GELENEKSEL TÜRK MOTİFLERİNİN MOBİLYA SÜSLEMECİLİĞİNDEKİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ

Yıl 2019, , 261 - 179, 24.10.2019

Taner Dizel , Kadir Özkaya

https://doi.org/10.30794/pausbed.441816

Öz

Ahşap malzeme esnek ve hafif yapısı,
işleme kolaylığı gibi birçok olumlu özelliği sayesinde yapı elemanı ve
dekorasyonu tamamlayıcı donatı elemanı olarak eski çağlardan bugüne tercih edilen
bir malzemedir. Ahşap, mekânlarda donatı elemanı olarak genellikle,
kullanıcıların rahatlığını ve konforunu arttıran, fiziksel aktivitelerde
kolaylık sağlayan “mobilya elemanı” olarak kullanılmaktadır.

Geometrik
süsleme sanatı İslamiyet öncesi ve sonrasıyla birlikte Türk-İslam kültürüyle
yoğrularak “Geleneksel Türk Süsleme Sanatı” adıyla bugünkü şeklini almıştır. Özellikle
Anadolu Selçukluları döneminde geometrik motifli süslemeler alanında yapılmış
pek çok esere rastlanmaktadır. Osmanlılarda ise bu tür motiflerin
kökenlerindeki sembolik anlamları kaybolarak onların zamanla bir süsleme
malzemesi hâline dönüşmeleri sağlanmıştır.

Geometrik
motifler süslemenin her dalında kullanılmalarına karşın, özellikle ahşap malzemede
çok kullanılmıştır. Kilim motifleri ile ilgili mobilya süslemeciliğinde ise çok
fazla örneğe rastlanmamaktadır. Mobilya üretiminde kullanılan ahşap malzeme
bazı işlemlerden geçerek ve yüzeyine süslemeler yapılarak mekânların
dekorasyonlarında önemli rol almaktadır. Mobilya yüzeylerindeki bu süslemeler
farklı yöntem ve teknikler kullanılarak uygulanabilmektedir. 

Bu
çalışmada, mobilya süslemeciliğinde kullanılan kakma süsleme tekniği
anlatılacak, bu teknik kullanılarak Geleneksel Türk Motiflerinin mobilya
süslemeciliğindeki uygulanabilirliği, üretim yöntemleri ve uygulama örnekleri
hakkında bilgi verilecektir. Bu sayede Türk motif ve çizgilerini içeren “Türk
Mobilyası” kavramının kullanımına ve yaygınlaştırılmasına katkı sağlanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Geleneksel, Türk, Motifleri, Mobilya, Süslemeciliği, Ahşap, Malzeme

