Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleği Konusundaki Görüşleri ve Geleceğe Yönelik Beklentileri

Yıl 2021, Sayı: 51, 393 - 427, 14.01.2021

Kısmet Deliveli

https://doi.org/10.9779/pauefd.774418

Cited By: 4

Öz

Bu çalışmanın amacı, sınıf öğretmenliği son sınıfta okuyan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleği konusundaki düşüncelerini, öğretmenlik mesleğini tercih etme sebeplerini, öğretmenlik mesleğine yönelik beklentilerini ve olanaklar mümkün olsa hayatta olmasını istedikleri şeylerin neler olduğunu anlamaya çalışmaktır. Çalışma nitel araştırma yaklaşımlarından olgubilim yöntemine göre tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubu amaçlı ve benzeşik örnekleme yöntemi ile oluşturulmuştur. 2015-2016 yılında Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi, sınıf öğretmenliği son sınıfta okuyan 42 (21 kız ve 21 erkek) öğretmen adayının görüşlerine başvurulmuştur. Veriler katılımcıların yaşam öyküleri, yarı yapılandırılmış görüşme formu (3 soru) ve arzu listesinde yer alan sorular (4 soru) ile toplanmış, içerik analizi ve betimsel analiz yöntemleriyle analiz edilmiş; bulgular “öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin görüşleri ve geleceğe yönelik beklentileri” olmak üzere iki temada değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda, öğretmen adaylarının çoğunluğunun öğretmenlik mesleğinin daha çok dezavantajlı yönlerine vurgu yaptıkları, sınavla öğretmen atamalarının yapılmasını, öğretmenlik statüsünün düşük olmasını, öğretmenlerin çalışma şartlarının adil olmamasını ve lisans düzeyinde verilen eğitimin teorik olmasını eleştirdikleri anlaşılmıştır. Bu bulgulara dayanarak, öğretmenlik mesleğinin statüsünü yükseltecek önlemler alınması, öğretmenlerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi, seçme/yerleştirme ve atama sınavlarının gözden geçirilmesi, lisans düzeyinde verilecek eğitimin teorik ve uygulamalı olacak şekilde yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sınıf öğretmenliği, öğretmenlik mesleği., öğretmen adayı, beklentiler

Opinions and Expectations of Classroom Teacher Candidates about the Teaching Profession

Öz

The purpose of this study is to understand classroom teacher candidates’ teaching-related opinions and expectations, reasons to prefer teaching, and wishes in life. The study is based on the phenomenological method as one of the qualitative research approaches. The study sample was formed through purposive and homogeneous sampling. 42 senior students (21 females-21 males) who studied classroom teaching at Mugla Sitki Kocman University during the academic year of 2015-2016 were asked for their opinions. The data was collected through participant biographies, semi-structured 3-item interview forms, and 4-question wish lists, and analyzed through content and descriptive analysis. Findings were evaluated in two themes as “teacher candidates’ opinions on teaching” and “future expectations”. The study results reveal that the majority of the candidates emphasize mostly disadvantages of being a teacher and criticize that teachers are assigned based on an exam, teaching has a low status, working conditions are unfair, and undergraduate education is theoretical. Regarding these findings, it is recommended that precautions to raise the status of the teaching profession should be taken, working conditions of teachers should be enhanced, exams for selection and assignment should be reviewed, and undergraduate education should be both theoretical and applied.

