TÜKENMİŞLİĞİN İŞ YAŞAM DENGESİ VE ÇALIŞAN SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: BANKA ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2019, Sayı: 36, 165 - 182, 22.07.2019

Hatice Özutku

https://doi.org/10.30794/pausbed.447925

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmanın
amacı, hizmet sektöründe faaliyet gösteren banka çalışanlarının tükenmişliğin
boyutları olan duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarıda düşme hissi
düzeylerinin fiziksel sağlık durumu ve iş-yaşam dengesi üzerindeki etkilerinin incelenmesidir.
Araştırmanın evrenini 221 banka çalışanı oluşturmaktadır. Verilerin elde
edilmesinde anket yöntemi kullanılmıştır.  Banka çalışanlarının duygusal tükenme ve
duyarsızlaşma düzeylerinin yüksek, kişisel başarı düzeyinde düşme hissinin ise
orta düzeyde olduğu saptanmıştır. “Duygusal tükenme”nin iş yaşam dengesizliği
üzerinde pozitif yönde anlamlı bir ekisinin olduğu, “duyarsızlaşma” nın iş
yaşam dengesizliği üzerinde negatif yönde anlamlı bir etkisinin olduğu
saptanmıştır. Buna göre duygusal tükenmedeki artış iş yaşam dengesindeki
olumsuzluğu artırmaktadır. Duyarsızlaşmadaki artış ise iş yaşam dengesindeki
olumsuzluğu azaltmaktadır. Banka
çalışanlarının sağlık durumu üzerinde “duygusal tükenme” ve “kişisel
başarıda düşüş hissi”nin pozitif yönde anlamlı bir etkisinin olduğu,
"duyarsızlaşma"nın ise negatif yönde anlamlı bir etkisinin olduğu
saptanmıştır. Buna göre duygusal tükenmedeki ve kişisel başarı düzeyindeki
azalış sağlık durumundaki olumsuzluğu artırtırken, duyarsızlaşmadaki artış
tükenmişliğe bağlı sağlık sorunlarındaki olumsuzluğu azaltmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, Çalışan Sağlığı, İş Yaşam Dengesi

