ETHNOMUSICOLOGICAL REFLECTIONS OF THE ROLE OF MUSICAL ELEMENTS IN CREATING CULTURAL IDENTITY

Yıl 2022, Sayı: 48, 365 - 382, 01.01.2022

Mustafa Dağdeviren

https://doi.org/10.30794/pausbed.961024

Cited By: 4

Öz

The art of music contains the social elements in the culture of the society it represents and the data that are taken for granted by the members of the society, assimilated and not independent of that culture. Ethnomusicology, which examines, analyzes and interprets the art of music in a cultural perspective and presents the social, philosophical and religious conditions of the societies and communities to which the music belongs, with the support of cultural anthropology, is one of the fields of musicology, which is a science that examines and interprets all fields of music scientifically and emerges as a new discipline.
The process of the discipline of ethnomusicology started as comparative musicology in the context of comparing primitive music from the systematic, historical and comparative musicology contexts in Europe and comparing it with Western music used in Europe. Although comparative musicology included ethnocentric approaches in its early days, it turned into music ethnology with the changing paradigms.
In this study, the definition of ethnomusicology has been tried to be revealed in the process that has passed until today and its relationship with various cultural contexts. Contexts of music culture are presented with examples in the study, which was carried out in order to present the contexts in the relationship of "culture and music" with a generalization expressed by most ethnomusicologists, to reveal how the music as a whole is affected in the dominant orbit from its formation to consumption, and to provide a source. Based on the assumption that music emerged without speaking, the word element in music culture, the melodic structure formed by tonal, atonal, modal and modal structures that various sounds carry different missions, the rhythmic structures that make up the melody and the metric-asymmetric and polyrhythmic structure that emerges with the various orders of these structures, cultural identity In the perspective of ethno-organology, which has an important place in the construction of the instruments, the sound colors and fields of the instruments, the style, attitudes and styles included in the playing techniques, the construction techniques of the instruments, the sanctity attributed to the instruments, the educational dimension of music in the context of the transfer of culture, the communication of society and communities, the number in various music genres. In this study, the ethnology of belief music, the foundations of which are based on mysticism and which constitute the most archaic part of music culture, are briefly evaluated.
In this study, which was carried out with qualitative research methods, descriptive survey (survey), ethnographic and netographic research, literature review techniques, the relationship between ethnomusicology and cultural contexts of music was tried to be revealed.

Anahtar Kelimeler

Ethnomusicology, Music Culture, Ethnology, Ethno-organology

MÜZİKSEL ÖĞELERİN KÜLTÜREL KİMLİK OLUŞTURMADAKİ ROLÜNÜN ETNOMÜZİKOLOJİK YANSIMALARI

Öz

Müzik temsil ettiği toplumun kültüründe bulunan sosyal öğelerle toplum üyeleri tarafından kanıksanmış, özümsenmiş ve o kültürden bağımsız olmayan verileri barındırır. Müzik sanatını kültürel perspektif içinde inceleyen, analiz eden, yorumlayan ve sonuçlar çıkartarak müziğin ait olduğu toplumlarla ve topluluklarla ilgili olarak sosyal, felsefi, inançsal durumlarını kültürel antropoloji desteğiyle sunan etnomüzikoloji, bilimsel olarak müziğin bütün alanlarını derinlemesine inceleyen, yorumlayan bilim dalı olan müzikolojinin geniş yelpazesindeki alanlarından yeni bir disiplin anlayışı şeklinde karşımıza çıkmaktadır.
Etnomüzikoloji disiplininin süreci Avrupa’daki sistematik, tarihsel ve karşılaştırmalı müzikoloji bağlamlarından geleneksel toplum öncesi müziklerin incelenmesi, araştırılması, analiz edilmesi ve sonuç çıkarılması, Avrupa’da kullanılan Batı müziğiyle karşılaştırılması bağlamında karşılaştırmalı müzikoloji (comparative musicology) olarak başlamıştır. Müzik etnolojisine dönüşen karşılaştırmalı müzikoloji başlangıçta etnosantrik yaklaşımları içerisinde barındırsa da değişen paradigmalarla etnomüzikoloji disiplini olarak nitelendirilmeye başlamıştır.
Yapılan bu çalışmada, etnomüzikolojinin ortaya çıkmasından günümüze kadar geçen süreç içerisinde tanımı yapılarak çeşitli kültürel bağlamlarla ilişkisi ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Çoğu etnomüzikolog tarafından dile getirilen bir genelleme ile “kültür-müzik” ilişkisi içerisindeki bağlamları açıklayıcı bir şekilde sunmak ve bir bütün olarak müziğin oluşumdan tüketimine kadar kültürel bağlamların dominant yörüngesinde nasıl etkilendiğini ortaya koymak ve kaynak sunmak amacıyla yapılan çalışmada müzik kültürünün bağlamları örneklerle sunulmuştur. Müziğin konuşmadan ortaya çıktığı varsayımından yola çıkarak müzik kültüründe söz ögesi, çeşitli seslerin farklı misyon taşıdığı tonal, atonal, modal ve makamsal yapılarla oluşan ezgisel yapı, ezgiyi oluşturan ritmik yapılar ve bu yapıların çeşitli düzümleri ile ortaya çıkan metrik-asimetrik ve poliritmik yapı, kültürel kimlik inşasında önemli bir yere sahip olan etno-organoloji perspektifinde çalgıların ses renkleri ve sahaları, çalım tekniklerinin içerisine bulunan üslup, tavır ve tarzları, çalgıların yapım teknikleri, sazlara atfedilen kutsiyetleri, kültürün aktarılması bağlamında müziğin eğitsel boyutu, toplum ve toplulukların iletişimi, çeşitli müzik türlerindeki sayı mistisizmine dayanan temelleri, müzik kültürünün en arkaik kısmını meydana getiren inanç müziği etnolojisi konuları kısaca değerlendirilmiştir.
Bu çalışmada müziğin ilgili alanları etnomüzikoloji ve müziğin kültürel bağlamları perspektifinde ortaya konularak, yapılacak etnomüzikolojik çalışmalara müzik kültürü bağlamlarının kaynaklık etmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinin betimsel tarama (survey), literatür taraması teknikleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Etnomüzikoloji, Müzik Kültürü, Etnoloji, Etno-organoloji

