Bürokratik Okul Yapısı ile Müdür Yönetim Tarzları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 48, 199 - 213, 07.01.2020

Müslim Alanoğlu , Zülfü Demirtaş

https://doi.org/10.9779/pauefd.560610

Cited By: 5

Öz

Bu
araştırmanın amacı öğretmen algılarına göre okulun bürokratik yapısı ile okul
müdürü yönetim tarzı arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu amaca ulaşmak için
ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018
eğitim-öğretim yılında Mersin il merkezinde bulunan liselerde görev yapan 286
öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verileri Okul Yapısının Etkililiği ve
Algılanan-Müdür Yönetim Tarzı ölçekleri yardımıyla toplanmıştır. Araştırmada
okulların sahip olduğu bürokratik yapı çoğu zaman kolaylaştırıcı, bazen ise engelleyici
bulunmuştur. Okul müdürleri çoğu zaman işbirlikli,
bazen otoriter, nadiren de ilgisiz ve karşı koyucu yönetim tarzı
sergilemektedir. Kolaylaştırıcı yapı
ile işbirlikli yönetim tarzı arasında yüksek düzeyde ve pozitif; otoriter,  ilgisiz
ve karşı koyucu yönetim tarzı arasında ise orta düzeyde ve negatif ilişki
bulunmuştur. Engelleyici yapı ile işbirlikli yönetim tarzı arasında orta düzeyde ve negatif; otoriter, ilgisiz ve karşı koyucu yönetim tarzı arasında ise orta düzeyde
ve pozitif anlamlı ilişki bulunmaktadır. Kolaylaştırıcı
yapı işbirlikli yönetim tarzını
yüksek düzeyde olumlu, engelleyici yapı
ise düşük düzeyde ve olumsuz yordamaktadır. Kolaylaştırıcı
yapı otoriter, ilgisiz ve karşı
koyucu yönetim tarzını yordamazken,
engelleyici yapı her üç yönetim tarzını pozitif yordamaktadır

Anahtar Kelimeler

bürokratik yapı, yönetim tarzı, okul, müdür

Investigation of the Relationship between Bureaucratic School Structure and Principal Management Styles

Öz

The purpose of this study was to investigate the relationship between school bureaucratic structure and principal management style according to teachers’ perceptions. Relational-survey model was used to achieve this purpose. The sample of the study consisted of 286 teachers working in high schools in the city center of Mersin in the 2017-2018 academic year. The research data were collected with the help of the Enabling School Structure and Perceived School Principal Management Styles scales. In the study, the bureaucratic structure of the schools was found to be usually enabling and sometimes obstructive. Principals often exhibit cooperative, sometimes authoritative, rarely indifferent and resistant management styles. Between enabling structure and cooperative management style was found high and positive; between enabling structure and authoritative, indifferent and resistant management style there was a moderate and negative relationship. There was a moderate and negative relationship between obstructive structure and cooperative management style; there was a moderate and positive relationship between authoritative, indifferent and resistant management style. The enabling structure predicted the cooperative management style highly positive and the obstructive structure predicted low and negative. While the enabling structure did not predict the authoritative, indifferent and resistant management style, the obstructive structure positively predicted all three management styles