Anahtar Kelimeler

classroom teaching, teacher candidate, teaching profession, expectation

Kaynakça

• Aksoy, N.(2008). Birleştirilmiş sınıflarda eğitim-öğretim: genç ve deneyimsiz öğretmenlerin görüşlerine dayalı bir araştırma, Eğitim Bilim ve Toplum Dergisi, 6(21), 82-108.
• Aksu, M., Engin-Demir, C., Daloglu, A., Yıldırım, S. & Kiraz, E. (2010). Who are future teachers in Turkey? Characteristics of entering student teachers. International Journal of Educational Development, 30 (1), 91-101.
• Anılan, B. & Anılan, H. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının fen bilgisi öğretmenliğini seçme nedenleri ve gelecek beklentileri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 3(3), 51-64.
• Beare, P., Marshall, J., Torgerson, C., Tracz, S., & Chiero, R. (2012). Toward a culture of evidence: Factors affecting survey assessment of teacher preparation. Teacher Education Quarterly, 39, 159-173.
• Beşoluk, Ş. & Horzum, M. B. (2011). Öğretmen adaylarının meslek bilgisi, alan bilgisi dersleri ve öğretmen olma isteğine ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 44(1), 17-49.
• Brief, A. P., Butcher, A. H., George, J. M., & Link, K. E. (1993). Integrating bottom-up and top-down theories of subjective well-being: The case of health. Journal of Personality and Social Psychology, 64, 646-653. doi.org/10.1037/0022-3514.64.4.646
• Brown, A. L., Lee, J., & Collins, D. (2015). Does student teaching matter? Investigating pre-service teachers’ sense of efficacy and preparedness. Teaching Education, 26(1), 77-93.
• Bulut, H. &Doğar, Ç.(2006). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine karşı tutumlarının incelenmesi. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(1), 13-27.
• Bursal, M. & Buldur, S. (2013). Fen bilgisi öğretmen adaylarının profillerinin değişimi: 2008-2012 yılları arasında Cumhuriyet üniversitesi örneği. Cumhuriyet International Journal of Education, 2(4), 14-26.
• Bursal, M. & Buldur, S. (2016). İlköğretim öğretmen adaylarının meslek tercih nedenleri ve geleceklerine yönelik beklentileri: Karşılaştırmalı bir analiz. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 351-376.
• Boz, Y., & Boz, N.( 2008). Kimya ve matematik öğretmen adaylarının öğretmen olma nedenleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(1), 137-144.
• Cho, Y. & Shim, S. S. (2013). Predicting teachers’ achievement goals for teaching: The role of perceived school goal structure and teachers' sense of efficacy. Teaching and Teacher Education, 32, 12-21.
• Çermik, H., Doğan, B. & Şahin, A. (2010). Sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih sebepleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 201-212.
• Connelly, L. M. (2016). Trustworthiness in qualitative research. Medsurg Nursing, 25(6), 435-437.
• Creswell, J. (2014). Nitel araştırma yöntemleri. (Gözden Geçirilmiş 2. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çakır, Ö. (2005). Anadolu Üniversitesi açıköğretim fakültesi ingilizce öğretmenliği lisans programı ve eğitim fakülteleri İngilizce öğretmenliği lisans programı öğrencilerinin mesleğe yönelik tutumları ve mesleki yeterlik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (9), 27-42.
• Çapri, B. & Çelikkaleli, Ö. (2008). Öğretmen adaylarının öğretmenliğe ilişkin tutum ve mesleki yeterlik inançlarının cinsiyet, program ve fakültelerine göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 33-53.
• Denzin, N. K., & Giardina, M. D. (2011). Qualitative inquiry and global crises. CA: Left Coast Press.
• Deringöl, Y. (2007). Türkiye’de cumhuriyet döneminden günümüze ilköğretim öğretmenleri yetiştirilmesinin tarihsel boyutu ve eğitimcilerin görüşlerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 2, 17-27.
• Duran, E., Sezgin, F.& Çoban, O. (2011). Aday sınıf öğretmenlerinin uyum ve sosyalleşme sürecinin incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 465-478.
• Gömleksiz, N., Kan, A. Ü., Biçer, S., & Yetkiner, A. (2010). Mesleğe yeni başlayan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları zorluklarla öğretmen adaylarının yaşayabilecekleri zorluklara ilişkin algılarının karşılaştırılması. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(3), 12-23.
• Guo, Y., Connor, C. M., Yang, Y., Roehrig, A. D. & Morrison, F. J. (2012). The effects of teacher qualification, teacher self-efficacy, and classroom practices on fifth graders’ literacy outcomes. The Elementary School Journal, 113, 3-24.
• Hacıömeroğlu, G. & Taşkın, Ç. Ş. (2010). Fen bilgisi öğretmenliği ve ortaöğretim fen ve matematik alanları (OFMA) eğitimi bölümü Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları, Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1),77–90.
• Ingersoll, R. & Strong, M. (2011). The impact of induction and mentoring programs for beginning teachers: A critical review of the research. Review of Education Research, 81(2), 201-233.
• Johnson, B. & Christensen, L. (2008). Educational Research: quantitative, qualitative, and mixed approaches. New York: Sage.
• Kakuru, D. M. ve Paradza, G. G. (2007). Reflections on the use of the life history method in researching rural African women: field experiences from Uganda and Zimbabwe. Gender & Development, 15 (2), 287-297.
• Karacaoğlu, Ö. C. (2008). Öğretmenlerin yeterlilik algıları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi. 5(1), 70-97.
• Karataş, Z. ve Yavuzer, Y. (2015). Bireyi tanımada test dışı teknikler. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karge, B. D. (1993). Beginning teachers: In danger of attrition. american educational research association. Atlanta: GA.
