicki (1984). “Teacher motivation and its relationship to burnout”. Educational Administration Quarterly; 20.
• Bailey, R.D.(1985). The Burnt-Out Helper:Coping With Stress İn Earing. Blackwell Scientific Publications Ltd.
• Başaran, I.(1999). Zihinsel, Görme ve İşitme Özürlü Çocuklara Eğitim Veren Kurumlarında Çalışan Öğretmenlerin Kişilik Özelliklerinin Belirlenmesi ve Karşılaştırılması. DEÜ EBE. EB. AbD, Yayınlanmamış Dr. Tezi.İzmir. Belgenet.com.tr
• Billingsley, B.S. (1995) . Improving the Retention of Special Education Teachers. Final Report.RTI Project 5168:Research Triangle Inst.NC.NT;548.
• Baysal, A.(1995). Lise ve Dengi Okul Öğretmenlerinde Meslekte Tükenmişliğe Etki Eden Faktörler.Yayınlanmamış Dr Tezi;D.E.Ü; SBE, İzmir.
• Beck, C.L., Gargiulo, R.M.(1983). Burnout in teachers of retarded and non-retarted children.Journal of Educational Research;V:76(3) (169-173)
• Crane, S.;J.Iwanicki, E.F.(1986). Perceived role conflict, role ambiquity and burnout among special education teachers. Medical and special education;Vol:7(2) (24-31)
• Cherniss, C.(1980). Professional Burnout in human organizations.Praeger;Newyork.
• DPT(2001). Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005) Ankara
• Dolan, N.(1987).The Relationship between burnout and job satisfaction in nurses. Journal of Advanced Nursing;12(1)(3-12)
• Edelwich, J.;A.Brodsky;(1980). Burnout:Stages of disillusionment in the helping professions.Human Sciences Press;Newyork.
• Frank, A.R.;Mc Kenzie, R. (1993). The Development of Burnout among Special Educators.Teacher Education and Special Education-16(2) (161-170)
• Girgin, G(1995). İlkokul Öğretmenlerinde Meslekten Tükenmişliğin Gelişimini Etkileyen Değişkenlerin Analizi Ve Bir Model Önerisi (İzmir ili kırsal ve kentsel yöre karşılaştırması) Yayınlanmamış Doktora Tezi, DEÜ.Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Gold, Y;Roth, R.A;Wrigt, C.R.;Michael, W.B.;(1991). The Relationship of scores on the educators survey, a modified version of Maslach Burnout Inventory to three teaching related variables for a sample of 132 beginning teachers.Educational and Psyhological Measurement;51, (429-438)
• Johnson, A.B.;Gold, V.;Knepper, D.(1984). Frequency and ıntensıty of professional burnout among teachers of the mildly handicapped;College. Student Journal;18 (3) (261-266)
• Mc Evoy, M.A;Nordquıst, V.M;Cunningham, J.L(1984). Regular and special education teachers' judgements about mentally retarded children in an integrated setting. American Journal of Mental Deficiency;89(2) (167-173)
• Mc Inteyre, T.C.(1983). The Effect of class size on perceptions of burnout by special education teachers.Mental Retardation and Learning Disability Bulletin; 11(3) (142-145)
• Maslach, C.;Jackson, S.E.(1986).Maslach Burnout Inventory.Press Palo Alto;CA.
• Schwab, R.L;Jackson, S.E.;Schuler, R.S.(1986). Educater Burnout:Sources an Consequenses. Educational Research Quarterly;10.
• Sucuoğlu, B.;N.Kuloğlu;(1996). Özürlü Çocuklarla Çalışan Öğretmenlerde Tükenmişliğin Değerlendirilmesi. Türk Psikoloji Dergisi;C 11(36) (44-60)
• Strasmeier, W;(1992). Stress among teachers of children with mental handicaps. International Journal of Rehabilitation Resarch; 15(3) (235-239)
• Tümkaya, S;(1996). Öğretmenlerdeki Tükenmişlik, Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başa Çıkma Davranışları. Yayınlanmamış Dr.Tezi; Çuk.Üni.; S.B.E.;Adana.
• Oktay, A;(1999). Yaşamın Sihirli Yılları:Okul Öncesi Dönemi. Epsilon Yay.İst.
• Özsoy, Y.(1988). Özel Eğitime Muhtaç Çocuklar.Ankara:Karatepe Yay.;sf:1-288.
• Weiskopf, P.E.(1980). Burnout Among Teachers Of Exceptional Children. Exceptional Children, 47.
• Zabel, M.K.;P.A., Dettmer;R.H., Zabel. (1984). Factors of emotional exhaustion, depersonalization and sense of accomplishment among teacher of the gifted. Gifted Child Quartely;28(2).