Kaynakça

• AKSOY, Mustafa (2008). “Kültür Sosyolojisi Açısından Halı-Kilim Sanatı ve Etnografik Eserlerdeki Damgaların Dili”, 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi (İCANAS, 10-15.09.2007), Maddi Kültür Bildirileri, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, C. 1, s. 75-103.
• Asarcıklı, M., Keskin, H., “Ahşap Süsleme Teknikleri (Teknik&Projeler)”, Gazi Kitabevi, 2005, Ankara.
• Atay, İ., Osmanlıda Tabiat Sevgisi Ve Tefekkürün Simgesi Bir Çiçek “ lâle ”, Tarih ve Medeniyet, Temmuz 1997, s.60.
• Avcıoğlu Kalebek, N., Vuruşkan, D., Çoruh, E., “Türk Halıcılığının Tarihçesi”, Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2014, 8 (1), 52-61.
• Ayvazoğlu, B., Türkistan’dan Hollanda’ya Lâle Kültürü, Diyalog Avrasya Düşünce ve Kültür Dergisi, (4)2001, s.79.
• Başacar, T., Aras, R., Sönmez, A., “Kakma ve Süsleme Motifleri” Yüksek Teknik Öğretmen Okulu Matbaası, Ankara, 1982.
• Büyükçanga, M. (2008). “Türk Mimarisinde Sekiz Köşeli Yıldız Motifleri”, 6. Uluslar arası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi. (s. 1230 - 1234). Kırgızistan: Calalabat, Mayıs 25-28.
• Çoruhlu, Y. (2006), “Türk Mitolojisinin Anahtarları”, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Deniz Kuru, A., “Geleneksel Motiflerin Kimliklerini Kaybetmeden Yeni Tasarımlara Dönüşmeleri”, Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.
• Gümüştekin, N., (2011), “Anadolu ve Diğer Kültürlerde İşaret ve Simgelerde Anlam” Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(26), 103-117
• Karamağaralı, H., (1980), “Sanat ve Kültür Münasebeti”, Kültür ve Sanat, İstanbul.
• Kartal A., Klasik Edebiyatında “Lâle”, Bilig Bilim ve Kültür Dergisi, (4)Kış 1997,s.109.
• Mandel, G. (1978), “İslam Sanatını Tanıyalım”, İnkılap Kitabevi, İstanbul.
• Megep Modüller, El Sanatları Teknolojisi, “Karışık Motif Çizimleri”, 2011, Ankara.
• Mustafa KARATAŞ, “Bir Gösterge Türü Olarak Türk Yanışları (Motifler)” Dil Araştırmaları, Bahar 2017/20: 167-185.
• Mülayim, S., “Anadolu-Türk Mimarisinde Geometrik Süslemeler”Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1982.
• Mülayim, S., 1998. Tanımsız Figürlerin İkonografisi, Türk Soylu Halkların Halı, Kilim ve Cicim Sanatı (Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, 27-31 Mayıs Kayseri)
• Ögel, B. (1956), Selçuklu Devri Anadolu Ağaç İşçiliği Hakkında Notlar, Yıllık Araştırmalar Dergisi, 1, 199-235.
• Pala, İ. (2006). “Mühr-i Süleyman”, İslam Ansiklopedisi (31. Cilt, s. 526), Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul
• Papila, A., “Mimar Sinan’ın 1540-1570 Yılları Arasında İstanbul’da İnşa Ettiği Camilerdeki Süsleme Programı”, Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2006.
• Soyupak, O., (2016), “Selçuklu Geometrik Desenleri Arasında Yer Alan Yıldız Sembolünün Günümüz Ürünleri Üzerindeki Yansımaları”, Uluslararası Geçmişten Geleceğe Sanat Sempozyumu Bildirileri, 26-28 Eylül, Çorum.
• Şimşir, Z., “Konya Selçuklu Medreseleri Çinilerinde Kullanılan Motifler” Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1990.Türk Ansiklopedisi, c. 22, s.459.
• URL-1: <http://zekituncer.blogspot.com.tr/2011/10/yeni-valide-camiivalide-i-cedid-cami.html> (Erişim Tarihi:30.04.2018)
• URL-2: <http://ucanhali.com.tr/index.php/motiflerin-dili> (Erişim Tarihi:24.01.2018)
• URL-3: <http://www.siskoosman.com/motifs_tr.html> (Erişim Tarihi:24.01.2018)
• URL-4: <https://egitim.tarim.gov.tr/elazig/Sayfalar/Detay.aspx?OgeId=9&Liste=Slogan> (Erişim Tarihi:24.01.2018)
• URL-5: <https://egitim.tarim.gov.tr/elazig/Sayfalar/Detay.aspx?OgeId=9&Liste=Slogan> (Erişim Tarihi:24.01.2018)
• URL-6: <http://cargocollective.com/luckyrug/ELI-BELINDE> (Erişim Tarihi:24.01.2018)
• URL-7: <http://www.mobilyaevdekoru.com/hali-ve-kilimler/hali-ve-kilim-modelleri-8/> (Erişim Tarihi:24.01.2018)
• URL-8: <http://www.flickriver.com/photos/smigol/sets/72157621916466651/> (Erişim Tarihi:26.01.2018)
• URL-9: <https://okuryazarim.com/ayse-bibi-turbesi/> (Erişim Tarihi:30.04.2018)
• URL-10: <https://okuryazarim.com/ozkent-turbeleri/> (Erişim Tarihi:30.04.2018)
• URL-11: <http://123coolpictures.com/konya+sircali+medresesi?image=980629718> (Erişim Tarihi: 23.01.2018)
• URL-12: < https://tr.pinterest.com/pin/328481366545933963/> (Erişim Tarihi:29.01.2018)
• URL-13:<https://www.duvarkapla.com/eski-osmanli-tarzi-karanfil-motifi.html>(Erişim Tarihi:29.01.2018)
• URL-14: <http://logos-maialmila-fahl.blogcu.com/turkler-de-karanfil-susleme-sanati/12726257> (Erişim Tarihi:29.01.2018)
• URL-15:<https://www.oguzcinikutahya.com/Oguz-Cini-30CM-KARANFIL-DESENLI-CINI-TABAK,PR-472.html> (Erişim Tarihi:29.01.2018)
• URL-16: <http://www.luxurywoodflooring.com/bespoke-floors-london-wood-floor-specialists> (Erişim Tarihi:29.01.2018)
• URL-17: <https://www.infinitytools.com/blog/2015/03/17/federal-style-oval-table-part-4-veneering/> (Erişim Tarihi:29.01.2018)
• Türk Ansiklopedisi, c. 22, s.459.