Kaynakça

• Adorno, T. W., (2011), Kültür Endüstrisi, Kültür Yönetimi Çev. Nihat Ülner- Mustafa Tüzel- Elçin Gen, İletişim Yayınları, (6. Baskı), İstanbul.
• Bates, G. C., (2009), 21. Yüzyılda Kültürel Antropoloji, İnsanın Doğadaki Yeri, Çev: Suavi Aydın, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, (1.Baskı), İstanbul.
• Bektaş, S. (2007) Türkiye’de Müzik Videosu Açısından Müzik Yapım Şirketleri ve Müzik Televizyonu İlişkisi Bir Örnek MMC TV, İstanbul Üniversitesi, SBE Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Blacking, J., (1992), Folklore, Cultural Performances, and Popular Entertainments: A Communications centered Handbook Illustrated Edition, Oxford Universty Press 86-91, New York
• Bohlman, P. V., (2015), Dünya Müziği, Çev: Hakan Gür, Kültür Kitaplığı 148, Dost Yayınları, Ankara.
• Bohlman, P. V., Myers, H., Pegg, C., y Stokes, M. (2001), Ethnomusicology. III: Post-1945 developments III. Post-1945 developments, En The New Grove Dictionary of Music and Musicians, 2ª ed London: Macmillan Publishers
• Çağıl, N., (2013), Kutsal Metinler ve Müzik, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 39, Erzurum.
• Dağdeviren, M. (2021a). İnanç Müziği Etnolojisi Perspektifinde Arguvan Yöresi “İçeri Makamı” Üzerine Yapısal Ve Kültürel Analiz, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Malatya.
• Dağdeviren, M. (2021b), Müziğin Bir Boyutu Olan Doğaçlamaya Müzik Kültürünün Etkisi, Uluslararası Müzik Ve Güzel Sanatlar Eğitimi Sempozyumu (Umges) Bildiri, Online. Sivas.
• Doğuduyal, M., (2016), Müzikten Söze, Bağlam Yayınları, Müzik Bilimleri Dizisi 15, (Birinci Baskı), İstanbul.
• Erol, A. (2009), Müzik Üzerine Düşünmek, Bağlam Yayınları, Müzik Bilimleri Dizisi 10, (Birinci Baskı), İstanbul.
• Erol, A. (2018), İslam, Alevilik ve Müzik, Bağlam Yayınları, Birinci Basım, İstanbul.
• Ersoy Çak, Ş. (2019), Etnomüzikoloji disiplininin gelişim süreci ve Türkiye’de yapılan çalışmalar ışığında Martin Stokes’un popüler müzik araştırmalarının incelenmesi, Rast Müzikoloji Dergisi, 7(2), s.2193-2208. Doi: https://doi.org/10.12975/pp2193-2208
• Finkelstein, S., (2000), Müzik Neyi Anlatır, Çev: Halim Spatar, Kaynak yayınları, (Üçüncü Baskı), İstanbul.
• Foreman I. (2005). The Culture And Poetıcs Of Jazz Improvısatıon, School Of Oriental And African Studies, University of London,
• Göksoy, A. E. (1984), Eleştirel Caz Tarihi, İmge Yayıncılık, İstanbul.
• Hall. E. T. (1992), Improvisation as an Acquired, Multilevel Process, Ethnomusicology, Vol. 36, No. 2 (Spring – Summer) pp. 223-235
• Işık, S. T. (2016), Çalgılarda Kültürel Temsil, Rast Müzikoloji Dergisi, Uluslararası Müzikoloji Dergisi Doi:10.12975/rastmd.2016.04.03.00089
• Kaemmer, J. E. (1993), Music in Human Life: Anthropological Perspectives on Music, İnsan Yaşamında Müzik çev: Yetkin Özer (Yayınlanmamış Ders Notları), University of Texas Press. Texas,
• Kaplan, A., (2013), Kültürel Müzikoloji, Müzik Bilimleri Dizisi 6, Bağlam Yayıncılık, (3. Baskı), İstanbul.
• Kimberlin ve Euba, (1995), "Introduction" to Intercultural Music Volume 1 ed. by Cynthia Tse Kimberlin and Akin Euba. 1995:2-5 https://www.music-research-inst.org/html/main/im_definition.htm
• Libin, L. ‘Organology’ in Grove Music Online. Oxford Music Online. http://www.oxfordmusiconline.com/subscriber/article/grove/music/20441 (Erişim Tarihi 10.10.20).