• Korkmaz, İ., Saban, A., Akbaşlı, S. (2004). Göreve yeni başlayan sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları güçlükler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 38, 266-277.
• Kıroğlu, K. (2008). Eğitim bilimine giriş, Ö. Demirel ve Z. Kaya (Ed.). Bir meslek olarak öğretmenlik (344-372). Ankara: Pegem Akademi.
• Korkmaz, İ., Saban, S. A., ve Akbaşlı, S. (2004). Göreve yeni başlayan sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları güçlükler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 38(55), 266-277.
• Kozikoğlu, İ. (2016). Öğretimin ilk yılı: mesleğin ilk yılındaki öğretmenlerin karşılaştıkları güçlükler, hizmet öncesi eğitim yeterlikleri ve mesleğe adanmışlıkları. Yayımlanmamış doktora tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Lincoln, Y.S. & Guba, E.G. (1985). Naturalistic inquiry. California: SAGE.
• Merriam, B. S. (2014). Nitel araştırma. S. Turan vd, (Çev). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Merriam, S. B., and Grenier, R. S. (2019). Qualitative research in practice: Examples for discussion and analysis. San Francisco, CA: Jossey-Bass Publishers
• MEB. (2013). Mesleki gelişim etkinlik programı. http://www.mebpersonel. com/yer-degistirme/yeni-atanan-ogretmenlerin-uyum-egitimiprogrami-h89491.html. 2013.
• MEB (2015). Milli eğitim bakanlığı öğretmen atama ve yer değiştirme yönetmeliği. 17 Nisan 2015 tarih ve 29329 sayılı Resmi Gazete.
• MEB (2016a). 02.03.2016 tarihli ve 2456947 sayılı makam oluru ile yürürlüğe giren aday öğretmen yetiştirme sürecine ilişkin yönerge.
• MEB (2016b). Aday öğretmen yetiştirme programı. http://oygm.meb.gov.tr/www/aday-ogretmen-yetistirmesurecine-iliskinyonerge-ve-yetistirme-programi/icerik/328
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2th ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Nayir, K. F., & Taneri, P. O. (2013). Karatekin Üniversitesi pedagojik formasyon öğrencilerinin öğretmenlik mesleğini seçme nedenlerine ilişkin görüşlerinin cinsiyet değişkenine göre incelenmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-13.
• Neuman, L. W. (2014). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (7th ed.). Essex: Pearson Education Limited
• Okutan, M. ve Aydoğdu, F. G. O. (2009). Adaylık eğitiminin aday öğretmenlerin görüşlerine göre değerlendirilmesi, Milli Eğitim Dergisi. 38(183), 190-201.
• Oral, B. (2004). Eğitim fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 15, 88-98.
• Özbek, R., Kahyaoğlu, M. & Özgen, N. (2007). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 9(2), 221-232.
• Özen, N. S., Ercan, I., Irgil, E. & Sığırlı, D. (2010). Anxiety prevalence and affecting factors among university students. Asia-Pacific Journal of Public Health,22(1),127-133.
• Özsoy, G., Özsoy, S., Özkara, Y. & Memiş, A. D. (2010). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğini tercih etmelerinde etkili olan faktörler. İlköğretim Online, 9(3), 910–921.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Bütün, M. ve Demir, B. (Çev.) İstanbul: Pegem Akademi.
• Pektaş, M. & Kamer, S. T. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 829-850
• Poch, F. V., Villar, E., Caparros, B., Juan, J., Cornella, M., & Perez, I. (2004). Feelings of hopelessness in a Spanish university population. Social psychiatry and psychiatric epidemiology, 39(4), 326-334. doi:10.1007/s00127-004-0756-2
• Punch, K. (2014). Sosyal araştırmalara giriş: Nicel ve nitel yaklaşımlar. D. Bayrak, H.B. Arslan, Z Akyüz (Çev) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Quaglia R. (1989). Socialization of the beginning teacher: A theoretical model from the empirical literature. Research in Rural Education, 5(3), 1-7.
• Sarı, M. H., & Altun, Y. (2015). Göreve yeni başlayan sınıf öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), 213-226.
• Şeker, H., Deniz, S., & Görgen, İ. (2005). Tezsiz yüksek lisans öğretmen adaylarının öğretmenlik yeterlikleri üzerine değerlendirmeleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 42, 237-253.
• Taşkaya, S. M., Turhan, M., & Yetkin, R. (2015). Kırsal kesimde görev yapan sınıf öğretmenlerinin sorunları (Ağrı İli Örneği), Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 6(18), 198-210.
• Tataroğlu, B., Özgen, K., & Alkan, H. (2011). Matematik öğretmen adaylarının öğretmenliği tercih nedenleri ve beklentileri. In 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications (27-29). Antalya, Turkey.
• Toker-Gökçe, A. (2013). Sınıf öğretmenlerinin adaylık dönemlerinde yaşadıkları mesleki sorunlar. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 21, 137-156.
• Tunçbilek, M. M. & Tünay, T. (2017). MEB aday öğretmen yetiştirme süreci uygulamasının ilgili tarafların bakış açısıyla değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 412-427.
• Tümkaya, S., Çelik,M., & Aybek, B. (2011). Lise öğrencilerinde boyun eğici davranışlar, otomatik düşünceler, umutsuzluk ve yaşam doyumunun incelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 77-94.
• Ubuz, B. & Sarı, S. (2008). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmenlik mesleğini seçme nedenleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 113–119.
• Williams, J., & Forgasz, H. (2009). The Motivations of career change students in teacher education. Asia Pacific Journal of Teacher Education, 37(1), 95-108.
• Yang, L. (2008). The life stories of motherhood among divorced women in Taiwan. Journal of Nursing Research, 6(3), 220-229.
• Yeşilyurt, E., & Karakuş, M. (2011). Öğretmenlerin adaylık sürecinde karşılaştıkları problemler. International Online Journal of Educational Sciences, 3(1), 261-293.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 11. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.