ÜNİVERSİTEDE ÖĞRENİM GÖREN ÖĞRENCİLERİN TOPLUMSAL CİNSİYET ROL TUTUMLARININ YAŞAM DOYUMU VE SALDIRGANLIKLA İLİŞKİSİ

Yıl 2021, Sayı: 42, 123 - 140, 08.01.2021

Mehmet Koca

https://doi.org/10.30794/pausbed.648399

Cited By: 3

Öz

Bu
çalışmanın amacı, üniversitede öğrenim gören öğrencilerin toplumsal cinsiyet
rol tutumları ile yaşam doyumu ve saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişkiyi
ortaya koymaktır. Toplumsal cinsiyet kavram ve kuramları çerçevesinde yapılan
çalışmada; “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği”, “Yaşam Doyumu Ölçeği” ve
“Buss-Perry Saldırganlık Ölçeği” kullanılmıştır. Tarama modelinin kullanıldığı
araştırmaya Ordu Üniversitesi’nde lisans düzeyinde öğrenim gören 529 kişi
katılmıştır. Basit rastlantısal örneklem tekniğinin kullanıldığı bu çalışmada,
veriler bilgisayar ortamında SPSS ile analiz edilmiştir. Verilerin analizinde
betimsel istatistikler, Pearson korelasyon katsayısı ve çok değişkenli
regresyon analizinden yararlanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre,
öğrencilerin en yüksek ortalamayı eşitlikçi cinsiyet rollerinden aldığı, fakat
geleneksel tutumlarına yönelik boyut düzeylerinin de azımsanmayacak düzeyde
olduğu görülmüştür. Öğrencilerin yaşam doyumu ve saldırganlık düzeyleri ise
orta düzey olarak saptanmış, genel toplumsal cinsiyet rol tutumları ile yaşam
doyum düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Ancak toplumsal
cinsiyet alt boyutlarından kadın cinsiyet rolleri ile yaşam doyum düzeyleri
arasında küçükte olsa negatif yönlü bir ilişki olduğu bulgulanmıştır. Aynı şekilde
genel toplumsal cinsiyet rolleri ile genel saldırganlık düzeyleri arasında da
negatif yönlü çok düşük bir ilişki saptanmıştır. Yapılan çoklu regresyon
analizi sonuçlarına göre de kadın cinsiyet rolleri, evlilikte cinsiyet rolleri,
geleneksel cinsiyet rolleri boyutlarının saldırganlık düzeyi üzerinde anlamlı
bir etkisi olduğu belirlenmiştir. Buna karşılık eşitlikçi cinsiyet rolleri,
erkek cinsiyet rolleri boyut düzeylerinin saldırganlık üzerinde anlamlı bir
etkisi olamadığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Yaşam Doyumu, Saldırganlık

