ÖZELLEŞTİRMENİN ÇALIŞMA KOŞULLARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ: YATAĞAN TERMİK SANTRALİ ESKİ ÇALIŞANLARI ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Sayı: 46, 101 - 124, 02.09.2021

Ceren Gedik Çisel Ekiz Gökmen

https://doi.org/10.30794/pausbed.875238

Öz

Türkiye'de 1980'lerden sonra neoliberal politikaların önünü açan pek çok düzenleme sistematik olarak gerçekleşmiştir. Ekonomik ve sosyal hayatı yakından ilgilendiren bu politikaların en önemlisi özelleştirme uygulamalarıdır. Bu çalışma, Yatağan Termik Santrali ve bağlı maden ocağının özelleştirilmesinin ardından başka kamu kurumlarına nakil olan işçilerin yeni istihdam alanlarındaki çalışma koşullarını ve çalışma koşullarında meydana gelen değişmeleri araştırmayı böylelikle özelleştirmenin çalışanlar üzerindeki etkilerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaçla çalışma kapsamında 180 Yatağan Termik Santrali eski çalışanına anket uygulanmıştır. Araştırma kapsamında ayrıca Tes-İş ve Türkiye Maden-İş Yatağan şube başkanlarıyla derinlemesine görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre görüşmecilerin büyük bir çoğunluğu devlet güvencesinde çalışmayı istedikleri ve özel sektöre güven duymadıkları için özelleştirmenin ardından başka kamu kurumlarına nakil olmuştur. Yine, görüşmecilerin çoğu santralin özelleştirilmesinin ardından nakil oldukları kurumlarında ücret, çalışma süreleri, iş ve gelir güvencesi, unvan ve sosyal haklar gibi konularda olumsuz etkilendiklerini ve mesleki olarak vasıfsızlaştıklarını ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Özelleştirme, Yatağan Termik Santrali, Çalışma Koşulları, 4-C, 4-B

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

EFFECTS OF PRIVATIZATION ON WORKING CONDITIONS: FORMER EMPLOYEES OF YATAĞAN THERMIC POWER PLANT

Öz

After the 1980s, many regulations that pave the way for the neoliberal policies, took place systematically in Turkey. The most important of these policies are privatization practices. The aim of this study is to investigate the working conditions of employees, who are transferred to other public institutions, in the new employment areas after the privatization of Yatağan Thermic Power Plant. In this context, a questionnaire was applied to the 180 former employees of Yatağan Thermic Power Plant. In addition to the questionnaire, in-depth interviews were conducted with the heads of Tes-İş and Turkey Maden-İş Yatağan Branch. According to the results, the majority of the interviewees stated that they had been transferred to another public institution after the privatization because they wanted to work as public employees because they did not trust the private sector. Again, most of the interviewees stated that they were negatively affected by wages, working hours, title and social rights and also, they became professionally deskilled in their new institution.