Kaynakça

• Amigo, I.; Asensio, E.; Menéndez, I.; Redondo, S. ve Ledesma, J. A. (2014), “Working in Direct Contact With The Public As A Predictor of Burnout in The Banking Sector”, Psicothema, 26/2, 222-226.
• Anthonia, M. K. ve Ukoha, O. (2018). “Work-Life Balance and Employee Performance in Nigerian Banks, Port Harcourt”, International Journal of Advanced Academic Research, 4/1. Ardıç, K. ve Polatcı, S.(2009). “Tükenmişlik Sendromu ve Madalyonun Öbür Yüzü: İşle Bütünleşme”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32, 21-46.
• Arı, G. S. ve Bal, E. Ç. (2008). “Tükenmislik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi”, Yönetim ve Ekonomi, 15/1, 131-148.
• Büyüköztürk, Ş.; Çakmak, E. K. ; Akgün, Ö. E. ; Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, 11. Baskı, PEGEM Yayınevi, Ankara.
• Burke, R. J., ve Deszca, E. (1986). “Correlates of Psychological Burnout Phases among Police Officers”, Human Relation, 39, 487-502.
• Burke, R. J. ve Greenglass, E.R. (2001). “Hospital Restructuring, Work-Family Conflict and Psychological Burnout Among Nursing Staff”, Psychology and Health, 16, 583-594.
• Burke, R.J.; Koyuncu, M.; Fiksenbaum, L. ve Acar, F. T. (2009). “Work hours, work intensity, satisfactions and psychological well-being among Turkish manufacturing managers”, Europe’s Journal of Psychology, 2, 12-30.
• Corde, C. L. ve Dougherty, T.W. (1993). “A Review and an Integration of Research on Job Burnout”, Academy of Management Review, 18/4, 621-656.
• Demerouti, E., Bakker, A.B., Nachreiner, F. ve Ebbinghaus, M. (2002). “From mental strain to burnout, European Journal of Work & Organizational Psychology, 11/ 4, 423-441.
• Devi, V.R. ve Nagini A. (2014). “Work-Life Balance and Burnout As Predictors of Job Satisfaction in Private Banking Sector”, Skyline Business Journal, IX/1.
• Ergin, C. (1993). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması. R. Bayraktar ve İ. Dağ (Ed.) VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları. Ankara VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Ergin, C. (1992). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması”, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları.
• Günay, G. Y. ve Demiralay, T. (2016). “Serbest Muhasebeci ve Mali Müşavirlerin İş Stresi, Tükenmişlik Sendromu ve İş -Aile Yaşam Dengesi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15/ 58, 917-935.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Hannani M.; Kashani, M. M. ve Gilasi H.R. (2011). “Evaluating the Correlation Between Burnout Syndrome Dimensions and Demographic Characteristics of Cashiers in State Banks of Kashan”, Journal of Kashan University of Medical Sciences, 15/1, 69-76.
• Hayman, J. (2005). “Psychometric Assessment of an Instrument Designed to Measure Work Life Balance”, Research and Practice in Human Resource Management, 13/1, 85-91.
• Helvacı, İ. ve Turhan, M. (2013). “Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi: Silifke’de Görev Yapan Sağlık Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 1/ 4, 58-68.
• Hyman, J., Baldry, C., Scholarios, D. ve Bunzel, D. (2003). “Work-Life Imbalance in the New Service Sector Economy”, British Joumal of Industrial Relations, 41, 215-39.
• İslamoğlu, H. ve Alnıaçık, Ü. (2013). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, 3. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Jackson, S.E. ve Maslach, C. (1982). “After-Effects of Job-Related Stress: Families as Victimes”, Journal of Occupational Behaviour, 3, 63-77.
• Kalaycı, Ş. (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kam J.; Gita M.; Christian C. (2018). "Linking Workplace Burnout Theories to the Project Management Discipline", International Journal of Managing Projects in Business, 11/1, 198-22.
• Karatepe, M. O.; Tekinkuş, M. (2006). "The Effects of Work‐Family Conflict, Emotional Exhaustion, and İntrinsic Motivation on Job Outcomes of Front‐Line Employees", International Journal of Bank Marketing, 24/ 3, 173-193.
• Khattak, J. K.; Khan, M. A.; Haq, A. U.; Arif, M. ve Minhas, A. A. (2011). “Occupational Stress and Burnout in Pakistan’s Banking Sector”, African Journal of Business Management, 5/3, 810-817.
• Küçükusta, D. (2007). Konaklama İşletmelerinde İş-Yaşam Dengesinin Çalışma Yaşamı Kalitesi Üzerindeki Etkisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Leiter, M.P. ve Maslach, C. (2016). “Latent Burnout Profiles: a New Approach to Understanding the Burnout Experience, Burnout Research, 3/ 4, 89-100.
• Low, G. S.; Cravens, D. W.; Grant, K. ve Moncrief, W. C. (2001). "Antecedents and Consequences of Salesperson Burnout", European Journal of Marketing, 35/ 5, 587-611.
• Maslach, C. ve Leiter, M.P. (2008). “Early Predictors of Job Burnout and Engagement”, Journal of Applied Psychology, 93/3, 498-512.
• Maslach, C. ve Jackson . S.E. (1981). “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113.
• Maslach, C., ve Jackson, S. E. (1986). Maslach Burnout Inventory Manual (2nd ed.), CA: Consulting Psychologists Press, Palo Alto.
• Maslach, C.; Schaufeli, W.B. ve Leiter, M. P. (2001). “Job Burnout”, Annu. Rev. Psychol., 52, 397–422.
• Maslach, C. ve Jackson, S. E. (1981). “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
• Nunnally, J.C. ve Ira H. B. (1994). Psychometric Theory (3rd ed.), NY: McGraw-Hill, Inc. New York.
• Quinn, R. P., ve Shepard, L. J. (1974). The 1972-73 Quality of Employment Survey, Ann Arbor, MI: Institute for Social Research, University of Michigan. Schaufeli, W. B. ve Buunk, B.P. (2017). Edited by Schaufeli W.B.; Maslach C. ve Marek, T. Professional Burnout: Recent Developments in Theory and Research, Taylor&Francis Ltd.
• Serinkan, C. ve Arapova, İ. (2018). “Bankacılık Sektöründe Tükenmişlik Sendromu: Kırgızistan Örneği”, İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 3/5, 1-11.
• Siw, T. I.; Langballe, E. M.; Esphes, G. A.; Falkum E. ve Aasland, O. G. (2008) . “Positive and Negative Work-Family Interaction and Bumout: A longitudinal Study of Reciprocal Relations”, Work and Stress, 22/1, 1-15.
• Smeltzer, S. C.; Cantrell, M. A.; Sharts-Hopko, N. C. ; Heverly, M. A.; Jenkinson, A. ; Nthenge, S. (2016). “Psychometric Analysis of the Work/Life Balance Self-Assessment Scale”, Journal of Nursing Measurement, 24/1, 1-14.
• Tsai, H. H.i; Yeh, C. Y.; Su, C. T.; Peng, S. M. ve Chen, R. Y. (2013). “The Effects of Exercise Program on Burnout and Metabolic Syndrome Components in Banking and Insurence Workers”, Industrial Health, 51, 336-346.
• Yavas, U.; Babakus, E.; Karatepe, O. M. (2013). "Does Hope Moderate the Impact of Job Burnout on Frontline Bank Employees’ in‐Role and Extra‐Role Performances?", International Journal of Bank Marketing, 31/1, 56-70.