Kaynakça

• Akın, A. ve Demirel, S. (2003). “Toplumsal Cinsiyet Kavramı Ve Sağlığa Etkileri”, C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 25 (4), 2003 Özel Eki, 73-82.
• Anderson, C. A. and Bushman, B. J. (2002). “Human Aggression”, Annual Reviews Pschology, 53, 27-51.
• Arslan, K. ve Şahin, H. (2019). “Aile İçi Şiddetin Toplumsal Cinsiyet Rolü Üzerindeki Etkisi: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Uygulama”, Social Mentality And Researcher Thinkers Journal, 5 (15), 45-52.
• Ayten, A. (2012). Tanrı’ya Sığınmak: Dini Başa Çıkma Üzerine Psiko-Sosyal Bir Araştırma, İstanbul: İz Yayınları.
• Baird, S. M. and McGannon, K. R. (2009). “Mean(ing) to Me: A Symbolic Interactionist Approach to Aggression in Sport Psychology”, Quest, 61, 377-396.
• Bakacak, A. G. (2018). “Toplumsal Cinsiyet”, E. B. Sağlam, A. Ö. Boyacıoğlu ve A. G. Bakacak (Ed.) içinde. Sosyoloji (s. 524-539), Ankara: Siyasal Kitabevi. Baron, R. A. (1977). Human Aggression, New York: Plenum Press. Bayhan, V. (2013). “Beden Sosyolojisi Ve Toplumsal Cinsiyet”, Doğu-Batı Düşünce Dergisi: Toplumsal Cinsiyet, Y. 16, S. 63, 147-164.
• Baykal, S. (1991). “Üniversite Öğrencilerinin Cinsiyet Rolleri İle İlgili Kalıp Yargılarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Psikolojik Danışma Ve Rehberlik Dergisi, 1 (2), 66-75.
• Bayraktar, S. Ve Güder Y. S. (2019). “Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Toplumsal Cinsiyet Rolüne İlişkin Tutumları ile Eleştirel Düşünme Eğilimleri İlişkisi”, Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9 (2), 640-665.
• Bem, S. L. (1983). “Gender Schema Theory and Its Implications for Child Development: Raising Gender-Aschematic Children in a Gender-Schematic Society”, Signs, 8 (4), 598-616.
• Bilican-Gökkaya, V. (2019). “Toplumsal Sorun Alanlarından; Toplumsal Cinsiyet, Kadın ve Eğitim”, Y. Daşlı (Ed.) içinde. Sosyal Sorunlarda Güncel Tartışmalar (s. 73-889, Anı Yayınları: Ankara.
• Blazina, C., Pisecco, S. and O’Neil, J. M. (2005). “An Adaptation of the Gender Role Conflict Scale for Adolescents: Psychometric İssues and Correlates With Psychological Distress”, Psychology of Men and Masculinity, 6 (1), 39–45.
• Bourdieu, P. (2018). Eril Tahakküm, B. Yılmaz (Çev.), İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Burger, J. M. (2006). Kişilik: Psikoloji Biliminin İnsan Doğasına Dair Söyledikleri, İ. D. Erguvan Sarıoğlu (Çev.) İstanbul: Kaknüs Yayınları. Buss, A. H. and Warren. W. L. (2000). The Aggression Questionnaire: Manual, Los Angeles: Western Psychological Services.
• Buss, A. H. (1963). “Physical Aggression in Relation to Different Frustrations”, Journal of Abnormal and Social Psychology, 67, 1−7.
• Buss, A. H. and Perry, M. (1992). “The Aggression Questionnaire, Journal of Personality and Social Psychology”, 63, 452-459.
• Calvo-Salguero, A., García-Martínez J. M. A. and Monteoliva A. (2008), “Differences Between and Within Genders in Gender Role Orientation According to Age and Level of Education”, Sex Roles, 58 (7), 535–548.
• Can, S. (2002). “Aggression Questionnaire Adlı Ölçeğin Türk Popülasyonunda Geçerlilik Ve Güvenilirlik Çalışması”, (Tıpta uzmanlık) GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Psikiyatri Anabilim Dalı, İstanbul.
• Chang, W. C. (2011). “Identity, Gender, and Subjective Well-Being”, Review Of Social Economy, 69 (1), 97-121. Connell, R. (2009). Gender In World Perspective, Cambridge: Polity Press.
• Dağlı, A. ve Baysal, N. (2016). “Yasam Doyumu Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (59), 1250-1262.
• Daşlı, Y. (2019). “Öğrencilerin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumların Belirlenmesi Üzerine Bir Alan Araştırması”, YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 16 (1), 364-385.
• Delphy, C. (1993). “Rethinking Sex And Gender”, Women’s Studies International Forum, 16 (1), 1-9.
• Dermirtaş-Madran, H. A. (2013). “Buss-Perry Saldırganlık Ölçeği’nin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Türk Psikiyatri Dergisi, 24 (2), 1-6.
• Dever, A. ve Bulut E. (2017). “Beden Eğitimi Ve Spor Yüksekokulu Öğrencilerinin Saldırganlık Düzeylerinin Araştırılması: Ordu Üniversitesi Örneği”, Munzur Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (10), 45-56.
• Diener, E. (1984). “Subjective Well-Being”, Psychological Bulletin, 95, 542–575.
• Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J. and Griffin, S. (1985). “The Satisfaction with Life Scale”, Journal of Personality Assessment, 49 (1), 71-75.
• Dökmen, Z. Y. (2009). Toplumsal Cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eagly, A. H. ve Wood, W. (2012). “Social Role Theory”, P. A. M. Van Lange, A. W. Kruglanski and E. T. Higgins (eds.), in. Handbook of Theories of Social Psychology: Volume Two (pp. 458-576), London: SAGE Publications Ltd.
• Eagly, A. H., Wood, W., & Diekman, A. B. (2000). “Social Role Theory of Sex Differences and Similarities: A Current Appraisal”. In T. Eckes and H. M. Trautner (Eds.), The Developmental Social Psychology of Gender (pp. 123–174), Mahwah, NJ: Erlbaum.
• Eagly, A. H. and Steffen, V. J. (1984). “Gender Stereotypes Stem From The Distribution of Women and Men İnto Social Roles”. Journal of Personality and Social Psychology, 46, 735–754.
• Eagly, A. H. and Steffen, V. J. (1986). “Gender and Aggressive Behavior: A Meta-Analytic Review of The Social Psychological Literature”, Psychological Bulletin, 100, 309–330.
• Eagly, A.H. and Wood, W. (1999). “The origins of Sex Differences in Human Behavior: Evolved Dispositions Versus Social Roles”, American Psychologist, 54 (6), 408–423.
• Ergin, A., Bekar, T. ve Acar, A. G. (2019). “Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine Yönelik Tutumları ve Etkileyen Faktörler”, Fırat Tıp Dergisi, 24 (3), 122-128.
• Ferguson, C. J. and Dominic, D. (2012), “Paradigm Change in Aggression Research: The Time Has Come to Retire The General Aggression Model” Aggression and Violent Behavior, 17 (3), 220-228.
• Frieze, H. I., Ferligoj, A., Kogovsek, I., Horvat, J. and Sarlija, N. (2003). “Gender Role Attitudes in Üniversity Students in The USA”, Slovenia and Croatia. Psychology of Women Quarterly, 27, 256-261.
• Giddens, A. ve Sutton, P. W. (2016). Sosyoloji, 7. Baskı, M. Şenol (Çev), İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Güldü, Ö. ve Ersoy-Kart, M. (2009). “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Ve Siyasal Tutumlar: Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64 (3), 97-116.
• Gündoğar, D., Sallan Gül, S., Uşkun, E., Demirci, S. ve Keçeci, D. (2007). “Üniversite Öğrencilerinde Yaşam Doyumunu Yordayan Etkenlerin İncelenmesi”, Klinik Psikiyatri, 10 (1), 14-27.
• Gürsoy, E. (2017). “Kadına İlişkin Namus Algısının Kadın Sağlığı Üzerine Sınırlayıcı Gücü”, D. Altun ve H. Toker (Ed.) içinde. Toplumsal Cinsiyet: Farklı Disiplinlerden Yaklaşımlar (s. 79-106), Ankara: Nika Yayınevi. Hoffman R. M. (2006). “How Is Gender Self-Confidence Related to Subjective Well-Being?”, The Journal of Humanistic Education and Development, 45 (2), 186-197.
• Johnson, B. (1975). Functionalism in Modern Sociology: Understanding Talcott Parsons, General Learning Press.
• Kağıtcıbaşı Ç. ve Cemalcılar Z. (2017). Dünden Bugüne İnsan ve İnsanlar: Sosyal Psikolojiye Grişi, İstanbul: Evrim Yayınları. Karasu F. ve Ark. (2017). “Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları”, SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8 (1), 21-27.
• Kaypak, Ş. (2014). “Toplumsal Cinsiyet Bakış Açısından Kente Bakmak”, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 7 (1), 344-357.
• Keith, B. ve Jacqueline, S. (2002). “Parent And Adolescent Gender Role Attitudes In 1990's Great Britain”, Sex Roles, 46 (7/8), 239–244.
• Kesebir, P. (2012). Sosyal Psikoloji, Z. Cemalcılar (Ed.), içinde. Psikolojiye Giriş, (s. 163-188), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Kessler, S. J. and McKenna, W. (1978). Gender: An Ethnomethodological Approach, New York, NY: John Wiley & Sons.
• Kodan Çetinkaya, S. (2013). “Üniversite Öğrencilerinin Şiddet Eğilimlerinin ve Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlarının İncelenmesi”, Nesne, 1 (2), 21-43.
• Köker, S. (1991). “Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyumu Düzeyinin Karşılaştırılması” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Lindsey, L. L. (2016). Gender Roles: A Sociological Perspective, (Sixth Edition), New York: Routledge.
• Navarro, R., Larrañaga, E. and Yubero, S. (2011), “Bullying-Victimization Problems and Aggressive Tendencies in Spanish Secondary School Students: The Role of Gender Stereotypical Traits”, Social Psychology of Education 14 (4):457-473.
• Neuman, W. L. (2014). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches, Pearson: Essex, UK.
