SEYİTÖMER HÖYÜK ORTA TUNÇ ÇAĞI’ NA TARİHLENDİRİLEN KÜRE FORMLU AĞIRŞAKLAR

Yıl 2020, Sayı: 38, 109 - 132, 29.01.2020

Hülya Karaoğlan

https://doi.org/10.30794/pausbed.546644

Öz

Seyitömer
Höyük İç Ege’de bulunan Kütahya ilinin 26 km kuzeyinde yer alır. Höyük 5. bin
yıl boyunca tarih öncesi devirlerdeki insanoğluna ev sahipliği yapmıştır. Höyük
halkının dokumacılık mesleğiyle uğraştığı hatta dokumacılıkta kullanılan
genellikle pişmiş topraktan ürettiği aletlerin ticaretini yaptığı ele geçirilen
buluntular sayesinde anlaşılmıştır.

Çalışmanın
konusunda; farklı biçimler, farklı ebatlar, farklı malzemelerden ürettiği ip
eğirmek için iğin ucuna takmak süratiyle kullandığı ortası delik ağırşak adı
verilen aletlerdir. Orta Tunç Çağı’na ait ağırşak buluntuları Seyitömer
Höyük’te toplam 222 adettir. Ağırşaklar şekillerine göre önce 3 temel biçime
ayrılmıştır. Bu temel biçimlerin de alt grupları oluşturulmuştur. Bu temel
gruplar, koni, küre ve silindir biçimlilerdir. Bu çalışmada küre biçimli temel
grubun alt grubu olan “Karnı Geniş Basık Küre Ve Yarım Küre Biçimli” olarak
ayrılan “56” adet ağırşak grubu ele alınmıştır. Bu grup kapsamındaki buluntular
Anadolu’nun batısında çalışma yapılmış ve Seyitömer Höyük ile aynı çağa
tarihlendirilmiş diğer höyüklerin ağırşak buluntularıyla benzerlik yönleri
araştırılmış ve kaynakçalarıyla verilmiştir. Ayrıca buluntuların uzman
arkeologlar tarafından yapılmış ön arka ve yandan görünüşlerinin çizimleri,
yapıldıkları hammaddeler, bulunduğu plan karelerdeki yerleri, ölçüleri ve
fiziksel özellikleri de eklenmiştir.

Bu
çalışmadaki amaç; M.Ö. Orta Tunç Çağı’nda Anadolu’da ip üretme teknolojisinde
kullanılan aletlerden olan Seyitömer Höyük ağırşaklarını incelemek ve litarütüre
dahil etmektir.

Çalışmada
ulaşılan sonuç; Seyitömer Höyük’te Orta Tunç Çağı’nda ip üretme teknolojisinde
kullanılan küre formlu ağırşakların Batı Anadolu’ da ki çağdaş yerleşimlerden
biçimsel olarak çok farklı olmadığıdır.

 

