Aile ve Çevrenin Okul Disiplinine Etkisine İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Okul Yöneticisi Görüşleri

Yıl 2021, Sayı: 53, 403 - 428, 01.09.2021

Eren Ağın

https://doi.org/10.9779/pauefd.770373

Öz

Bu çalışmada bir ortaöğretim okulundaki öğrenciler, öğretmenler ve okul yöneticilerinin görüşleri doğrultusunda başat bir role sahip okul disiplininin aile ve okul çevresi ile ilişkisi araştırılmıştır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan örnek olay çalışmasıdır. Çalışma grubunu 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Ankara ili, merkez ilçesinde bulunan bir ortaöğretim okulundaki 20 öğrenci, 20 branş öğretmeni, 4 rehber öğretmen ve 5 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Katılımcıların seçiminde amaçlı örnekleme tekniğine yer verilmiştir. Araştırma verilerinin toplanmasında yarı-yapılandırılmış görüşme formu ve verilerinin analizinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri, tema ve alt temalar halinde kodlanmış ve bulgular frekanslarıyla birlikte tablolar halinde sunulmuştur. Araştırmanın sonucunda öğrenciler, öğretmenler ve okul yöneticileri okul disiplininin aile ve okul çevresiyle güçlü bir ilişkiye sahip olduğunu belirtmiştir. Katılımcılar okul disiplininin aile ile okul çevresi arasındaki ilişkisinde sosyo-ekonomik ve kültürel yapının etkisini vurgulamıştır. Öğretmenler ve okul yöneticileri eğitim ve sosyo-ekonomik seviyesi düşük ailelerde yetişen öğrencilerin disiplinsiz tutum ve davranışlara daha yatkın olduklarını ifade etmişlerdir. Velilerin okul disiplininden beklentisi öğrencilerin okulda geçirilen zaman içerisinde istenmeyen davranışlara yönelmemeleridir. Okulun çevresi ve ailenin okuldaki disiplin uygulamalarını pekiştirdiği ve yönlendirdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Okul, Disiplin, Aile, Çevre

The Views of Students, Teachers and School Administrators on the Impact of Family and School Environment on School Discipline

Öz

The present study aims to investigate the correlation between school discipline, which plays a key role in education, and the family and school environment based on the views of students, teachers and school administrators in secondary education institution. The study was conducted with the case study design, a qualitative research method. The study group included 20 students, 20 branch teachers, 4 school counselors and 5 administrators in a secondary education institution in the central district of Ankara during the 2014-2015 academic year. Purposive sampling method was employed in the assignment of the participants. A semi-structured interview form was used to collect the study data and the data were analyzed with the content analysis method. The study data were coded to determine the themes and sub-themes, and the findings are presented in tables including frequencies. The participating students, teachers and school administrators stated that there was a significant correlation between the school discipline and the family and school environment. Participants emphasized the impact of socio-economic and cultural attributes on the correlation between school discipline and family and school environment. Teachers and school administrators stated that students who were raised in families with low educational and socio-economic level were more susceptible to undisciplined attitudes and behavior. The parents expect from the school discipline to prevent the students to adopt undesirable behavior at school. It was observed that the school and the family environment helped reinforce and determine the disciplinary practices at school.