• McClain, G, E., (2014), Değişmezlik Miti, Rigveda’dan Platona Tanrıların, Matematiğin ve Müziğin Kökeni, Çev: Damla Saydam Çizme, CBN Kitap Cafe Yayıncılık, İstanbul.
• Merriam, A. P. (1964), The Anthropology Of Musıc, Northwestern University Press. Mezmur, https://wol.jw.org/tr/wol/b/r22/lp-tk/bi12/19/150#study=discover&v=19:150:3-19:150:5, Erişim Tarihi 07.06.2021
• Mustan Dönmez, B., (2009), “Anadolu Tasavvufunda Ritüel Müziğinin (Cem) Kültüre Gömülü Olma (Embeddedness) Ve Anıştırılma (Adumbration) durumları”, Folklor/Edebiyat Dergisi, Vol. 58, S.107–115.
• Mustan Dönmez, B., (2015), Müziğin Kökeni Üzerine, Müziğin Etimolojisi, Ontolojisi, Tanımı, Oluşumu, Bağlamları Ve İşlevleri Üzerine Bir Değerlendirme, Gece Kitaplığı, Ankara.
• Mustan, Dönmez, B., Şen, M. E. (2015) “Küreselleşme (Globalization) Olgusu Çerçevesinde Dünya Müziği (World Music) Kavramı”, Uluslararası Hakemli Müzik Araştırmaları Dergisi, Uluslararası Hakemli Müzik Araştırmaları Dergisi, Kış Sayısı, No. 5, S. 1-18.
• Mustan Dönmez, B., (2019), Etnomüzikolojinin Temel Kavramları, Kavramlar Terimler İsimler, Müzik Bilimleri Dizisi 18, Bağlam Yayınları (1. Baskı), İstanbul.
• Myers, H. (1992), “Ethnomusicology”, “Ethnomusicology”: an Introduction. (ed) Helen Myers. New York: W.W. Norton and Company.
• Nettl, Bruno (2005), The Study of Ethnomusicology: Thirty-one Issues and Concept, University of IllunoisPress: USA.
• Örnek, S. V. (1967), Etnolojinin Tarihçesi, Başlıca Ekolleri, Görevleri, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi Sayı:04.
• Özdemir, E. (2016). Performans Teori, Âşık Fasılları Ve Doğaçlama, Rast Müzikoloji Dergisi Uluslararası Müzikoloji Dergisi, Doi:10.12975/rastmd.2016.04.03.00093
• Özgün Tanır, E. Ş. , (2013). Etnomüzikolojinin Dönüşümü: Kuramlar ve Konular. Müzik, Dans, Gösterim (pp.33-60), İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Matbaası.
• Özgür, Ü ve Aydoğan, S., (1999), Müziksel İşitme Okuma, Sözkesen Matbaası, (Birinci Baskı) Ankara. Platon, (2017), Devlet, İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• Porter, J. (1993), Convergence, Divergence, and dialectic in Folksong Paradigms: Critical Directions for Transatlantic Scholarship, Journal of American Folklore 106, pp. 61-98.
• Seeger, A. (1987). Why Suya Sing: A Musical Anthropology o f an Amazonian People. Cambridge: Cambridge University Press.
• Stone, R. M. (2016) Theory for Ethnomusicology, Published by Routledge, USA.
• Strazzullo, G. (2003), An Intercultural Approach to Composition and Improvisation, School of Contemporary Arts College of Arts, Education and Social Sciences, The University of Western Sydney, Sydney, Australia
• TDK, (2011), Türkçe Sözlük, Atatürk Türk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Yayınları, (11. Baskı), Ankara.
• Wells, C., (1972), İnsan Dünyası (Man In His World) Çev: Erzen Onur, Remzi Kitabevi, (Birinci Baskı), İstanbul.
• Verhulst, A., (2014), The Violin in South India: Rethinking the Relationship between Organology and Ethnomusicology, postgraduate colloquium of the UCD School of Music in University College Dublin. Yener, F., (1983), Müzik, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Beyaz Köşk (Müzik Sarayı) Yayınlan No. 1, İstanbul.