Anahtar Kelimeler

Ağırşak, Dokuma, Seyitömer Höyük, Orta Tunç Çağı

Kaynakça

• KAYNAKÇAAkça, S., (2000), “Şarhöyük (Dorylaion) Arkeolojik Kazısında Çıkan M.Ö. II. Bin Yılına Tarihli Ağırşaklar”, Yayımlanmamış Bitirme Ödevi, Anadolu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü, Eskişehir.
• BARBER, E.J.W, (1991), Prehistoric Textiles: The Development of Cloth in The Neolithic and Bronze Ages with Special Reference to the Aegean, Princeton University Press, Princeton.
• Bilgen, A. N., (2005), Çavlum, Eskişehir-Alpu Ovası’nda Bir Orta Tunç Mezarlığı, Anadolu Üni. Yay. No:1668, Eskişehir.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., (2010), “Seyitömer Höyüğü 2008 Yılı Kazısı”, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı, 25-29 Mayıs 2009, Denizli,(1. Cilt), Ankara, 341-354.
• Bilgen, A. N., Brixhe, C., Coşkun, G., (2011), “Un nouveau site épigraphique paléo-phrygien: Seyitömer Höyük”, KADMOS 50, 141-150.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Yüzbaşıoğlu, N., Kuru, A., (2011a), “Seyitömer Höyüğü 2009 Yılı Kazısı”, 32.Kazı Sonuçları Toplantısı, 24-28 Mayıs 2010, İstanbul, (1. Cilt), Ankara, 367-380.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., (2011b), “Seyitömer Höyük Projesi 2008 Yılı Kazı Sonuç Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2006-2010), Kütahya, 78-203.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Yüzbaşıoğlu, N., Kuru, A., (2011c), “Seyitömer Höyük Projesi 2009 Yılı Kazı Sonuç Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2006-2010), Kütahya, 204-372.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Kuru, A., Yüzbaşıoğlu, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Özcan, F. Ç., Akalın, M. B., Dikmen, B. (2011d), “Seyitömer Höyük Projesi 2010 Yılı Kazı Sonuç Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2006-2010), Kütahya, 373-571.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Kuru, A., Yüzbaşıoğlu, N., Özcan, F. Ç., Çırakoğlu, S., Silek, S., (2012), “Seyitömer Höyük 2010 Yılı Kazısı”, 33. Kazı Sonuçları Toplantısı, 23-28 Mayıs 2011,Malatya, (1. Cilt), Ankara, 233-255.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Ünan, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Özcan, F. Ç., Kuru, A., Kuzu, Z., (2013a), “Seyitömer Höyük 2011 Yılı Kazısı”, 34. Kazı Sonuçları Toplantısı, 28 Mayıs-1 Haziran 2012,Çorum, (1. Cilt), Çorum, 201-216.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Ünan, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Özcan, F. Ç., Kuru, A., Kuzu, Z., Akalın, M. B., Dikmen, B., (2013b), “Seyitömer Höyük 2011 Yılı Kazı Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Raporu (2011-2012), Kütahya, Bölüm I: 1-199.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Ünan, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Kuru, A., Kuzu, Z., Akalın, M. B., Dikmen, B., (2013c), “Seyitömer Höyük 2012 Yılı Kazı Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Raporu (2011-2012), Kütahya, Bölüm II: 1-106.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Ünan, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Kuru, A., Erdinç, Z., (2014a), “Seyitömer Höyüğü 2012 Yılı Kazısı”, 35. Kazı Sonuçları Toplantısı, 27-31Mayıs 2013,Muğla, (1. Cilt), Muğla, 349-360.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Çevirici-Coşkun, F., Bilgen, Z., Dikmen, B., Akalın, B., Çırakoğlu, S., Özcan, F. Ç., Kuru, A., Erdinç, Z., (2014b), “Seyitömer Höyüğü 2013 Yılı Kazısı”, 36. Kazı Sonuçları Toplantısı, 02-06 Haziran 2014, Gaziantep, (3. Cilt), Ankara, 323-338.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Çevirici-Coşkun, F., Bilgen, Z., Ünan, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Kuru, A., Özcan, F. Ç., Erdinç, Z. Akalın, M. B., Dikmen, B., (2015a), “Seyitömer Höyük 2013 Yılı Kazı Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2013-2014), Kütahya, Bölüm I: 1-235.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Çevirici-Coşkun, F., Özbay, F., Bilgen, Z., Çırakoğlu, S., Kuru, A., Özcan, F. Ç., Erdinç, Z., Akalın, M. B., Dikmen, B., (2015b), “Seyitömer Höyük 2014 Yılı Kazı Raporu”, Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu(2013-2014), Kütahya, Bölüm II: 1-357.
