TÜRKİYE’DE SEÇİM BARAJI VE AVRUPA ÜLKELERİNDE DURUM

Yıl 2019, Sayı: 37, 247 - 259, 24.10.2019

Sami Zariç

https://doi.org/10.30794/pausbed.441554

Öz

Türkiye’de seçim
sistemi konusunda Cumhuriyet’in kuruluşundan günümüze kadar önemli
değişiklikler meydana gelmiştir. Günümüzde de seçim barajı tartışmaları sık sık
gündeme gelmektedir. Özellikle son dönemde yeni Anayasa hazırlama çalışmaları
kapsamında seçim barajının düşürülmesi konusu yine ön plana çıkmaktadır.

Çoğulcu demokratik
sistemlerin temeli olan seçimlerde farklı görüşte olan kesimlerin parlamentoda
temsiline olanak vermesi açısından nispi temsil esasına dayalı seçim
sistemleri, dünyanın birçok yerinde olduğu gibi Türkiye’de de uygulanmaktadır.
Fakat, ülkemizin içinde barındırdığı birtakım özel yapısal birimlerin varlığı
ve kesimler arası uzlaşmanın sağlanamaması dolayısıyla ülkemizde bu çoğulcu
sistemi bir bakıma sınırlandırması için baraj uygulaması getirilmiştir.

Çalışmada ülke
barajının tamamen kaldırılması yerine yine istikrarı sağlamaya yönelik olarak
fakat daha düşük bir seviyede baraj uygulanması önerilmektedir. Bu oranın ne
olacağı konusunda da çeşitli görüşler mevcut olmakla beraber, Avrupa’da
uygulanan sistemlerde %3 ve %5 civarında olan barajların Türkiye’de de bu
civarlarda olması gerektiği söylenebilir.

Avrupa
ülkeleriyle kıyaslandığında Türkiye’de oldukça yüksek bir seçim barajının
uygulandığı ve bunun adil olmadığı konusunda ülkede hemen hemen herkesin
mutabık olduğu görülmektedir. Dolayısıyla bu konuda acil bir düzenlemeye
gidilmeli ve kanayan bu soruna ivedilikle çözüm bulunmalıdır. Aksi halde bu
sorun tam anlamıyla -her ne kadar son yıllarda olumlu gelişmeler yaşanmış olsa
da- demokratikleşme anlamında ciddi sıkıntılara neden olacak ve özellikle
Avrupa kaynaklı eleştiriler devam edecektir.

Anahtar Kelimeler

seçimler, seçim barajı, parlamento, Anayasa

Kaynakça

• Alkan, M. Ö. (2006). Türkiye’de Seçim Sistemi Tercihinin Misyon Boyutu ve Demokratik Gelişime Etkileri (Siyaset Bilimi ve Siyaset Sosyolojisi Yaklaşımıyla), Anayasa Yargısı, sayı: 23, s. 133-165.anayasa.org, http://anayasa.org/index.php?option=com_content&view=article&id=163%3Asecim-baraj-deimeli-temsilde-adalet-salanmaldr&catid=39%3Amakaleler&Itemid=54& lang=en (Erişim tarihi: 28.12.2012).Arı, M. (2012). Türk Sağının Demokrasi Anlayışı: Altmış Yıllık Süreç, Turgut Özal Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Kongresi II e-kitap, http://iys.inonu.edu.tr/webpanel/dosyalar/1427/file/MehmetAri.pdf (Erişim tarihi: 21.11.2012).Bahçeci, B. (2005). 1982 Anayasası Döneminde Çoğulcu Demokrasi Açısından Milletvekili Seçimi Hukukunda Karşılaşılan Sorunlar, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, sayı: 3, cilt: 54, s.365-396.bianet.org, “AİHM: Yüzde 10 Seçim Barajı İhlal Değil Ama Aşırı, İndirseniz İyi Olur”, http://bianet.org/bianet/bianet/108192-aihm-yuzde-10-secim-baraji-ihlal-degil-ama-asiri-indirseniz-iyi-olur (Erişim tarihi: 16.11.2012).Dünya Gazetesi (2010). Seçim Barajı Aşağı İnerse Kaos Yaşanır, 11.10.2010,http://www.dunya.com/secim-baraji-asagi-inerse-kaos-yasanir_102747_haber.html#,(Erişim tarihi: 03.01.2013).Erdem, T. (2011). Seçim barajı: Türkiye'de rejimin Ortadoğulu karakteri, http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=1041199&CategoryID=99 (Erişim Tarihi: 16.11.2012).Erdoğan, E. (1999). Seçim Sistemleri ve Siyasal Sonuçları: İstikrar ve Temsiliyet, http://www.urbanhobbit.net/PDF/secim_sistemleri.pdf (Erişim Tarihi: 16.11.2012).Göksel, T., Çınar, Y. (2011). Seçim Barajını “Yönetimde İstikrarı Azaltmayan Bir Seviyeye” Düşürmek Mümkün mü?, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Politika Notu, Mart 2011, n201121, http://www.tepav.org.tr/upload/files/1300699437-2.Secim_Barajini____Yonetimde_Istikrari_Azaltmayan_Bir_Seviyeye____Dusurmek_Mumkun_mu.pdf (Erişim Tarihi: 16.11.2012).Hakyemez, Y.Ş. (2007). Temsilde Adalet ve Yönetimde İstikrar İlkeleri Açısından Seçim Barajı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt.11, s.17-37.Özbudun, E. (1995). Seçim Sistemleri ve Türkiye, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, cilt.44, sayı.1-4, s. 521-539.Özbudun, E. (2007). Turkey’s election threshold and the European Court, http://todayszaman.com/newsDetail_getNewsById.action;jsessionid=5159CCDF3195D26DFFD5350FC16C2B05?newsId=102945 (Erişim Tarihi: 28.12.2012).Sabuncu, Y. (2006). Seçim Barajları ve Siyasal Sonuçları, Anayasa Yargısı Dergisi, 2006, ss.191–197, cilt:23, s.193-195.Tuncer, E. (2006). Türkiye’de Seçim Uygulamaları/Sorunları Işığında Temsilde Adalet-Yönetimde İstikrar İlkelerinin İşlevselliği, Anayasa Yargısı Dergisi, No.23, s.167-182. Tunçkaşık, H. (2011). Seçim Barajı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Araştırma Merkezi, Nisan 2011.Türk, H. S. (2011). Türk Seçim Sisteminde Barajlar ve Değişiklik Önerileri, http://www.turkhukukkurumu.org.tr/Siteyazi/20110203HST.pdf (Erişim tarihi: 16.11.2012).Yazıcı, S. (2009). Demokratikleşme Sürecinde Türkiye, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 1. baskı.Yüce, M. (2012), Seçim sistemleri, Türkiye’deki uygulamaları ve ortaya çıkan iktidar yapıları,http://www.siyasaliletisim.org/pdf/SECIMSISTEMLERIVEORTAYACIKANIKTIDARYAPILARIMUGEYUCE.pdf (Erişim tarihi: 16.11.2012).