Anahtar Kelimeler

Privatization, Yatağan Thermic Power Plant, Working Conditions, 4-C, 4-B

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akkaş, E. (2016). Özelleştirme Sürecinin İstihdam Üzerine Etkileri: 1990-2014 Türkiye Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi.
• Alper, Y. (1994). İktisadi Amaçları ve Sosyal Sonuçlarıyla Özelleştirme, 1. Baskı, Sağlık-İş, Ankara.
• Birgün Gazetesi (2018). “17 Yılda 90 Elektrik Santrali ve 37 Maden Sahası Özelleştirildi!”. (02.03. 2018) https://www.birgun.net/haber-detay/17-yilda-90-elektrik-santrali-ve-37-maden-sahasiozellestirildi-205369.html.
• Boratav, K. (2013). Türkiye İktisat Tarihi 1908-2009, 22. Baskı, İmge, Ankara.
• Budak, H. (1993). Tekelci Sermayenin Haçlı Seferleri, Diyalektik, İstanbul.
• Cam, S. (1999). “Job Security, Unionization, Wages and Privatisation: A Case Study in the Turkish Cement Industry”, The Sociological Review, 47/4, 695-714.
• Çetik, M. ve Akkaya, Y. (1999). Türkiye’de Endüstri İlişkileri, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Çetinkaya, Ö. (2007). Türkiye’de Devlet İşletmeciliği ve Özelleştirme, 3. Baskı, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa.
• DİSK-AR, (2019). Türkiye’de Sendikalaşma, Toplu İş Sözleşmesi Kapsamı ve Grevler (2013-2019). (02.0.2019) http://disk.org.tr/wp-content/uploads/2019/02/Sendikalasma-Arastirmasi.pdf
• Ekiz Gökmen, Ç. ve Girgin, S. (2018). “An Evaluation of Privatization Effects on Employees: The Case of the Thermic Power Plant of Yatağan”, Recent Researches on Social Sciences, (Ed: R. Dorczak, H. Arslan ve R. Musialik), Jagiellonian University Institute of Public Affairs, Kraków, 173-181.
• Etiler, N. (2011). “Özelleştirmeler ve İş Kazaları”, Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 40, 17-25.
• Gülmez, M. (2012). 4/C Anarşisi Hukuksuz Dayanaklarıyla 4/C'ler ve 4/C'liler 1965-2012, Legal, İstanbul.
• Gümüş, A. T. (2007). Türkiye’de Özelleştirme ve Çalışma Hayatı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi.
• Güven Lisaniler, F. Eminer, F. ve Rüstemoğlu, H. (2017). “Özelleştirmenin İstihdam ve Çalışanların Refahı Üzerindeki Etkisi: Kıbrıs Türk Hava Yolları Örneği”, Kıbrıs Araştırmaları Dergisi, 43/19, 37-51.
• Güzel, A. (1994). “Özelleştirmenin Hukuksal Boyutu ve Çalışanlar Açısından Ortaya Çıkan Sorunlar”, Dünyada ve Türkiye’de Özelleştirme, (Ed: E. Arıoğlu), Türkiye Maden İşçileri Sendikası, Ankara, 157-196.
• Kalaycıoğlu, D. ve Çelik, D. (2014). “Tunçbilek Kömür İşletmelerinde Özelleştirmenin Madencilik, İşçilik ve Tunçbilek Üzerine Etkileri”, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 16 /1, 1-19.
• Karakaş, D. K. (2013). Türkiye'de Özelleştirmenin Çalışanlara Etkileri: Petkim Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi.
• Karakaya, U. (2013). “Çimento Sektöründe Özelleştirmelerin İşletme Performansına Etkileri (Türkiye Uygulaması)”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1, 125-145.
• Karsavran, G. (2016). Özelleştirmenin Emek Süreçleri Üzerindeki Etkileri: Seyitömer Termik Santrali Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi.
• Kaya, G. (2015). “Adıyaman’daki Eski Tekel İşçilerinin Özelleştirme Öncesi ve Sonrası Çalışma İlişkilerinin Karşılaştırılması”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8/21, 1025-1055.
• Kaya, M. D. Çubukçu, B. Güzel, D. Haşıloğlu, A.S. ve Demirtaş, M. F. (2010). “Özelleştirme Süreci Öncesi Yaşanan Kriz Döneminde Ilıca Şeker Fabrikası Çalışanlarının Mesleki Stres Düzeylerinin İncelenmesi”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14/8, 85-92.
• Kepenek, Y. ve Yentürk, N. (2009). Türkiye Ekonomisi, 10. Baskı, Remzi, İstanbul.
• Köroğlu, Ö. T. (2012). “Kamu İktisadi Teşebbüslerinin 1980’den Sonra Geçirdiği Dönüşüm Süreci ve İstihdam Sistemine Etkileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17/1, 453-475.
• Lordoğlu K. ve Müftüoğlu, Ö. (1998). Çalışma İlişkilerinde Yeni Bir Boyut: Özelleştirme ve Etkileri, Dünyada ve Türkiye’de Özelleştirme, 2. Baskı, Türkiye Maden İşçileri Sendikası, Ankara.
• ÖİB, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, (2019). Faaliyet Raporu 2019. (02.02.2021) https://ms.hmb.gov.tr/uploads/sites/6/2020/02/2019-Faaliyet-Raporu.pdf.
• Özveri, M. (2015). “AK Parti Döneminde İş Hukukunda Güvencesizliğin Kurumsallaşması”, Himmet, Fıtrat, Piyasa AKP Döneminde Sosyal Politika, (Ed: K. Meryem ve A. Çelik), İletişim Yayınları, İstanbul, 125-156.
• Sezer, N. (2013). Gelişmekte Olan Ülkelerde Özelleştirme Uygulamalarının İstihdam Üzerine Etkileri: Bangladeş, Nijerya, Arjantin ve Türkiye Örnekleri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi.
• Sezgin, Ş. (2010). “Piyasa Ekonomisinin Şartları ve Özelleştirme”, Akademik İncelemeler Dergisi, 5/2, 154-171.
• Şenses, F. (2016). “Neoliberal Küreselleşme Kalkınma İçin Bir Fırsat mı, Engel mi?”, Neoliberal Küreselleşme ve Kalkınma: Seçme Yazılar, (Ed: F. Şenses), İletişim Yayınları, İstanbul, 235-280.
• Tamzok, N. (2005). “Türkiye Madencilik Sektöründe Yapısal Dönüşüm ve Sonuçları”, 19. Uluslararası Madencilik Kimurexi ve Fuarı, IMCET2005, (02.10.2018) https://www.maden.org.tr/resimler/ekler/7bdb0e100275600_ek.pdf?tipi=5&turu
• T.C. Sayıştay Başkanlığı, (2012-2017). Kamu İşletmeleri Genel Raporlar. (18.11.2018) https://www.sayistay.gov.tr/tr/?p=2&CategoryId=101.
• T.C. Sayıştay Başkanlığı, (2014). Kamu İşletmeleri 2014 Yılı Genel Raporu. (18.11.2018) https://www.sayistay.gov.tr/tr/?p=2&CategoryId=101.
• Temizel, H. (2007). Neo Liberal Politikalar Doğrultusunda Türkiye'de Devletin Yeniden Yapılanması Küresel Sistemle Bütünleşme Sorunları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi.
• TMMOB, Türkiye Makina Mühendisleri Odası, (2016). Türkiye’nin Enerji Görünümü. (17.5.2019) https://www.mmo.org.tr/kitaplar/turkiyenin-enerji-gorunumu-2016.
• Topçuoğlu, Ö. ve Özer, H. (2019). “Özelleştirmenin Etkinlik ve Verimliliğe Yansıması”, Verimlilik Dergisi, 1, 139-163.
• Ünal, F. F. (2000). Özelleştirmenin Kamu İktisadi Teşebbüslerinde Verimlilik Üzerine Etkisi, Nobel, Ankara.
• Zaim, O. ve Çakmak, E. H. (1994). “Kamu Sektörü, Özelleştirme ve Etkinlik”, Özelleştirme Tartışmaları, (Ed: A. Polatoğlu), Bağlam Yayınları, İstanbul, 147-165.