• Oakley, A. (1985). Sex, Gender and Society, England: Gower Publishing Company Limited.
• OECD (2019), Society at a Glance 2019: OECD Social Indicators, OECD Publishing, Paris.
• Önder, Ö. R., Yalçın, A. S. ve Göktaş B. (2013). “Sağlık Kurumları Yöneticiliği Bölümü Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları”, Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 (1-2-3), 55-78.
• Özpulat, F. (2017). “Hemşirelik Öğrencilerinin Şiddet Eğilimleri İle Toplumsal Cinsiyet Algıları Arasındaki İlişki”, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2 (2), 151-161.
• Öztürk, M. ve Vehbi, Ü. (2019). “Temel İnsani Değerler ile Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Örneği”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 36 (1), 61-74.
• Reid, A. (2004). “Gender and Sources of Subjective Well-Being”, Sex Roles, 51 (11–12), 617–629.
• Richardson, D. S. and Hammock, G. S. (2007). “Social Context of Human Aggression: Are We Paying Too Much Attention to Gender?, Aggression and Violent Behavior, 12, 417–426.
• Ritzer G. ve Stepnisky J. (2012). Çağdaş Sosyoloji Kuramları ve Klasik Kökenleri, I. Ertuna-Howison (Çev.), Ankara: De Ki Yayınları.
• Ritzer, G. (2011). Modern Sosyoloji Kuramları, H. Hülür (Çev.), Anlara: De Ki Basım Yayım.
• Saçan, S. ve Ark. (2015). “Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumlarının Belirlenmesi”, Uluslararası Hakemli Psikiyatri Ve Psikoloji Araştırmaları Dergisi, 4, 1-23. Shmotkın, D. (1990). “Subjective Well-Being As a Function of Age And Gender: A Multivariate Look for Differentiated Trends”, Social Indicators Research, 23 (3), 201–230.
• Sönmez, Y. Kısaoğlu, N. B. ve Dönmez, K. O. (2018). “Bir Tıp Fakültesinin Birinci ve Altıncı Sınıf Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları ve İlişkili Faktörler”, Smyrna Tıp Dergisi, 3, 14-21.
• Stoller, R. J. (1984), Sex And Gender the Development of Masculinity and Femininity, London: Karnac Books.
• Tabachnic, B. G. and L. S. Fidell. (2013). Using Multivariate Statistics (Sixth Ed.). Pearson, Edinburgh.
• Turan, Y. (2018). “Yalnızlıkla Başa Çıkma: Yalnızlık, Dini Başa Çıkma, Dindarlık, Hayat Memnuniyeti ve Sosyal Medya Kullanımı”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 22 (1), 395-434.
• Unutkan, A. ve Ark. (2016). “An Examination of the Opinions of the University Students About Feminism and Gender Roles”, Journal of Higher Education and Science, 6 (3), 317-325.
• Wolf, A. ve Wallace, R. A. (2012). Çağdaş Sosyoloji Kuramları: Klasik Geleneğin Genişletilmesi, M. R. Ayas ve L. Elburuz (Çev.), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Wilson, W. (1967). “Correlates Of Avowed Happıness”, Psychological Bulletin, 67 (4), 294-306.
• Witt, S. D. (2000). “The İnfluence of Peers on Children’s Socialization to Gender Roles”, Early Child Development and Care, 162, 1–7.
• Wood, W. and Eagly, A.H. (2010) Gender. In S. Fiske, D. Gilbert, and G. Lindzey (eds), Handbook of Social Psychology, 5th ed., 1, (pp. 629–667). New York: Oxford University Press.
• Yetim, U. (1991). Kişisel Projelerin Organizasyonu ve Örüntüsü Acısından Yasam Doyumu. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zeyneloğlu, F. ve Terzioğlu, F. (2011). “Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özellikleri”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40 (2), 409-420.
• Zeyneloğlu, S. (2008). Ankara’da Hemşirelik Öğrenimi Gören Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Zhang, N. (2006). “Gender Role Egalitarian Attitudes Among Chinese College Students”, Sex Roles, 55 (7- 8), 545-553.
• Baron, R. A. (1977). Human Aggression, New York: Plenum Press.
• Bayhan, V. (2013). “Beden Sosyolojisi Ve Toplumsal Cinsiyet”, Doğu-Batı Düşünce Dergisi: Toplumsal Cinsiyet, Y. 16, S. 63, 147-164.
• Buss, A. H. and Warren. W. L. (2000). The Aggression Questionnaire: Manual, Los Angeles: Western Psychological Services.
• Hoffman R. M. (2006). “How Is Gender Self-Confidence Related to Subjective Well-Being?”, The Journal of Humanistic Education and Development, 45 (2), 186-197.
• Karasu F. ve Ark. (2017). “Üniversite Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Tutumları”, SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8 (1), 21-27.
• Shmotkın, D. (1990). “Subjective Well-Being As a Function of Age And Gender: A Multivariate Look for Differentiated Trends”, Social Indicators Research, 23 (3), 201–230.