Anahtar Kelimeler

school discipline, school, family, school environment

Kaynakça

• Akpınar, B. ve Özdaş, F. (2013). Lise disiplin sorunlarının sınıf değişkeni açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(4), 1365-1376.
• Aküzüm, C. ve Nazlı, K. (2017). Sınıf öğretmenlerinin sınıf yönetiminde karşılaştıkları disiplin sorunları, nedenleri ve bu sorunlarla baş etme yöntemlerinin değerlendirilmesi. International e-Journal of Educational Studies (IEJES), 1(2), 88-102.
• Akyüz, H. (2018). Eğitim sosyolojisi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Albez, C. ve Ada, Ş. (2017). Okul-aile ortaklığı: Güçlükler, beklentiler, gereksinimler, öneriler. Anatolian Journal of Educational Leadership and Instruction, 5(2), 1-18.
• Aydoğan, İ. (2006). İlköğretim okullarında okul-çevre ilişkilerinin düzeyi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2, 121-136.
• Balcı, Ö. ve Yumuşak, G. (2018). Öğretmenlerin istenmeyen öğrenci davranışları ile başa çıkma yöntemleri ve bu yöntemlerin etkililiğine ilişkin görüşleri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(40), 223-254.
• Baysal, N. (2009). İlköğretim II. kademede görevli öğretmenlerin sınıfta karşılaştıkları disiplin sorunlarına, bunların nedenlerine ve çözüm yollarına ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dicle Üniversitesi, Diyarbakır.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Bozan, S. ve Ekinci, A. (2020). Öğretmenlerin mesleklerinin ilk yıllarında sınıf yönetiminde yaşadıkları sorunlara ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(1), 137-153.
• Brophy, J. (2011). History of research on classroom management. Carolyn M. Evertson ve Carol S. Weinstein (Ed.), Handbook of Classroom Management: Research, Practice and Contemporary Issues, (17-43). New York: Routledge.
• Aküzüm, C., Yavaş, T., Tan, Ç., ve Uçar, M. (2015). İlköğretim kurumu öğrencilerinin devamsızlık ve okul terki nedenleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 167-192.
• Çakır, R. ve Çolak, C. (2019). Lise öğrencilerinin okul terki riskine ilişkin görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 269-286.
• Çalık, T. (2012). Sınıf yönetimi ile ilgili temel kavramlar. Leyla Küçükahmet (Ed.). Sınıf Yönetimi içinde (2-11). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Çelenk, S. (2003). Okul başarısının ön koşulu: Okul aile dayanışması. İlköğretim Online E- Dergi, 2, 28-34.
• Dam, H. (2008). Öğrencinin okul başarısında aile faktörü. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(14), 75-99.
• Demirtaş, H. ve Pehlivan, F. (2020). Devlet ortaokulu ve liselerinde yaşanan disiplin problemleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 166-197.
• Gangal, M. ve Öztürk, Y. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıflarında istenmeyen davranışlar ve başa çıkma yolları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(3), 1100-1118.
• Göktürk, D. ve Ağın, E. (2020). Okul kurumunun kültürel-toplumsal eşitsizlik ve imtiyazların yeniden üretimindeki rolüne ilişkin bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 53(1), 329-354.
• Kayabaşı, Y. (2012). Sınıf yönetimi kavramının sınıfta disiplin sağlamadan farklı yanları ve temel özellikleri. Leyla Küçükahmet (Ed.). Sınıf Yönetimi içinde (57-79). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Kentli, D. F. (2016). İdeal öğretmenlerin disiplin modelleri: Bir anlatı çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 290-302.
• Kızmaz, Z. (2004). Öğrenim düzeyi ve suç: Suç-okul ilişkisi üzerine sosyolojik bir araştırma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 291-319.
• Kolay, Y. (2004). Okul-aile-çevre işbirliğinin eğitim sistemindeki yeri ve önemi. Milli Eğitim Dergisi, 164. http://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/164/kolay.htm
• Lewis, C. T. (1984). A latin dictionary founded on Andrews’ edition of Feund’s latin dictionary. New York: Oxford University Press.
• Merriam, B. S. (2015). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Oktay, A. (2019). Öğretmen adaylarının sınıf yönetiminde tercih ettikleri disiplin modelleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50, 427-450.
• Özbaş, M. ve Badavan, Y. (2009). İlköğretim okulu yöneticilerinin okul-aile ilişkileri konusunda yapmaları gereken ve yapmakta oldukları işler. Eğitim ve Bilim, 34(154), 69-81.
• Paker, T. (2017). Durum çalışması. Fatma Nevra Seggie ve Yasemin Bayyurt (Ed.). Nitel Araştırma içinde (119-134). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Punch, F. P. (2005). Sosyal araştırmalara giriş. (Çev. D. Bayrak, H. B. Arslan ve Z. Akyüz). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Sadık, F. ve Arslan, S. (2015). İlkokul sınıf öğretmenlerinin disiplin problemleri ile ilgili görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(3), 115-138.
• Sayılan, F. ve Özkazanç, A. (2009). İktidar ve direniş bağlamında toplumsal cinsiyet: Bir okul etnografisi. Toplum ve Bilim, 114, 51-73.
• Taşkın, P. (2014). Ortaöğretim okulları öğrencilere yönelik disiplin düzenleme ve uygulamalarının çocukların temel hak ve özgürlükleri bağlamında değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• TDK (Türk Dil Kurumu) (1998). Disiplin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Toytok, E. H. ve Yıldırım, M. B. (2018). Meslek liselerinde karşılaşılan disiplin sorunlarının sınıf düzeylerine göre dağılımlarının ve nedenlerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(3), 1759-1778.
• Turan, Ş. (2012). Sınıf yönetiminin temelleri. M. Şişman ve S. Turan (Ed.). Sınıf Yönetimi içinde (1-15). Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Uzun, G. ve Bökeoğlu Çokluk, Ö. (2019). Akademik başarının okul, aile ve öğrenci özellikleri ile ilişkisinin çok düzeyli yapısal eşitlik modellemesi ile incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 52(3), 655-684.
• Ünsal, H. (2018). Öğretmen adaylarının sınıfta disiplin modellerine ilişkin tercihleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 519-531.
• Yıldırım, M. C. ve Dönmez, B. (2008). Okul-aile işbirliğine ilişkin bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(23), 98-115.