Anahtar Kelimeler

bureaucratic structure, management style, school, principal

Kaynakça

• Adler, P. S. & Borys, B. (1996). Two types of bureaucracy: enabling and coercive. Administrative Quarterly, 41, 61-89.
• Akçakaya, M. (2016). Weber'in bürokrasi kuramının bugünü ve geleceği. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, özel sayı, 275-295.
• Alanoğlu, M. (2019). Algılanan okul müdürü yönetim tarzları ile öğretmenlerin karara katılma, örgütsel adalet, iş doyumu ve tükenmişlik algıları arasındaki ilişkinin analizi. Yayınlanmamış doktora tezi, Fırat Üniversitesi, Elazığ.
• Alev, S. (2019). Kolaylaştırıcı okul yapısı ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 420-443.
• Argon, T. ve Dilekçi, Ü. (2014). Öğretmenlerin okul müdürlerinin yönetim tarzları ve kurumsal itibara yönelik algıları arasındaki ilişki. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 161-181.
• Aydoğan, İ. (2013). Örgüt ve yönetim kuramları. Niyazi Can (Editör), Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi (pp. 1-32). Ankara: Pegem Akademi.
• Başaran, İ. E. (2008). Örgütsel davranış insanın üretim gücü (1. baskı). Ankara: Ekinoks Yayınları.
• Blake, R. R. & Mouton, J. S. (1964). The managerial grid. Houston: Gulf Publishing.
• Buluç, B. (2009). İlköğretim okullarında bürokratik okul yapısı ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 34(152), 71-86.
• Bursalıoğlu, Z. (2012). Eğitim yönetiminde teori ve uygulama (11. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (16. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cerit, Y. (2013). Okulun bürokratik yapısı ile sınıf öğretmenlerinin profesyonel davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(4), 497-521.
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. (Çev. Ed. Halil Ekşi). İstanbul: EDAM Yayıncılık.
• Çevikbaş, R. (2014). Bürokrasi kuramı ve yönetsel işlevi. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3(2), 75-102.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik spss ve lisrel uygulamaları (4. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Demirtaş, Z. Özdemir, T.Y. ve Küçük, Ö. (2016). Okulların bürokratik yapısı, örgütsel sessizlik ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(2), 193-216.
• Erdoğan, U. (2012). İlköğretim okullarının bürokratik yapıları ile öğretmenlerin örgütsel sosyalleşme düzeyleri arasındaki ilişki (Malatya ili örneği). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Gray, J. A., Kruse, S.D. & Tarter, C.J. (2016). Enabling school structures, collegial trust and academic emphasis: Antecedents of professional learning communities. Educational Management Administration & Leadership, 44(6), 875–891.
• Hoy, W. K. & Sweetland, S. R. (2001). Designing better schools: The meaning and nature of enabling school structure. Educational Administration Quarterly, 37, 296-321.
• Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2010). Educational administration theory, research and practice (Çev.Edt.Turan, S.). Ankara: Nobel Yayınları.
• Kanten, P. ve Ülker, F. (2014). Yönetim tarzının üretkenlik karşıtı iş davranışlarına etkisinde işe yabancılaşmanın aracılık rolü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 16-40.
• Karaman, K., Yücel, C. ve Dönder, H. (2008). Öğretmen görüşlerine göre, okullardaki bürokrasi ile örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 53, 49-74.
• Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kim, P. E. & Kim, S. (2005). Profiles of schools administrators in South Korea: a comparative perspective. Educational Management Administration & Leadership, 33(3), 286-310.
• Likert, R. (1961). New patterns of management. New York: McGraw-Hill.
• Messick, P. P. (2012). Examining relationships among enabling school structures, academic optimism and organizational citizenship behaviors. Unpublished doctoral dissertation, Auburn University, Auburn, Alabama.
• Nadeem, M. (2012). Participative management style: a tool to enhance quality education. Journal of Humanities And Social Science, 4(2), 08-14.
• Namıq, F. A. (2018). Most effective management style for modern workplace. International Journal of Engineering and Management Sciences, 3(3), 402-411.
• Netshitangani, T. (2016). Management style and school violence: South African perspectives. International Journal of Educational Management, 32(1), 96-106.
• Ogunola, A. A., Kalejaiye, P. O. & Abrifor, C. A. (2013). Management style as a correlate of job performance of employees of selected Nigerian brewing industries. African Journal of Business Management, 7(36), 1-8.
• Ömeroğlu, Ö. (2006). Okul yönetiminde bürokrasi ile öğretmenlerin okula ilişkin tutumları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Özer, N. (2010). İlköğretim okullarının örgütsel diriklik, bürokratiklik ve örgüt normları açısından analizi. Yayımlanmamış doktora tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Özgür, B. (2011). Yönetim tarzları ve etkileri. Maliye Dergisi, 161, 215-230.
• Robbins, S. P. (2003). Organizational behaviour. New Jersey: Prentice Hall.
• Sezgin Nartgün, Ş. ve Ertürk, R. (2018). Okul müdürlerinin okul yönetim tarzları ile örgüt iklimi arasındaki ilişki. A. İşcan (Editör). Eğitim bilimlerinde örnek araştırmalar (ss. 221-243). Ankara: Nobel Yayınları.
• Simkins, T. (2005). Leadership in Education: What works or what makes sense? Educational Management Administration & Leadership, 33(1), 9-26.
• Teyfur, M. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin uyguladıkları yönetim biçimlerine ilişkin algıları ve velilere göre okul yöneticilerinin yönetim becerilerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Türk Dil Kurumu. (2019). Türk dil kurumu büyük sözlüğü. [Çevrim-içi: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts], Erişim tarihi: 28.04.2019.
• Tylus, J. (2009). The impact of enabling school structures on the degree of internal school change as measured by the implementation of professional learning communities. Unpublished doctoral dissertation, Virginia Commonwealth University, Richmond, Virginia.
• Üstüner, M. (2016). Algılanan müdür yönetim tarzı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 429-457.
• Watts, D. M. (2009). Enabling school structure, mindfulness, and teacher empowerment: test of a theory. Unpublished doctoral dissertation, Department of Educational Leadership, The University of Alabama.
• Yayla, Y. (2001). Kanuni Sultan Süleyman devri Osmanlı Devleti’nde bürokratik yapı (1520-1566). Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Yılmaz, M. (2016). Okul yöneticilerinin yönetim tarzlarının sosyo-demografik faktörleri bağlamında incelenmesi: kadın yöneticiler üzerinde bir araştırma. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 5(15), 293-313. Yılmaz, A.İ. ve Beycioğlu, K. (2017). Okullardaki bürokratik yapıya ilişkin öğretmen görüşleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-23.