• Bilgen, A. N., Bilgen, Z., Çırakoğlu, S., (2015c), “Erken Tunç Çağ Yerleşimi (V. Tabaka)/Early Bronze Age Settlement (Layer V)” in: A. N. Bilgen (ed.), Seyitömer Höyük I, 119-186.
• Bilgen, A. N.,Çevirici-Coşkun, F., (2015a), “Roma Dönemi Yerleşimi (I. Tabaka)/Roman Period Settlement (Layer I)” in: A. N. Bilgen (ed.), Seyitömer Höyük I, 9-18.
• Bilgen, A. N.,Çevirici-Coşkun, F., (2015b), A. N. Bilgen - F. Çevirici Coşkun, “Hellenistik Dönem Yerleşimi (II. Tabaka)/Hellenistic Period Settlement (Layer II)” in: A. N. Bilgen (ed.), Seyitömer Höyük I, 19-33.
• Bilgen, A. N., Bilgen, Z., (2015), “Orta Tunç Çağ Yerleşimi (IV. Tabaka)/Middle Bronze Age Settlement (Layer IV)” in: A. N. Bilgen (ed.), Seyitömer Höyük I, 61-118.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Çevirici-Coşkun, F., Özbay, F., Bilgen, Z., Dikmen, B., Akalın, B., Çırakoğlu, S., Özcan, F. Ç.,Kuru, A., Erdinç, Z., (2016), “Seyitömer Höyüğü 2014 Yılı Kazısı”, 37. Kazı Sonuçları Toplantısı, 11-15 Mayıs 2015, Erzurum, (2. Cilt), Ankara, 45-62.
• Blegen, C. W, Caskey, J. L., Rawson, M., (1951), Troy. The Third, Fourth, and Fifth Settlements, Vol. II, Part 1: Text, Part 2: Plates, The University of Cincinnati, Princeton University Press, New Jersey.
• Blegen, C. W, Caskey, J. L., Rawson, M., (1953), Troy. The Sixth Settlement, Vol. III, Part 1, The University of Cincinnati, Princeton University Press, To The Memory of Wilhelm Dörpfeld.Crewe, L., (1998), Spindle Whorls, A Study of Form, Function and Decoration in Prehistoric Bronze Age Cyprus, Jonsered.
• Coşkun, G., (2010), “Attic Pottery from Seyitömer Höyük” TÜBA-AR 13, 61-76.
• Coşkun, G., (2011a), “Achaemenid Bowls from Seyitömer Höyük” OLBA XIX, 57-79. Coşkun, G., (2011b), “Achaemenid Period Architectural Remains at Seyitömer Mound”, Archaeological Research in Western Central Anatolia(The IIIrd International Symposium of Archaeology, Kütahya 8th-9th March 2010), Kütahya, 81-93.
• Coşkun, G., (2015) “Akhaemenid Dönem Yerleşimi (III. Tabaka)/ Achaemenid Period Settlement (Layer III)”, in Seyitömer Höyük I, İstanbul, 35-60.
• Coşkun, G., (2017a), “İç-batı Anadolu’daki Bir Akhaemenid Dönem Yerleşiminin Karakterizasyonu: Seyitömer Höyük”, Anadolu, Arkeoloji, Zaman ve Mekan, G. Coşkun (Ed.), Ankara, 167-181.
• Coşkun, G., (2017b), “A One-Edged Curved Sword from Seyitömer Höyük”, ADALYA XX, 83-109.
• Coşkun, G., Çevirici-Coşkun, F., (2017), “Seyitömer Höyük M.Ö. 5. ve 4. Yüzyıl Ticari Amphoraları”, EÜ Arkeoloji Dergisi, XXII, 229-243.
• Evely, R. D. G., (2000), “Minoan Crafts: Tools and Techniques”, SIMA, C. XCII: 2, Jonsered, Paul Ǻströms Förlag.
• Joukowsky, M. S., (1986), Prehistoric Aphrohisias I, Excavations & Studies, Rovidence, Brown Üni. Erasme, Providence.
• Karaoğlan, H. (2010) “Seyitömer Höyüğü’nde Bulunan M.Ö. II. Bin’e Ait Dokumacılıkla İlgili Buluntular” Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens. Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı.
• Lamb, W., (1937), “Excavations at Kusura near Afyon Karahisar”, Archaeologia or Miscellaneous Tracts Relating to Antiquity, Society of Antiquaries of London, Vol. LXXXVI.
• Lamb, W., (1938), “Excavations at Kusura near Afyon Karahisar”, Archaeologia or Miscellaneous Tracts Relating to Antiquity, Society of Antiquaries of London, Vol. LXXXVII.
• Mellaart, J., Lloyd, S. (1965), Beycesultan: Middle Bronze Age Architecture and Pottery, Vol. II, The British Institute of Archaeology at Ankara, London.
• Schmidt, H., (1902), Heinrich Schliemanns Sammlung trojanischer Altertümer, Berlin.Seeher, J., (2000), Die Bronzezeitliche Nekropole von Demircihüyük-Sarıket, Ausgrabungen des Deutschen Archäologischen Instituts in Zusammenarbeit mit dem Museum Bursa, 1990-1991, Istanbuler Forschungen 44, Tübingen.
• Tütüncüler, Ö., ( (2004), “M.Ö. 2. Bin Liman Tepe Dokuma Aletleri”, Anadolu (Anatolia), Ek Dizi No.1, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, ss. 287-295.